Các dân tộc sinh sống ở các tỉnh miền núi phía Bắc di cư đến địa bàn Tây Nguyên chủ yếu do đời sống kinh tế khó khăn, họ tìm đến đây để xây dựng cuộc sống mới, phần lớn là đồng bào Thái, Mường, Dao, Mông, Tày, Nùng. Các tỉnh Đăk Lăk, Đăk Nông được đồng bào hướng đến nhiều nhất.

So với các dân tộc khác, đồng bào Mường đến Tây Nguyên sớm nhất, từ những năm 50 của thế kỷ trước. Hiện có trên 1.000 hộ đồng bào Mường cư trú tại một số thôn của xã Hòa Thắng, TP. Buôn Ma Thuột (Đăk Lăk).

Giống như các dân tộc ở Tây Nguyên, cồng chiêng là linh hồn của người Mường. Phụ nữ dân tộc Mường thường tham gia diễn tấu cồng chiêng trong các lễ hội cộng đồng. Mỗi dịp lễ hội, là chị em tập trung học đánh chiêng và truyền cho nhau các bài chiêng cổ của dân tộc. Đội chiêng nữ của dân tộc Mường ở xã Hòa Thắng hiện có trên 30 thành viên, với nhiều thế hệ khác nhau. Những cô gái trẻ tham gia diễn tấu cồng chiêng với mẹ, với chị và các bậc cao niên trong làng. Không chỉ tham gia sinh hoạt văn hóa, lễ hội tại địa phương, đội chiêng nữ xã Hòa Thắng còn tham gia giao lưu, diễn tấu cồng chiêng trong các liên hoan nghệ thuật quần chúng, liên hoan cồng chiêng trong tỉnh và toàn quốc.

Trên địa bàn tỉnh Đăk Lăk, người Tày, người Nùng sinh sống tập trung ở các huyện như Ea H’leo, Cư M’gar, Krông Bông, thị xã Buôn Hồ. Di cư đến vùng đất mới, người Nùng vẫn giữ gìn nếp nhà sàn cổ truyền của dân tộc mình. Ở làng Quảng Hòa, thôn Tam Điền, xã Ea Tam (huyện Krông Năng), đồng bào vẫn còn giữ những nếp nhà xưa, đó là loại kiến trúc đẹp, vững chãi, được xem như báu vật vô giá của đồng bào trên quê mới. Làng có hơn 50 nóc nhà sàn với lối kiến trúc truyền thống, gồm 5 gian, 56 cột, cầu thang đi lên, bếp lửa đặt ngay trong nhà.

Cộng đồng người Thái ở xã Hòa Phú, TP. Buôn Ma Thuột chủ yếu từ các tỉnh Lai Châu, Sơn La, Thanh Hóa di cư vào. Đồng bào không chỉ giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc mà còn khôi phục được những giá trị văn hóa cổ như, hạn khuống, đàn tính tẩu.

Một số lễ hội truyền thống đặc sắc của các dân tộc tại quê hương mới Tây Nguyên vẫn được duy trì, như: Lễ hội Lồng tồng (Lễ hội Xuống đồng) tại xã Cư M’gar, (huyện Cư M’gar), Lễ hội Thanh minh (lễ hội Sinh mình) ở xã Cư A Mung (huyện EA H’leo), Lễ hội Hảng Pồ ở xã Ea Siên (thị xã Buôn Hồ)...

 Lễ hội cũng là dịp gặp gỡ của những người xa quê, góp phần gắn kết cộng đồng, cùng nhau giữ gìn những nét đẹp trong văn hóa truyền thống. Nhờ vậy mà, di sản văn hóa dân gian của đồng bào được bảo tồn và phát huy. Những nghệ nhân biểu diễn và truyền dạy cho thế hệ trẻ những bài hát then, đàn tính, giữ gìn sắc phục truyền thống, thể hiện rõ nét bản sắc tộc người, tổ chức các trò chơi dân gian cho các em học sinh DTTS.

Đặc biệt, đồng bào ở các thôn trong xã Hòa Phú cùng nhau đóng góp nhân tài vật lực tổ chức các cuộc vui chung. Lễ hội là dịp để các cô gái Thái khoe trang phục truyền thống đặc trưng của dân tộc mình như, khăn piêu, áo cóm, hát dân ca Thái, nhảy sạp, múa xòe và dựng nêu ném còn. Từ năm 2013, Lễ hội Mừng lúa mới (Kin lẩu khẩu mẩu) của đồng bào Thái trở thành một trong 5 lễ hội chính được tổ chức thường niên tại huyện Cư M’gar.

Lúc mới vào lập nghiệp, cuộc sống của bà con còn nhiều khó khăn nên không có điều kiện tổ chức các hoạt động văn hóa, vui chơi. Khi cuộc sống ổn định, đồng bào cùng nhau góp công góp sức khôi phục, phát huy các di sản văn hóa, những vốn quý của tổ tiên để con cháu đời sau không quên cội nguồn dân tộc, góp những sắc màu vào bức tranh văn hóa các dân tộc sinh sống ở Tây Nguyên.