Cùng tham dự có lãnh đạo Uỷ ban MTTQ Việt Nam 14 tỉnh: Hà Giang, Cao Bằng, Lào Cai, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Yên Bái, Thái Nguyên, Phú Thọ, Bắc Giang, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Hòa Bình và hơn 60 đại biểu là đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn 14 tỉnh.

Vùng Trung du và miền núi Bắc bộ với tổng diện tích toàn vùng khoảng 116.898 km2, chiếm khoảng 35% diện tích tự nhiên của cả nước. Toàn vùng có khoảng 14,7 triệu người chiếm 15,2% dân số cả nước, đây là địa bàn sinh sống chủ yếu của 30 dân tộc như: Kinh, Thái, Mường, Tày, Nùng, Sán Dìu, Sán Chay, Mông, La Hủ, Hà Nhì, Giáy, Cống… trong đó dân tộc Kinh chiếm 43,8%, các dân tộc thiểu số còn lại chiếm 56,2%.

Quan tâm chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào DTTS

Trình bày Báo cáo tình hình dân tộc, công tác dân tộc các tỉnh khu vực Trung du và miền núi Bắc Bộ, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Trương Thị Ngọc Ánh cho biết: Từ đầu năm 2023 đến nay, tình hình sản xuất, đời sống của đồng bào cơ bản ổn định. Các chính sách, chương trình, dự án triển khai trong vùng đồng bào DTTS và miền núi, trọng tâm là các Chương trình mục tiêu quốc gia tiếp tục được các địa phương quan tâm đẩy mạnh thực hiện, phát huy hiệu quả. Nhiều hoạt động chăm lo vật chất, tinh thần cho đồng bào DTTS được quan tâm thực hiện.

Cấp ủy, chính quyền các địa phương trong vùng tích cực đẩy mạnh thực hiện công tác giảm nghèo; kết cấu hạ tầng, nhất là giao thông nông thôn, thuỷ lợi, điện, trường học, trạm y tế tiếp tục được quan tâm đầu tư xây dựng; vấn đề thiếu đất sản xuất, đất ở, nước sinh hoạt cho đồng bào DTTS từng bước được giải quyết; nhiều vấn đề tiêu cực xã hội được đây lùi; chất lượng nguồn nhân lực vùng DTTS và miền núi từng bước được cải thiện, đồng bào DTTS, miền núi đã từng bước tiếp cận những thành tựu khoa học kỹ thuật, nhiều con em người dân tộc thiểu số đã được đào tạo thành công nhân kỹ thuật, cán bộ khoa học, doanh nhân và nhà quản lý giỏi; tình hình chính trị, xã hội cơ bản ổn định đã góp phần giữ vững khối đại đoàn kết các dân tộc.

Cùng với đó, tình hình an ninh trật tự an toàn xã hội vùng DTTS và miền núi các tỉnh trung du và miền núi Bắc Bộ cơ bản ổn định, không phát sinh các vụ việc phức tạp. Các địa phương triển khai các hoạt động nắm bắt, dự báo tình hình cơ sở, chủ động ngăn chặn, hòa giải ngay từ cơ sở những vấn đề phát sinh trong nội bộ nhân dân như: xâm canh, xâm cư; tranh chấp bãi chăn thả gia súc, đất đai, nguồn nước; mâu thuẫn dòng họ…

Theo Phó Chủ tịch Trương Thị Ngọc Ánh, Ủy ban MTTQ Việt Nam các tỉnh: Phú Thọ, Bắc Giang, Lạng Sơn, Lai Châu, Yên Bái, Điện Biên, Cao Bằng, Hà Giang… chủ động phối hợp với các cơ quan ban ngành các tổ chức thành viên nâng cao chất lượng hiệu quả công tác tuyên truyền vận động đồng bào dân tộc thiểu số thực hiện tốt chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác dân tộc, chính sách dân tộc. Tổ chức các hội nghị tiếp xúc, đối thoại, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng chính đáng của nhân dân vùng đồng bào DTTS, đặc biệt là thông qua các đoàn đi thăm hỏi, động viên đồng bào các DTTS nhân dịp Tết Nguyên đán, Ngày hội Đại đoàn kết các dân tộc và lễ hội truyền thống của các DTTS.

Phát huy vai trò của già làng, trưởng bản, Người có uy tín trong vùng có đông đồng bào DTTS, các vị ủy viên ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp và các tổ hòa giải ở cơ sở để vận động, lắng nghe ý kiến, kiến nghị của đồng bào DTTS, phối hợp giải quyết những tranh chấp, mâu thuẫn, không để kẻ xấu lợi dụng, kích động, tạo “điểm nóng” liên quan đến yếu tố dân tộc ở địa phương, cơ sở. Định kỳ có báo cáo tổng hợp ý kiến, kiến nghị với cấp ủy, chính quyền.

