Hiện nay, dân tộc Phù Lá phân bố ở nhiều tỉnh khu vực miền núi phía Bắc và có dân số trên 10.000 người. Tuy nhiên, ở Điện Biên, người Phù Lá được xếp vào cộng đồng dân tộc rất ít người, với chưa đầy 200 nhân khẩu, sống tập trung thành 3 nhóm tại các địa bàn: bản Khua Chá, xã Phình Sáng (huyện Tuần Giáo); bản Hột và bản Túc, xã Mường Đun (huyện Tủa Chùa). Tại bản Khua Chá, dân tộc Phù Lá chỉ có 15 hộ, với gần 80 nhân khẩu, sinh sống quần tụ thành một khu vực.

Cuộc sống của đồng bào Phù Lá ở bản Khua Chá ngày càng đổi thay, no ấm.

Ông Giàng A Dũng, Chủ tịch UBND xã cho biết: “Do rất ít người, 100% trong số đó đều là hộ nghèo, lại đứng trước nguy cơ mai một và đồng hóa văn hóa, nên những năm qua chúng tôi đã dành nhiều ưu tiên và sự quan tâm đặc biệt. Dù vẫn còn khó khăn nhưng có thể nói hiện nay họ đã có cuộc sống ổn định hơn”.

Theo ông Dũng, hiện cơ sở hạ tầng thiết yếu: giao thông, điện lưới, trạm y tế, trường học... ở bản làng người Phù Lá đều đã được đầu tư xây dựng. Hiện 100% con em dân tộc Phù Lá đến tuổi đều được đến trường, một số đang theo học tại các trường chuyên nghiệp; ở các địa phương đã có những cán bộ người dân tộc Phù Lá đầu tiên...

Là một trong những người Phù Lá sống lâu nhất tại bản Khua Chá nên ông Sùng A Xa nhận thấy rõ nét sự thay đổi này. Ông tâm sự: “Bà con giờ có điện để sinh hoạt, đường lớn để đi, điện thoại để liên lạc... Ốm đau giờ không cúng bái, mà có trạm y tế để đến khám chữa. Trước làm nương thì “chọc lỗ tra hạt”, giờ có ruộng nước, có máy cày... Nhà nào cũng cho con cái đi học”.

Như gia đình ông Xa, có 5 người con, mấy đứa lớn trước học cao lắm cũng chỉ hết cấp 2 là nghỉ học, lấy vợ, lấy chồng. Thế nhưng đến đứa thứ 5 thì khác, mặc dù là con gái, song hiện nay vẫn đang theo học đại học chuyên ngành Quản lý nhà nước năm thứ 3 tại Hà Nội. Giờ đây, ông Xa mong từng ngày nhìn thấy con tốt nghiệp, trở về làm cán bộ và xây dựng quê hương.

Cùng chung suy nghĩ “Phải đầu tư cho con đi học cao hơn để về làm cán bộ, giúp đỡ dân tộc mình, bản mình vươn lên, xa hơn nữa là xây dựng quê hương”, gia đình anh Lò Văn Căm, bản Túc, xã Mường Đun (huyện Tùa Chùa) đang động viên và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho cậu con trai út theo học. Nhà có 4 người con, 2 đứa con gái đã lấy chồng, con trai lớn thì đã bỏ học ở nhà lao động. Thấm thía được cái đói, cái khổ nên anh càng quyết tâm đầu tư cho thằng út. Bản thân anh cũng tự học đề áp dụng trong sản xuất, chăn nuôi của gia đình.

“Năm 2015, tôi được Nhà nước hỗ trợ 1 con bò. Do chăm sóc tốt nên nó vẫn khỏe mạnh, giờ sinh sản thêm được 3 con nữa rồi, trong đó có 1 con đang chửa. Mọi người cứ bảo chăn nuôi ở đây khó lắm, giá rét, dịch bệnh suốt. Nhưng mà mình không học để biết mà chủ động chăm sóc, chữa chạy cho nó thì làm sao nó lớn được”, anh Căm chia sẻ.

Cuộc sống được nâng lên nên những cái Tết với người Phù Lá dần sung túc hơn. Những ngày này, khi “ngô đã đầy bồ, thóc đã hong khô”, bà con Phù Lá đã có thể yên tâm gác lại công việc đồng áng để tất bật chuẩn bị cho một cái Tết tươm tất, đầm ấm.

Bản làng của đồng bào Phù Lá tại Khua Chá

Vui nhất có lẽ là với gia đình ông Lò Văn Phờ, bản Khua Chá, xã Phình Sáng, khi ngôi nhà mới kiên cố còn thơm mùi gỗ vừa được hoàn thành nhờ sự giúp đỡ của xã và bà con trong bản. Tuy không quá lớn, nhưng so với ngôi nhà dột nát, xiêu vẹo trước kia, thì đã khang trang hơn rất nhiều.

Không giấu nổi niềm xúc động, ông Phờ chia sẻ: “Nhà thì có 4 người thôi, nhưng 2 vợ chồng đều già yếu cả. Có 2 đứa con, 1 đứa bị khuyết tật, đứa kia cũng chẳng khôn khéo gì nên khó khăn, nghèo khổ mãi. Có ngôi nhà vách nứa làm chỗ chui ra chui vào thì đợt bão trước bị tốc hết mái, cứ chắp vá ở thế thôi.

Đến vừa rồi được cán bộ xã quan tâm mỗi người đóng góp một ít, rồi bà con trong bản giúp ngày công làm cho nhà mới. Nếu không có sự hỗ trợ, chắc hết đời vợ chồng già này và cả 2 đứa con nữa phải chịu ở thế thôi. Giờ thì mừng quá, năm nay được ăn Tết trong nhà mới rồi!”.

Niềm phấn khởi ấy khiến không khí chuẩn bị Tết của gia đình ông năm nay nhộn nhịp hơn hẳn mọi năm, và không thua kém gia đình nào trong bản. Mọi người vui vẻ tập trung quét dọn nhà cửa, dọn dẹp lối ngõ sạch sẽ, gọn gàng. Củi lửa là thứ không thể thiếu nên ông Phờ đã chuẩn bị sẵn từ trước.

Còn bánh chưng và bánh dày là 2 thứ bánh quan trọng nhất trong mâm cúng ngày Tết, nên dù năm nay không được mùa nhưng vợ ông vẫn chuẩn bị chu đáo gạo nếp, lá dong... đủ cho 20 chiếc bánh. Cũng giống như nhiều gia đình người Phù Lá khác, ông Phờ mong muốn “Năm mới mọi thứ sẽ vuông tròn, đủ đầy như chiếc bánh!”.

VŨ LỢI