Năm 2016, trong bối cảnh người dân ven biển phải chịu nhiều thiệt hại do thảm họa môi trường Formosa, bên cạnh việc hỗ trợ trực tiếp, một trong những giải pháp lâu dài được tỉnh xác định là phải tái cơ cấu ngành nghề, chuyển đổi và tạo thêm việc làm mới cho bà con bị ảnh hưởng. Đáp ứng một phần yêu cầu này, Trung tâm Phát triển nấm ăn và nấm dược liệu (Trung tâm PTNA&NDL) của tỉnh đã đề xuất và được Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) phê duyệt thực hiện Dự án “Ứng dụng tiến bộ kỹ thuật xây dựng mô hình sản xuất nấm ăn và nấm dược liệu nhằm giải quyết việc làm và thu nhập cho các nhóm đối tượng bị ảnh hưởng bởi sự cố môi trường biển tại các huyện ven biển tỉnh Hà Tĩnh”, thuộc Chương trình “Hỗ trợ ứng dụng chuyển giao tiến bộ KH&CN thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nông thôn, miền núi, vùng DTTS giai đoạn 2016 - 2025”. 

Ngay từ đầu, Dự án đã định hướng ứng dụng, chuyển giao những công nghệ mới nhất của nghề trồng nấm ở nước ta hiện nay. Cụ thể là công nghệ sản xuất giống nấm dịch thể (nuôi dưỡng giống trong môi trường lỏng, bảo đảm các điều kiện tối ưu về dinh dưỡng, nhiệt độ, độ thông thoáng, thời gian, giúp sợi nấm sinh trưởng mạnh trong môi trường dịch thể tầng sâu). Công nghệ này phát huy được thế mạnh là rút ngắn thời gian sinh trưởng, giá thành sản xuất thấp, độ thuần cao, chất lượng tốt, tỷ lệ nhiễm bệnh thấp và làm tiền đề cho phát triển sản xuất giống nấm theo quy mô công nghiệp với số lượng lớn.

Cải thiện kinh tế cho người dân

Dự án được triển khai tại các địa phương ven biển của tỉnh, bao gồm các huyện: Nghi Xuân, Can Lộc, Lộc Hà, Thạch Hà, Cẩm Xuyên, Kỳ Anh và TP. Hà Tĩnh. Sau hơn 3 năm thực hiện, Dự án đã giúp địa phương tự chủ trong sản xuất giống nấm chất lượng cao gồm nấm sò, nấm mộc nhĩ và nấm linh chi. Các công nghệ, thiết bị được đầu tư đã giúp Trung tâm nâng cao năng lực sản xuất, có thể sản xuất giống nấm dạng dịch thể quy mô tối thiếu 250 lít/mẻ, 20.000 lít/năm; sản xuất bịch phôi nấm quy mô 10.000 bịch/ngày. Bên cạnh đó, Dự án cũng đã đào tạo được 10 kỹ thuật viên vững tay nghề cho Trung tâm PTNA&NDL tỉnh Hà Tĩnh.

Đặc biệt, Dự án đã mở 8 lớp tập huấn về các kỹ thuật nuôi trồng nấm ăn và nấm dược liệu cho bà con, quy mô 50 người/lớp. Thông qua đó, người dân đã nắm vững được đặc điểm sinh học của cây nấm và các kỹ thuật treo bịch, rạch bịch, tưới nấm, hái nấm, phòng trừ sâu bệnh cho cây nấm, xử lý bịch thải sau thu hoạch...

Trong số 60 hộ dân tham gia xây dựng mô hình sản xuất nấm thuộc Dự án, có 20 hộ xây dựng lán trại 100m2, 20 hộ xây dựng lán trại 150m2 và 20 hộ xây dựng mô lán trại 200m2. Quy mô nuôi trồng 10.000 bịch phôi giống nấm/100m2, mỗi năm trồng 2 - 3 đợt. Với giống nấm, người dân được hỗ trợ 50% kinh phí và được thu toàn bộ lợi nhuận. Cụ thể, với nấm sò, Dự án cung cấp 5.000.000 bịch phôi, giúp người dân thu lợi nhuận gần 3 tỷ đồng/vụ (mỗi vụ 4 tháng); với mộc nhĩ, Dự án cung cấp 390.000 bịch phôi, giúp người dân thu trên 800 triệu đồng lợi nhuận/vụ; với nấm linh chi, Dự án cung cấp 10.000 bịch phôi, giúp người dân thu gần 80 triệu đồng lợi nhuận/vụ. Dự án đã tạo việc làm cho 60 lao động phổ thông trên địa bàn tỉnh. 

Ông Trần Hậu Khanh, Phó Giám đốc Trung tâm ứng dụng tiến bộ KH&CN, Sở KH&CN Hà Tĩnh, Chủ nhiệm Dự án cho biết: “Để nâng cao kỹ năng tiếp cận với thị trường, kỹ thuật bảo quản sản phẩm sau thu hoạch cho người nông dân và để tăng giá trị của sản phẩm, Trung tâm đã ký kết hợp đồng tiêu thụ nấm với siêu thị Coopmart Hà Tĩnh và siêu thị VinMart Hà Tĩnh, tạo tiền đề để người dân tiếp tục mở rộng quy mô sản xuất theo hướng chuyên nghiệp”.