Đề cập đến các chính sách giáo dục đối với đồng bào các DTTS và miền núi, Phó Chủ tịch Trương Thị Ngọc Ánh cho biết, thời gian qua, các tỉnh trong khu vực tiếp tục thực hiện có hiệu quả các chính sách về giáo dục ở vùng DTTS như: Hỗ trợ kinh phí, gạo, trang thiết bị cho học sinh con em hộ nghèo, cận nghèo, học sinh nội trú và bán trú, chính sách với giáo viên…Một số tỉnh có cơ chế đặc thù riêng hỗ trợ cho học sinh DTTS không thuộc diện thụ hưởng chính sách chung. Đến nay, về cơ bản toàn vùng đã đạt được mục tiêu xóa mù chữ, 100% đơn vị cấp tỉnh, huyện, xã đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 1.

Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Trương Thị Ngọc Ánh cho rằng, dù đã có nhiều nỗ lực, song công tác giáo dục và đào tạo vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ vẫn phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức như: Tỷ lệ kiên cố hoá trường lớp của vùng thấp nhất cả nước; nhiều cơ sở giáo dục trên địa bàn còn thiếu phòng học, phòng học đã xuống cấp và quá tải, phải học 2 ca, học nhờ, học tạm. Các điều kiện sinh hoạt của học sinh bán trú, học sinh các xã đặc biệt khó khăn vùng DTTS và miền núi mới chỉ đáp ứng được một phần nhu cầu tối thiểu; đồng thời, việc tiếp cận và hưởng thụ các dịch vụ y tế chăm sóc sức khỏe, giáo dục đào tạo, hạ tầng giao thông, thông tin văn hóa, xã hội còn hạn chế; tình trạng du canh, du cư, xâm canh, xâm cư phá rừng làm nương rẫy vẫn diễn ra quy mô nhỏ lẻ...

Cũng theo Phó Chủ tịch Trương Thị Ngọc Ánh, những tháng đầu năm 2023, hoạt động sản xuất, đời sống của đồng bào vùng DTTS và miền núi các tỉnh trung du và miền núi Bắc Bộ vẫn còn nhiều khó khăn do ảnh hưởng của thiên tai, dịch bệnh, giá một số loại nông sản không ổn định, khó tiêu thụ, trong khi giá cả nguyên vật liệu đầu vào tăng, nhất là giá phân bón. Ở một số địa phương xảy ra mưa dông, lốc, mưa lớn, gió giật mạnh gây thiệt hại về vật chất và người. Thị trường lao động, trong đó nhiều lao động người DTTS thiếu việc làm trong bối cảnh tốc độ phát triển kinh tế chung chậm lại, sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp gặp khó khăn.

Bên cạnh đó, một số tỉnh biên giới, miền núi vẫn diễn ra các hoạt động mua bán, vận chuyển ma túy, nhập cảnh trái phép, trộm cắp tài sản của nhân dân. Tại một số địa phương vẫn diễn ra hoạt động tập trung khiếu kiện đông người, nội dung khiếu kiện chủ yếu liên quan đến việc đền bù giải phóng mặt bằng…

Lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của đồng bào

Từ những bất cập nêu trên, Phó Chủ tịch Trương Thị Ngọc Ánh đã nhấn mạnh tới một số nguyện vọng, kiến nghị của đồng bào DTTS gửi tới Đoàn Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam.

Theo đó, đồng bào các dân tộc đề nghị, cấp ủy, chính quyền ở các địa phương cần đẩy nhanh việc thực hiện Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 11-NQ/TW của Bộ Chính trị về “Phương hướng phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Trung du và miền núi Bắc bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”; Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, phối hợp lồng ghép với các chương trình, chính sách khác trên địa bàn như: Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững và Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới, gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp, thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường bền vững, coi đây là một trong những giải pháp mang tính đột phá để phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS và miền núi Bắc Bộ.

Đồng bào các DTTS cũng kiến nghị các cơ quan Nhà nước, các đoàn thể cần đẩy mạnh tuyên truyền, vận động và xử lý nghiêm các hành vi xâm hại rừng, kiên quyết chấm dứt tình trạng phá rừng, hủy hoại môi trường sinh thái. Khôi phục một số tập quán tốt, "văn hóa" ứng xử với rừng của người DTTS; nghiên cứu, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của đồng bào DTTS đối với việc quản lý, bảo vệ rừng; giải quyết hợp lý những vấn đề phát sinh từ thực tiễn.

