Chênh vênh bên mép sông

Xóm Lân, ở xã Tịnh Long, TP. Quảng Ngãi, nguyên là một mỏm đất chìa ra sông. Những năm cuối thập niên 1970, do con nước gây xói lở chia cắt xóm thành một ốc đảo giữa sông Trà Khúc. Để thuận tiện cho việc đi lại, người dân dựng tạm một cây cầu tre và cũng chính là con đường độc đạo để ra vào ốc đảo này.

Những năm gần đây, mưa lũ ngày càng diễn biến phức tạp. Vì thế, tình trạng sạt lở ở xóm Lân ngày một nghiêm trọng hơn. Những khoảnh đất canh tác của người dân, cứ thế đổ ập xuống sông mỗi khi mùa lũ đến. Năm này qua năm khác, bờ sông Trà Khúc ngày một áp sát nhà dân.

Bà Đỗ Thị Dung, người dân xóm Lân ngậm ngùi: Những đêm mưa to, gió lớn, nghe tiếng ầm đằng sau nhà, sáng dậy đã thấy vườn nhà mình bị mất đi vài mét. Đến nay, nhiều gia đình rơi vào cảnh mất đất, mất nhà, nguy hiểm đến tính mạng, nhưng không biết phải chuyển đi đâu.

Vợ chồng bà Phạm Thị A (69 tuổi), gần nhà bà Dung lại thấp thỏm lo sợ trong ngôi nhà chực chờ đổ sập vì quá lâu không được sang sửa. Ông bà đều đã tuổi cao, sức yếu, bệnh tật, chẳng biết xoay xở thế nào nếu nước lũ dâng cao, cuốn trôi mất nhà.

 “Mùa mưa năm ngoái, nước lớn và chảy xiết lắm! Đồ đạc trong nhà đều bị cuốn trôi. Giờ đã đến mùa mưa lũ, ai ai trong xóm cũng lo sợ. Chỉ mong các cấp quan tâm và hỗ trợ để chúng tôi được di dời đến chỗ ở mới, ổn định cuộc sống khi về già”, bà A buồn bã chia sẻ.

Diện tích ở xóm Lân, qua mỗi năm lại thu hẹp dần do nước sông ngoạm vào, nhưng nhu cầu nhà ở thì càng tăng. Ngặt một nỗi, là xóm Lân lại nằm trong “quy hoạch dự án”, nên không thể xây cất nhà cửa. Đơn cử như trường hợp của chị Trần Thị Bích Thủy, con gái đầu của ông Trần Hưng (52 tuổi). Cách đây vài năm, chị Thủy lấy chồng, muốn ra ở riêng nhưng không được phép xây dựng nhà. Vợ chồng chị Thủy đành ở tạm trong một gian phòng nhỏ, chật chội ở gian bếp của ông Hưng. Đến khi chị Thủy mang thai, nghĩ đến tương lai đứa nhỏ trong bụng, gia đình quyết định xây “chui” một ngôi nhà để đôi vợ chồng trẻ ra riêng.

Chưa thể di dời vì không thống nhất phương án hỗ trợ

Năm 2003, dự án di dân vùng sạt lở ven sông được triển khai. Theo đó, toàn bộ 176 hộ dân ở xóm Lân, được cơ quan chức năng bố trí đất ở tại khu TĐC Đồng Bến Sứ. Nhưng vì thiếu đất, địa phương chỉ giải quyết TĐC đợt đầu cho 139 hộ. Những hộ này đã nhanh chóng gói ghém, thu dọn đồ đạc về nơi ở mới.

Gần 20 năm trôi qua, nhiều nơi trong tỉnh quảng Ngãi đã có nhiều đổi thay, nhà cửa sầm uất, đường sá khang trang, còn ốc đảo xóm Lân thì vẫn vậy. Cuối năm 2016, tuyến đường Mỹ Trà - Mỹ Khê (nay có tên là đường Hoàng Sa) đi vào hoạt động. Đây là dấu mốc đầy hứa hẹn để 39 hộ dân còn sót lại trong ốc đảo này, sau nhiều đợt di dời không thành có cơ hội đến nơi ở mới, nhưng cuối cùng vẫn không thực hiện được.

Tiếp đến, vào năm 2017, chính quyền địa phương lại thông tin, tỉnh bố trí cho 39 lô trong khu dân cư Cây Sến, thôn Gia Hòa, xã Tịnh Long (TP. Quảng Ngãi), thuộc Dự án di dời thực hiện đường ven biển Dung Quất - Sa Huỳnh. Bà Trần Thị Được (89 tuổi) còn nhớ như in tâm trạng của mình trong những ngày đầu nhận tin xóm Lân được di dời. Bà liên tục hỏi thăm cán bộ trong xóm và con cháu xung quanh. Bà mừng mấy ngày liền vì ước mơ bấy lâu nay sắp thành sự thật.

Nhưng đến khi triển khai kế hoạch di dời, thì các hộ dân lại không chịu đi, vì cho họ rằng “không công bằng”. Ông Nguyễn Văn Tin, Xóm trưởng xóm Lân cho biết: Nguyên nhân các hộ dân khu vực này vẫn chấp nhận rủi ro, bám trụ ở vùng sạt lở, chẳng chịu di dời vì vẫn còn nhiều khúc mắc chưa được giải quyết ổn thỏa.

 “139 hộ dân trước kia đến nơi ở mới, nhưng họ vẫn giữ được đất đai, cây trồng, vật kiến trúc tại nơi ở cũ. Nhưng bây giờ, những hộ còn lại, muốn TĐC thì phải áp dụng theo quy định mới, tức thu hồi đất nơi ở cũ”, ông Tin thông tin về nguyên nhân.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Chủ tịch UBND xã Tịnh Long, cho biết: Theo phương án thực hiện di dời, thì phần đất xóm Lân sẽ được thu hồi giao Nhà nước quản lý và không được đền bù như các dự án giải phóng mặt bằng, nên dù có đất TĐC, người dân vẫn không đồng ý với phương án này.

 “Người dân xóm Lân đa số làm nông nghiệp, rau màu trên bãi bồi ven sông, do vậy, khi đi TĐC mà không có đất sản xuất, hoặc không được hỗ trợ bồi thường sẽ không bảo đảm sinh kế”, ông Tuấn lý giải.

Còn theo ông Nguyễn Lâm, Phó Chủ tịch UBND TP. Quảng Ngãi, thuận lợi trước mắt là xã Tịnh Long đã có sẵn đất bố trí TĐC, tuy nhiên phương án di dời đối với 139 lô trước và 39 lô sau này không trùng nhau, nên sự việc kéo dài. Dự án di dời TĐC xóm Lân, xã Tịnh Long, trước đây do UBND huyện Sơn Tịnh (cũ) thực hiện, đến khi xã Tịnh Long sáp nhập vào địa phận TP. Quảng Ngãi và báo cáo vụ việc cho thành phố. UBND Thành phố sẽ tiến hành rà soát toàn bộ vụ việc để có phương án tính toán cụ thể, cần thiết báo cáo UBND tỉnh.

Một mùa mưa bão nữa đã đến, tính mạng của những người dân xóm Lân đang trong tình trạng báo động. Hy vọng rằng, các cấp ngành tỉnh Quảng Ngãi sớm tìm ra phương án hợp lý, để những hộ dân xóm Lân được đến nơi ở mới an toàn và ổn định cuộc sống.