Đón Tết trong niềm vui đổi mới

Theo quan niệm của đồng bào Khmer, Tết Chôl Chnăm Thmây là thời điểm tiếp giáp giữa hai mùa mưa - nắng, cây cối tốt tươi… nên được đồng bào coi như sự khởi đầu của một năm thuận lợi. Cái Tết biểu trưng cho lời cầu nguyện khởi đầu một năm mới, mùa màng mới tươi đẹp, bắt đầu một cuộc sống ấm no, sung túc, hạnh phúc. Nét đẹp văn hóa truyền thống này của người Khmer được duy trì, gìn giữ và tiếp tục lan tỏa, giao thoa với văn hóa các dân tộc trong nhịp sống hiện đại.

Năm nay, Tết Chôl Chnăm Thmây của đồng bào Khmer diễn ra từ ngày 14-16/4 Dương lịch. Trong những ngày Tết cổ truyền Chôl Chnăm Thmây, ghé thăm các phum, sóc bất kỳ nơi nào đồng bào Khmer sinh sống đều dễ dàng bắt gặp những gương mặt vui tươi của nam thanh, nữ tú, già trẻ...

Thời điểm này, không khí Tết cổ truyền đã đến từng nhà của đồng bào Khmer. Điểm khác biệt của Tết Chôl Chnăm Thmây, là các hoạt động chủ yếu diễn ra tại các ngôi chùa. Về phần người dân, bà con người Khmer cũng sửa sang, quét dọn, trang trí lại nhà cửa.

Gia đình bà Thị Ươl, ấp Ninh Thạnh Đông, xã Ninh Thạnh Lợi, huyện Hồng Dân (Bạc Liêu) thuộc diện đặc biệt khó khăn. Nhiều năm phải sống trong căn nhà xiêu vẹo, xuống cấp. Bà phấn khởi chia sẻ, Tết này thật ý nghĩa khi gia đình bà được đón năm mới trong căn nhà khang trang, kiên cố mới vừa xây xong nhờ sự hỗ trợ từ Chương trình "Xóa nhà tạm, nhà dột nát".

"Nhờ chính quyền địa phương quan tâm, hỗ trợ, gia đình đã có căn nhà kiên cố. Tết Chôl Chnăm Thmây năm nay có thể nói là cái Tết vui nhất từ trước đến giờ", bà xúc động nói.

Niềm vui của bà Thị Ươl cũng là niềm vui chung của nhiều hộ gia đình đồng bào Khmer tại Bạc Liêu. Theo số liệu của Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Bạc Liêu, thực hiện Chương trình "Xóa nhà tạm, nhà dột nát," toàn tỉnh có 176 căn nhà của đồng bào Khmer cần được sửa chữa, xây mới. Tỉnh đã nỗ lực để hoàn thành toàn bộ số nhà trước lễ Chôl Chnăm Thmây để bà con đón Tết cổ truyền vui tươi, ấm áp trong căn nhà mới.

Còn tại Trà Vinh, nơi đồng bào Khmer chiếm 31,53% dân số toàn tỉnh, đại diện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh cho biết, tỉnh triển khai 3 đợt xây dựng, sửa chữa nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ khó khăn về nhà ở với 983 căn. Trong đó, xây mới 447 căn, sửa chữa 536 căn với tổng kinh phí 42,9 tỷ đồng. Ngoài ra, có 89 hộ nghèo DTTS được hỗ trợ nhà ở theo Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030.

Thống kê đến hiện tại, tỉnh Sóc Trăng có khoảng 400.000 người đồng bào Khmer sinh sống, chiếm hơn 30% dân số của tỉnh. Bà con cũng đón năm mới Chôl Chnăm Thmây 2025 trong niềm vui về sự đổi thay, khởi sắc trên quê hương. Theo đánh giá của Ủy ban nhân dân tỉnh Sóc Trăng, bộ mặt vùng DTTS trong tỉnh ngày càng đổi thay mạnh mẽ. Đời sống vật chất và tinh thần được nâng lên rõ rệt, tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, hiện, hộ nghèo Khmer giảm còn 1.961 hộ, chiếm hơn 1,9%.

Văn hóa được bảo tồn

Đảng và Nhà nước luôn khẳng định hơn 1,3 triệu đồng bào Khmer là một bộ phận không thể tách rời trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Văn hóa của đồng bào Khmer, trong đó có các phong tục tập quán, lễ hội truyền thống mang giá trị độc đáo, giàu bản sắc đã làm phong phú bức tranh văn hóa đa sắc màu của dân tộc Việt Nam.

Mới đây, trong thư chúc Tết Chôl Chnăm Thmây đồng bào Khmer, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ví cộng đồng dân tộc Khmer, là một trong 54 cánh sen tạo nên bông sen Việt Nam rực rỡ, ngát hương và cần chăm lo, quan tâm đầy đủ. Do đó, mỗi dịp Tết cổ truyền của đồng bào Khmer, lãnh đạo Đảng, Nhà nước và cấp ủy, chính quyền các cấp đều thành lập đoàn đi thăm, tặng quà, chúc Tết đồng bào.

Những ngày Tết, đồng bào Khmer sẽ tham gia nhiều hoạt động như, tham gia múa lâm thôn thành vòng tròn, quanh mâm quả đón Tết. Ấn tượng nhất là khi tiếng nhạc cất lên, mọi người cùng uyển chuyển bước chân theo nhịp điệu, di chuyển từng vòng. Họ say sưa với điệu múa từ bài hát này qua làn điệu khác. Những điệu múa như vậy, chỉ khi một tập thể cùng nhau hát múa mới tạo nên vẻ đẹp đặc sắc.

Chị Đào Chanh (dân tộc Khmer, ngụ TP. Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang) chia sẻ: “Tôi lớn lên trong lời ru, bài hát truyền thống của dân tộc mình. Ngay từ nhỏ, bà, mẹ và các chị luôn dẫn tôi đến các lễ hội, cùng tập và tham gia những điệu múa, hát của đồng bào mình. Từ đó, tôi càng yêu thích và nhuần nhuyễn các điệu múa. Ngày nay, không chỉ trong dịp lễ, Tết, ngày hội cùng với các chị em trong phum, sóc múa hát mà tôi còn tham gia đội múa lâm thôn biểu diễn cho khách phương xa đến tham quan. Bản thân rất vui khi đồng bào vẫn giữ được văn hóa truyền thống của dân tộc mình”.

Trong ngày Tết Chôl Chnăm Thmây không thể thiếu diễu hành dâng bông bạc lên đức Phật, cầu mong gieo nhiều phúc đức và người nhận bông bạc sẽ viên mãn trong quá trình tu hành. Do đó, trước ngày Tết, bà con rủ nhau đến chùa để cùng nhau quét tước, trang hoàng mọi khu vực trong chùa sao cho thật lung linh. Gia đình có kinh tế khá sẽ tự kết cây bông bạc với các mệnh giá tiền khác nhau. Những hộ hoàn cảnh khó khăn hơn sẽ chung sức với phum, sóc cùng kết một cây lớn tại nhà văn hóa để dâng lên đức phật.

Bà Thị Be (65 tuổi, dân tộc Khmer, ngụ xã Lộc Khánh, huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước) chia sẻ, gia đình không có điều kiện làm cây bông bạc riêng, do đó, bà đến nhà văn hóa, cùng các hộ dân khác góp tiền kết cây bông bạc chung của sóc để dâng lên Phật. Tôi gửi gắm vào đó lời cầu nguyện may mắn, sức khỏe và bình an, một năm mới mùa màng bội thu.