Bên cạnh đó, Nhà nước cần thực hiện tốt hơn nữa việc triển khai đồng bộ, kịp thời công tác quy hoạch, bồi thường, hỗ trợ, di dân, tái định cư tại các dự án thủy điện trên địa bàn, bảo đảm đời sống người dân đến nơi ở mới tốt hơn nơi cũ. Thực hiện có hiệu quả các chương trình hỗ trợ về nhà ở, quy hoạch dân cư vùng lũ, sạt lở theo hướng an toàn, ổn định, phát triển bền vững.

“Các cơ quan chức năng cần thực hiện công tác quản lý tốt hơn nữa để bảo đảm dịch vụ xã hội cơ bản cho người dân về tiếp cận các dịch vụ y tế, giáo dục, thông tin cũng như cơ hội việc làm cho lao động người DTTS. Thực hiện tốt công tác quản lý nhân khẩu, hộ tịch, giấy khai sinh... Tập trung phát triển đồng bộ các lĩnh vực giáo dục, đào tạo, y tế nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho khu vực trung du và miền núi Bắc Bộ”, Phó Chủ tịch Trương Thị Ngọc Ánh nêu rõ.

Phó Chủ tịch Trương Thị Ngọc Ánh cũng nhấn mạnh, đồng bào các DTTS có nguyện vọng và kiến nghị cấp ủy, chính quyền các tỉnh khu vực trung du và miền núi Bắc Bộ cần có chính sách hỗ trợ cho khởi nghiệp, tiêu thụ sản phẩm, tiếp cận thị trường, giải quyết việc làm cho đồng bào DTTS. Có cơ chế ưu đãi, đẩy mạnh phát triển sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, các ngành nghề thủ công mỹ nghệ của đồng bào DTTS; Có cơ chế khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư phát triển chợ nông thôn và các loại hình chợ phù hợp để tiêu thụ sản phẩm hàng hóa; Tập trung khai thác thế mạnh về tài nguyên thiên nhiên, văn hóa, ẩm thực độc đáo, đặc sắc của các dân tộc để phát triển các loại hình du lịch, sản phẩm du lịch "xanh", giữ gìn và tôn trọng yếu tố văn hóa vùng.

Đặc biệt, cần tập trung chỉ đạo, nâng cao chất lượng hệ thống chính trị cơ sở, giữ vững quốc phòng - an ninh vùng trung du và miền núi Bắc Bộ. Không ngừng củng cố lực lượng cốt cán của các đoàn thể, tăng cường phát triển đảng viên, trong đó có đảng viên là người DTTS ở những vùng trọng điểm, vùng đặc biệt khó khăn; đề cao vai trò của già làng, trưởng bản, trưởng các dòng họ, Người có uy tín; Quan tâm kiện toàn, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cơ sở, nhất là cán bộ người DTTS theo Nghị quyết 52/NQ-CP của Chính phủ và Quyết định số 402/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ; Thực hiện tốt dân chủ ở cơ sở; chú trọng xây dựng quy ước, hương ước và tổ chức phong trào tự quản về an ninh trật tự; phát huy hiệu quả hoạt động của các mô hình tự quản tại cộng đồng.

Từ thực tế triển khai tại địa phương, đại biểu tham dự Hội nghị đã trực tiếp bày tỏ tâm tư, nguyện vọng của mình tới Đoàn Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam với mong muốn nâng cao hơn nữa đời sống vật chất, tinh thần của bà con trên địa bàn.

Ông Sìn Sủng Kha, dân tộc Hà Nhì, Người có uy tín xã Sín Thầu, huyện Mường Nhé, tỉnh Điện Biên cho biết, phát huy vai trò của người uy tín, bản thân ông thường xuyên làm tốt công tác tuyên truyền, vận động đồng bào thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, nhất là việc vận động nhân dân trên địa bàn phát triển kinh tế - xã hội thông qua các mô hình kinh tế cụ thể. Để thuyết phục được bà con, bản thân ông cùng gia đình luôn đi đầu trong việc triển khai các mô hình phát triển kinh tế trên địa bàn như mô hình chăn nuôi gia xúc, mô hình trồng cây sa nhân, mô hình trồng cây quế…

“Nhân dân xã Sín Thầu nói riêng và Nhân dân Mường Nhé nói riêng đã và đang hăng hái thực hiện các mô hình chăn nuôi với trên hàng trăm con trâu, hàng trăm con bò, và trồng hàng nghìn ha cây hoa màu”, ông Sìn Sủng Kha chia sẻ và đề cập tới thực tế giá trị hàng hoá, nông sản còn thấp, khiến đời sống của người dân vẫn còn khó khăn.

Bởi vậy, ông Kha đề nghị Đảng, Nhà nước tiếp tục có các chương trình, chính sách hỗ trợ đồng bào phát triển kinh tế - xã hội, hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo phương thức sản xuất, kinh doanh để bà con vươn thoát nghèo; đồng thời tiếp tục duy trì, thực hiện tốt cơ chế chính sách cử tuyển đối với con em đồng bào DTTS có điều kiện được học tập tại các trường Đại học để sau này về phát triển quê hương.

