Đến dự Lễ kỷ niệm có: Nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết; nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng; cùng nhiều lãnh đạo các bộ, ngành, cơ quan đơn vị và gia đình Giáo sư, Viện sĩ, Thiếu tướng, Anh hùng Lao động Trần Đại Nghĩa.

Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng gửi lẵng hoa chúc mừng.

Tại buổi lễ, các đại biểu đã xem sân khấu hóa và phim tư liệu ôn lại cuộc đời, sự nghiệp của Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa đối với quê hương, đất nước.

Giáo sư, Viện sĩ, Thiếu tướng, AHLĐ Trần Đại Nghĩa tên khai sinh là Phạm Quang Lễ, sinh ngày 13/9/1913, tại làng Chánh Hiệp, quận Tam Bình (nay là xã Hòa Hiệp, huyện Tam Bình, tỉnh Vĩnh Long) trong một gia đình nhà giáo giàu tinh thần yêu nước, lòng nhân ái. Ngay từ nhỏ, Phạm Quang Lễ đã bộc lộ tư chất thông minh, hiếu học.

Năm 1935, Phạm Quang Lễ sang Pháp du học khi tròn 22 tuổi. Năm 1940, Phạm Quang Lễ nhận gần như cùng một lúc 3 bằng: Kỹ sư cầu đường, Kỹ sư điện và Cử nhân toán. Sau đó, ông học tiếp và nhận thêm 3 bằng kỹ sư khác bao gồm: Hàng không, Mỏ - Địa chất và Chế tạo máy. Cũng trong thời gian này, Phạm Quang Lễ đã tự tìm tòi nghiên cứu về ngành chế tạo vũ khí. Ông ở lại Pháp làm việc tại Viện nghiên cứu máy bay, rồi sang Đức làm việc trong xưởng chế tạo máy bay và Viện nghiên cứu vũ khí.

Tháng 9/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh qua Pháp thương thuyết. Phạm Quang Lễ đề đạt nguyện vọng về phục vụ đất nước. Trân trọng tấm lòng vì nước, vì dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chọn và đặt tên mới cho Phạm Quang Lễ là Trần Đại Nghĩa và giao nhiệm vụ làm Cục trưởng đầu tiên của Cục Quân giới. Bác nói: “Làm cách mạng là chấp nhận gian khổ. Công việc Bác giao cho chú là vì Đại Nghĩa. Bởi thế, Bác đặt tên mới cho chú là Trần Đại Nghĩa. Cái bí danh ấy còn để bảo vệ chú và bà con, gia đình chú ở miền Nam”.

Năm 1947, dưới sự chỉ đạo kỹ thuật của Trần Đại Nghĩa, xưởng quân giới đóng ở Thái Nguyên đã chế tạo thành công súng Bazoka. Đây là một loại vũ khí chủ yếu dùng đánh xe tăng, tàu chiến. 2 năm sau, ông cùng các cộng sự nghiên cứu và chế tạo thành công súng không giật SKZ. Đây là loại súng nhẹ, có thể vác trên vai nhưng sức công phá rất lớn dùng để bắn vào những pháo đài kiên cố, đầu đạn xuyên thủng bê-tông.

Trong kháng chiến chống Mỹ, Trần Đại Nghĩa đã góp phần không nhỏ trong việc tìm biện pháp chống nhiễu của máy bay B-52 và nâng cấp độ bay cao của tên lửa SAM-2 để tổ chức phòng không hiệu quả nhất.

Ngày 20/11/1948, ông được phong quân hàm Thiếu tướng khi mới 35 tuổi. Năm 1952, ông được phong danh hiệu Anh hùng Lao động đợt đầu tiên của Việt Nam. Sau đó, ông giữ cương vị Viện trưởng Viện Khoa học Việt Nam.

Từ những năm 1950 đến cuối đời (1997), Giáo sư Trần Đại Nghĩa được giao giữ trọng trách trong nhiều lĩnh vực khác nhau: Cục trưởng Cục Quân giới; Cục trưởng Cục Pháo binh; Phó Chủ nhiệm Tổng Cục Hậu cần; Phó Chủ nhiệm Tổng cục Kỹ thuật; Chủ nhiệm Ủy ban Kiến thiết Cơ bản Nhà nước; Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật Nhà nước; Viện trưởng Viện Khoa học Việt Nam; Thứ trưởng Công thương; Thứ trưởng Công nghiệp; Thứ trưởng Công nghiệp nặng; Chủ tịch đầu tiên của Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam và Hiệu trưởng đầu tiên của Trường đại học Bách khoa Hà Nội…

Đọc diễn văn tại buổi lễ, Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Long Bùi Văn Nghiêm nhấn mạnh: “Chúng ta mãi mãi biết ơn công lao to lớn của Giáo sư, Viện sĩ, Thiếu tướng, Anh hùng Lao động Trần Đại Nghĩa, người cộng sản kiên trung, nhà khoa học lớn của cách mạng Việt Nam, người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Một nhà khoa học tài năng, uyên bác, một vị lãnh đạo tâm huyết, mẫu mực, là tấm gương sáng về phong cách, đạo đức cách mạng, luôn đặt lợi ích của Tổ quốc, của dân tộc lên trên hết.

Nhân buổi lễ, Bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Long Bùi Văn Nghiêm kêu gọi toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, người dân đang sinh sống, học tập, làm việc trong và ngoài tỉnh, ngoài nước phát huy cao độ tinh thần yêu quê hương, ý chí tự lực, tự cường và phát huy sức mạnh đoàn kết, chung sức, đồng lòng đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, sớm đưa Vĩnh Long đạt tỉnh phát triển nhanh và bền vững.

Trước đó, chiều 12/9, tại Khu lưu niệm Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa, Ban Tổ chức Hội thi Sáng tạo kỹ thuật Trần Đại Nghĩa tỉnh Vĩnh Long tổ chức Lễ tổng kết và trao giải Hội thi Sáng tạo kỹ thuật Trần Đại Nghĩa lần thứ IX năm 2022 - 2023 và phát động triển khai hội thi lần thứ X năm 2024 - 2025. Tại buổi lễ, Ban Tổ chức đã trao giải cho 35 giải pháp, trong đó trao 2 giải Nhì, 7 giải Ba và 26 giải Khuyến khích. Đồng thời, chọn 20 giải pháp xuất sắc nhất gửi tham dự cuộc thi toàn quốc.