Khi thú cưng hóa thú dữ

Thời gian gần đây, bệnh dại từ chó, mèo lây sang người gia tăng đột biến ở nhiều tỉnh, thành phố, số ca tử vong do bệnh dại cũng tăng cao. Trong số đó, nhiều nhất phải kể đến là chó. Đặc biệt, các giống chó săn, bản tính hiếu chiến, biết tấn công kẻ thù, bảo vệ chủ nhân như chó Phú Quốc, becgiê, Pitbull, Rottweiller, Bulldog, Ngao Tây Tạng,... được nhiều gia đình nuôi đã tiềm ẩn những nguy cơ có hại, đặc biệt là việc chó tấn công người gây nên nhiều hệ lụy đáng tiếc.

Theo số liệu thống kê, cả nước hiện có hơn 4,9 triệu hộ nuôi chó, mèo, với tổng đàn là 7,6 triệu con. Phong trào nuôi chó, mèo đang phát triển mạnh, nhưng việc nuôi chó, mèo nếu không được quản lý sẽ dẫn đến nguy cơ lây lan một số dịch bệnh từ động vật sang người, trong đó có bệnh dại. 

Theo Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, từ đầu năm 2024 đến cuối tháng 3, cả nước xảy ra 27 ca tử vong trên người do bệnh dại (tăng hơn hai lần so cùng kỳ năm 2023 - 12 ca). Theo thống kê của cơ quan chức năng thì năm 2023 đã có gần 700.000 người bị chó mèo cắn phải đi tiêm phòng, 82 người tử vong vì bệnh dại, tăng 12 trường hợp so với năm 2022. 

Từ đầu năm 2024 đến nay đã có khoảng 100.000 người bị chó mèo cắn phải đi tiêm phòng và 27 người tử vong vì bệnh dại. Có 16/63 tỉnh, thành phố ghi nhận ca bệnh dại trên người, trong đó khu vực miền Trung ghi nhận số ca bệnh dại tử vong tăng đột biến, hiện đang cao nhất cả nước với 10 ca. Khu vực Tây Nguyên và miền Nam vẫn tiếp tục gia tăng, trong đó tỉnh Đắk Lắk 4 ca, Long An 3 ca. Tại Bình Thuận, trong 3 tháng đầu năm 2024, toàn tỉnh ghi nhận 3 trường hợp tử vong do bệnh dại tại huyện Hàm Tân, thị xã La Gi và huyện Hàm Thuận Nam. Đồng Nai cũng đã ghi nhận ba ổ bệnh chó dại từ đầu năm đến nay tại ba huyện: Định Quán, Nhơn Trạch và Trảng Bom. Riêng số ca bị chó cắn hai tháng đầu năm 2024 phải tiêm phòng bệnh dại là hơn 4.000 ca, tăng cao so với cùng kỳ năm 2023.

Chuyện chó nuôi tấn công gây thương tích cho người và cả gây tử vong từng xảy ra không hiếm trong những năm qua. Năm 2023, cụ bà 82 tuổi ở phường Bình Thắng (Bình Dương) bị một con chó Pitbull bất ngờ tấn công gây tử vong. Trước đó mấy năm ở thị trấn Lương Bằng (tỉnh Hưng Yên) xảy ra vụ một bé trai 7 tuổi bị đàn chó 7 con hung dữ tấn công dã man gây tử vong. Mới đây vào tối 27/3/2024, bé A. (5 tuổi, thị trấn Việt Quang, huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang) đi chơi quanh xóm thì một con chó dữ lao đến cắn tới tấp khoảng một phút vào vùng vai, cánh tay và môi. Đặc biệt tại địa phương này cũng trong tối 27/3, chó thả rông không đeo rọ mõm đã tấn công nhiều người dân khiến 4 người (gồm 3 trẻ em và một người lớn) bị thương. 

Tương tự, đầu tháng 3/2024, tại Quảng Ninh, một con chó không rọ mõm lọt vào trường giờ tan học buổi trưa đã tấn công 14 học sinh và giáo viên trường Tiểu học và THCS Dực Yên (xã Dực Yên, huyện Đầm Hà). Mới đây nhất ngày 11/4, Bệnh viện bệnh Nhiệt đới Trung ương cũng tiếp nhận một bệnh nhân nữ 68 tuổi (Đông Anh, Hà Nội) bị chó nhà hàng xóm tấn công. Khi bà đang quét xóm thì con chó nặng hơn 20 kg đã lao vào cắn liên tục vào vùng mặt và tay, chân của cụ bà gây ra những vết thương nghiêm trọng. Các bác sĩ đã phải tiến hành phẫu thuật để cắt lọc, làm sạch vết thương và tránh nhiễm trùng. Vì những vết thương rất lớn nên bác sĩ phải khâu gần 70 mũi.

Thời gian qua, Phòng tư vấn tiêm chủng vaccine Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương đã tiếp nhận rất nhiều trường hợp đến tiêm phòng dại do chó mèo và cả động vật hoang dã cắn. Chỉ trong buổi sáng 9/4, tại cơ sở Kim Chung đã có 20 người dân đến tiêm vaccine phòng dại và 5 trường hợp tiêm huyết thanh kháng dại. Những vụ việc và thực tiễn trên cho thấy, một loài mà nhiều người coi là thú cưng, song đã gây ra tai họa cho con người nhiều hơn cả thú dữ.

Từ ý thức người nuôi tới chế tài xử phạt

Thông tin tại Hội nghị trực tuyến liên ngành tăng cường công tác phòng, chống các bệnh lây truyền từ động vật sang người năm 2024, Tiến sĩ Hoàng Minh Đức, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết việc nuôi chó làm thú cưng cũng là một thú vui cho một số người dân. Nhưng cũng cần có những quy định cụ thể hơn nữa những loại chó nào mà người dân được nuôi, chó nào chỉ để cho lực lượng chức năng huấn luyện mới được nuôi. Tuy nhiên, thực tiễn không hẳn thú hoang dã mới là thú dữ. Có loài thú đã thuần hóa từ lâu, thân thiện với con người như chó nhà thì có lúc vẫn trở thành thú dữ do bản năng vốn có của loài thú. Điều đáng nói, nhiều người chỉ chú ý nuôi mà xem nhẹ việc bản đảm an toàn cho cộng đồng, dẫn đến nhiều tai nạn đáng tiếc.

Tại Điều 66 Luật Chăn nuôi năm 2018 cũng quy định rõ ràng, cụ thể từng trường hợp. Thực tế cho thấy, rất nhiều chủ nuôi thú coi thường quy định của pháp luật, bất chấp sự an toàn của cộng đồng bởi việc xử phạt còn quá ít ỏi và nhẹ tay. Việc nhiều gia đình, cá nhân nuôi chó, nhưng không hiểu được sự nguy hiểm của các loại chó, cũng như chưa hiểu hết được các điều luật liên quan đã làm ảnh hưởng xấu tới những người xung quanh. Đơn cử như việc thả rông chó, hay khi đưa chó ra nơi công cộng không bảo đảm an toàn bằng cách đeo rọ mõm cho chó hoặc xích giữ chó và có người chăn dắt. Với tình trạng nguy hiểm của một số loại chó nuôi làm thú cưng, có lẽ cần có chính sách hạn chế nuôi, hoặc quy định điều kiện cụ thể đối với việc nuôi những loại thú cưng nguy hiểm nhằm hạn chế việc gây nguy hại đến con người, tránh tình trạng đáng tiếc có thể xảy ra như trong thời gian vừa qua.