“Đảng, Nhà nước cần quan tâm đầu tư xây dựng lối mở A Pa Chải – Long Phú thành cửa khẩu song phương, tạo điều kiện cho bà con thông thương hàng hoá. Cùng với đó cần tiếp tục đầu tư xây dựng đường giao thông thuận lợi đến các xã, các bản; đầu tư xây dựng tuyến đường cao tốc Hoà Bình - Sơn La - Điện Biên để nhân dân trên địa bàn có điều kiện giao thương, giao lưu văn hoá và học hỏi kinh nghiệm trong phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương”, ông Sìn Sủng Kha kiến nghị.

Phát biểu kết luận Hội nghị, Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến nhấn mạnh, nói đến Trung du và miền núi Bắc Bộ là nói đến vùng chiến khu cách mạng với nhiều địa danh đã đi vào lịch sử với những trận chiến đấu ngoan cường và chiến thắng vẻ vang của quân và dân ta, đỉnh cao là chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ lừng lẫy năm Châu, chấn động địa cầu.

Theo Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến, thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, xoá đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.

Cùng với đó, đồng bào vùng DTTS và miền núi đã phát huy nội lực, đoàn kết, đồng lòng chung sức, tranh thủ thời cơ, thuận lợi và phát huy tiềm năng, lợi thế để phát triển kinh tế, tăng thu nhập, giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá; đồng thời cùng với các lực lượng chức năng giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, nhất là an ninh biên giới và các địa bàn trọng yếu.

“Đảng, Nhà nước mà trực tiếp thường xuyên là cấp uỷ, chính quyền địa phương đặc biệt quan tâm đầu tư phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi, ban hành nhiều chính sách phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất tinh thần của Nhân dân”, Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến nhấn mạnh.

Cũng theo Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến, đến nay về cơ bản Nhà nước đã ban hành chính sách phủ hết các lĩnh vực trong đời sống của đồng bào, trong đó có 3 Chương trình mục tiêu quốc gia. Việc thực hiện hiệu quả các Chương trình này sẽ giải quyết cơ bản các vấn đề về đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sản xuất, y tế, giáo dục; phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo, giữ gìn phát huy bản sắc văn hoá các dân tộc.

Tuy nhiên, Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến còn trăn trở khi so với mặt bằng chung của cả nước, vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ vẫn là “vùng trũng” trong phát triển và là “lõi nghèo” của cả nước. Bởi vậy, với sứ mệnh cao cả của MTTQ Việt Nam trong tập hợp, xây dựng, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc; thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội; lắng nghe, tổng hợp ý kiến của cử tri và nhân dân để phản ánh với Đảng, Nhà nước, Đoàn Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức Hội nghị tiếp xúc với đồng bào các dân tộc thiểu số vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ năm 2023.

“Từ những ý kiến, kiến nghị của đại biểu tham dự Hội nghị, Đoàn Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam sẽ có văn bản gửi Chính phủ, các địa phương, bộ ngành liên quan để đề xuất khai thác sử dụng hiệu quả các cơ sở khám chữa bệnh trên địa bàn; quan tâm đến chế độ cử tuyển và chính sách tuyển dụng cán bộ công chức, viên chức là người DTTS…”, Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến nhấn mạnh và cho biết Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam sẽ xây dựng chương trình giám sát chuyên đề việc thực hiện Kết luận số 65-KL/TW ngày 30/10/2019 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 24-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX về công tác dân tộc trong tình hình mới.

Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến mong muốn bà con đồng bào các DTTS đoàn kết, đồng thuận, tuyệt đối tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, của cấp uỷ, chính quyền địa phương, chấp hành nghiêm chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, phát huy nội lực, vượt khó, khơi dậy tinh thần tự hào, tự tin, tự lực trong mỗi người dân để quyết tâm xoá đói giảm nghèo, không để ai bị bỏ lại phía sau; tích cực tham các phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh"; tích cực tham gia phong trào “Toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền, lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia” và phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh tổ quốc”; vận động người dân cùng giữ đất, giữ rừng, gìn giữ văn hoá truyền thống tốt đẹp của đồng bào DTTS.

Nhấn mạnh dù khó khăn đến đâu cũng phải cho con cháu đi học, bởi có tri thức sẽ có tất cả, Chủ tịch Uỷ ban Trung ương MTTQ Việt Nam Đỗ Văn Chiến mong muốn đồng bào các dân tộc quan tâm đến việc xây dựng nếp sống văn hoá, từng bước loại bỏ các hủ tục lạc hậu trong ma chay, cưới hỏi, không để xảy ra tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.