Mường Lò được biết đến là một trong những cái nôi của người Thái cổ; nơi có cánh đồng lúa lớn thứ 2 vùng Tây Bắc với câu thơ nổi tiếng: “Mường Lò gạo trắng, nước trong; Ai đi đến đó lòng không muốn về”. Không chỉ biết đến với cánh đồng rộng lớn thẳng tắp cánh cò bay, gạo ngon nổi tiếng, Mường Lò - Nghĩa Lộ còn được biết đến là cái nôi của những điệu xòe cổ, và những món ẩm thực nổi tiếng của đồng bào dân tộc Thái.

Đặc biệt hơn nếu đã một lần đến với Mường Lò mà chưa được đắm mình trong các điệu xòe nồng say với các thiếu nữ Thái, thì chuyến đi ấy dường như chưa trọn vẹn. "Xòe để mùa màng bội thu, cây đơm hoa kết trái, xòe trong say đắm tình người". Khi ta lẫn vào vòng xòe mới cảm nhận được sự quyến rũ của điệu xòe tay cầm tay xung quanh đống lửa hồng rực sáng.

 Xòe là nét văn hoá trong sinh hoạt cộng đồng, tiêu biểu độc đáo của đồng bào các dân tộc Mường Lò - Nghĩa Lộ. Người Thái vẫn hay hát rằng:“Không xoè không vui/ Không xoè cây lúa không trổ bông/ Không xoè cây ngô không ra bắp/Không xoè trai gái không thành đôi”. Vì thế, đối với người dân tộc Thái, xoè không thể thiếu trong mỗi cuộc vui và trong các lễ hội.

Hàng năm cứ mỗi độ thu sang, khi hương cốm thơm nồng, Mường Lò lại mở hội Xòe. Bất cứ ai đến với Nghĩa Lộ - Mường Lò sẽ được thăng hoa cảm xúc trước vẻ đẹp của cảnh sắc thiên nhiên và những thảm vàng lúa chín; được chiêm ngưỡng vẻ đẹp duyên dáng yêu kiều của các cô gái Thái; được hòa mình trong vòng Xòe bất tận để cảm nhận tự trái tim những giá trị văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, với bao cung bậc cảm xúc đắm say và giá trị nhân văn sâu sắc đã và đang trường tồn, lan tỏa của Nghệ thuật Xòe Thái - tinh hoa miền di sản Mường Lò - Nghĩa Lộ.

Lễ hội Văn hóa, Du lịch Mường Lò được tổ chức thường niên tại thị xã Nghĩa Lộ luôn thu hút đông đảo Nhân dân, du khách trong và ngoài nước  bởi không khí lễ hội vui tươi, rộn ràng mang thương hiệu riêng của Mường Lò.

Chị Võ Quỳnh Hoa, ở thành phố Hà Nội khoe, chị vừa tham gia Lễ hội Văn hóa, Du lịch Mường Lò năm nay. Chị đặc biệt ấn tượng và bị thu hút bởi vòng đại xòe kết nối với sự tham gia của hàng nghìn nghệ nhân. "Có thời gian, tôi sẽ trở lại vùng đất này để được trải nghiệm, chứng kiến vòng đại xòe độc đáo của đồng bào các dân tộc của nơi đây", chị Hoa chia sẻ.

Sức hấp dẫn của xoè, chính là sự sôi nổi, gần gũi, đậm hơi thở cuộc sống. Xòe vòng thu hút được tất cả mọi người, không phân biệt già hay trẻ, lạ hay quen, mọi người nắm tay nhau thân ái. Vì vậy, xòe vòng thu hút cả khách du lịch trong và ngoài nước với số lượng lớn tham gia, tạo ra không gian văn hóa Mường Lò. Dù một ngày, một tuần hay một tháng khi đến thăm Nghĩa Lộ mỗi người đều giữ lại cho mình những nét bâng khuâng. Đắm chìm trong men say, lời ca mời gọi, mộc mạc, nguyên sơ mà say đắm lòng người.

Còn nhớ, tại Lễ hội Mường Lò 2023, anh Alex Emerson - du khách Mỹ đã rất phấn khích chia sẻ: "Thật tuyệt vời! Tôi chưa từng được xem qua một chương trình nào thực sự ấn tượng như vậy. Văn hoá của Việt Nam và văn hóa của đồng bào vùng Tây Bắc thật sự rất thú vị, độc đáo. Tôi rất thích và chắc chắn sẽ quay trở lại nơi đây".

Đến với Mường Lò - Nghĩa Lộ sẽ còn bị cuốn hút bởi cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp; thú vị bởi những nét độc đáo của văn hóa ẩm thực như cơm lam, xôi ngũ sắc, pa pỉnh tộp, thịt nướng… mang đậm hương vị đặc trưng của núi rừng Tây Bắc. Đó là những dấu ấn riêng biệt của vùng đất Mường Lò được sản sinh, bồi tụ, lưu truyền bởi nét văn hóa của cộng đồng các dân tộc nơi đây.

Theo ông Trần Huy Tuấn, Chủ tịch UBND tỉnh Yên Bái, dòng chảy lịch sử đã sản sinh, bồi tụ, lưu truyền, hòa quyện bản sắc riêng có của người Thái, người Khơ Mú, người Tày, người Dao và các dân tộc anh em khác, cùng nhau làm nên một vùng văn hóa Mường Lò đậm đà bản sắc văn hóa các dân tộc, vừa lung linh, đa sắc màu, vừa có những nét độc đáo, khác biệt với nhiều di sản văn hóa. Điều này đã và đang làm phong phú thêm kho tàng di sản của Việt Nam và nhân loại.