Huyện Ba Chẽ nằm ở cánh cung Bình Liêu - Đông Triều với các dãy núi trùng điệp chạy theo hướng Đông Bắc - Tây Nam, có địa hình dốc, nhiều sông suối tạo thành các thung lũng. Đặc biệt, sông Ba Chẽ chịu ảnh hưởng từ thủy triều nơi cửa sông nên người dân thường xuyên phải hứng chịu những đợt mưa lũ bất thường.

Theo UBND huyện Ba Chẽ,  trong giai đoạn 2008 - 2018, ước thiệt hại do mưa lũ khoảng 246 tỷ đồng. Trong đó, thiệt hại kỷ lục do trận lũ ngày 26/9/2008 gây ra khoảng 105 tỷ đồng. Ngoài thiệt hại về vật chất, mưa lũ cũng ảnh hướng đến đời sống tinh thần của người dân. 

Chị Đặng Thị Cúc, thôn Đồng Lóong, xã Thanh Lâm nhớ lại: “Trước kia, cứ mỗi mùa mưa về, ngập lụt thường xuyên xảy ra. Không chỉ đi lại cực kỳ khó khăn, mà còn ảnh hưởng đến tính mạng và tài sản của người dân. Mỗi mùa mưa về là ám ảnh lớn với người dân chúng tôi”.

Trước tình hình đó, UBND huyện Ba Chẽ đã xây dựng hệ thống cảnh báo, dự báo lũ hiện đại. Theo đó, năm 2020, huyện đã lắp đặt 11 trạm cảnh báo lũ dọc các tuyến sông suối và hồ đập, 11 điểm đo mưa tại các địa phương để kiểm soát tình hình mưa lũ. Mỗi trạm đều có camera giám sát. Đây đều là các điểm xung yếu, hay xảy ra lũ lụt trên lưu vực sông Ba Chẽ. Khi mực nước vượt ngưỡng dự báo, hệ thống sẽ phát cảnh báo và chuyển tức thời tới cán bộ, người dân.

Hệ thống được xây dựng bằng cách kết hợp các mô hình thủy văn, thủy lực và mô hình trí tuệ nhân tạo. Cách tiếp cận này cho phép kết hợp sử dụng các tính toán phức tạp của các mô hình thủy văn, thủy lực với những tiến bộ vượt bậc trong công nghệ trí tuệ nhân tạo, phục vụ dự báo lũ.

Đặc biệt, hệ thống có thể dự báo các đợt mưa lũ trước 16 ngày và đưa ra các kịch bản ứng phó với thiên tai dựa trên các mô hình ứng dụng nền tảng trí tuệ nhân tạo. Các thông tin được hiển thị tại Trung tâm điều hành huyện hoặc tỉnh; đồng thời được chuyển tức thời tới người dân qua hệ thống tin nhắn. Đây chính là sự đột phá trong giải pháp dự báo và phòng chống lụt bão, ứng phó với các thảm họa thiên nhiên hiện nay.

Chia sẻ về điều này, Phó Chủ tịch UBND xã Thanh Lâm Nông Văn Bình cho hay: Hệ thống cảnh báo lũ được tích hợp đến điện thoại thông minh từng cá nhân nên khi mà có cảnh báo lũ, mưa, thì chính quyền địa phương và người dân kịp thời nắm được tình hình để chủ động trong công tác phòng tránh mưa lũ. Thực sự hệ thống cảnh báo lũ đã đem lại những hiệu quả rất thiết thực đối với người dân và chính quyền địa phương.

Trao đổi với phóng viên Báo Dân tộc và Phát triển, ông Khiếu Anh Tú, Phó Chủ tịch UBND huyện Ba Chẽ, cho biết: Với 9,5 tỷ đồng đầu tư cho ứng dụng công nghệ hiện đại để cảnh báo sớm thiên tai trên địa bàn huyện nên công tác chủ động phòng chống mưa lũ rất hiệu quả. Ngoài ra, huyện cũng đã xây dựng bản đồ ngập lụt trên địa bàn để kịp thời kiểm tra, rà soát các khu vực ngập lụt khi xảy ra mưa lũ. Hằng năm, kịp thời tuyên truyền, tập huấn, vận động người dân di dời khỏi các khu vực sạt lở, ngập lụt. Theo đó từ năm 2020 đến nay, trên địa bàn huyện Ba Chẽ không có thiệt hại về người và thiệt hại về tài sản do mưa lũ cũng rất ít.

Có thể thấy, việc có được hệ thống cảnh báo bão lũ bằng công nghệ hiện đại đầu tiên trong tỉnh, là một bước tiến đáng kể về tư duy và nỗ lực phòng, chống thiên tai, bão lũ của cấp ủy, chính quyền địa phương tỉnh Quảng Ninh.