Vùng miền Tây xứ Nghệ là địa bàn xa cách, thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai; cũng như tiềm ẩn nhiều tệ nạn xã hội, các hoạt động trái pháp luật như truyền đạo trái phép, buôn bán ma túy, buôn bán người, di dịch cư… Dẫu vậy thì, không thể che được thành quả từ sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, cùng với sự nỗ lực vươn lên của đồng bào các dân tộc đã làm thay đổi cơ bản bức tranh vùng DTTS trên các lĩnh vực kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh; đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào các dân tộc không ngừng được nâng lên.

Trong thành công chung đó, có vai trò, đóng góp không nhỏ của những Người có uy tín. Ngoài vai trò được Nhân dân, chính quyền tín nhiệm giao trọng trách; họ còn phát huy tốt sự tiên phong, gương mẫu của một công dân ở bản làng.

Điều dễ thấy là, Người có uy tín trong đồng bào DTTS đã thường xuyên làm tốt công tác tuyên truyền, vận động Nhân dân thực hiện tốt các chủ trương của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước, thực hiện chính sách dân tộc và nhiệm vụ chính trị của địa phương.

 Trong giai đoạn hiện nay, vùng DTTS và miền núi Nghệ An đang triển khai cùng lúc 3 chương trình MTQG là xây dựng NTM, giảm nghèo bền vững và chương trình MTQG 1719; “chia lửa” cùng cấp ủy, chính quyền các cấp, đội ngũ Người có uy tín đã tích cực tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các phong trào thi đua yêu nước đến từng bản làng, gia đình, họ tộc.

Không những vậy, Người có uy tín còn tích cực tham gia giữ gìn an ninh trật tự, củng cố và tăng cường khối đại đoàn kết các dân tộc. Phối hợp cùng lực lượng công an giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở cơ sở. Nhiều người bằng kinh nghiệm của mình đã chủ động tham gia giải quyết kịp thời những vướng mắc từ cơ sở, không để xảy ra điểm “nóng” phức tạp, kéo dài. 

Những mâu thuẫn đó, có thể cơ quan, tổ chức không giải quyết được, nhưng tiếng nói của Người có uy tín lại có sức ảnh hưởng và giúp chính quyền giải quyết được, góp phần làm cho tình hình an ninh trật tự tại địa phương ổn định.

Họ còn tích cực vận động mọi người dân tham gia các tổ chức đoàn thể, phát huy dân chủ cơ sở, thực hiện quy chế tự quản... Sự tham gia tích cực của Người có uy tín đã góp phần xây dựng, củng cố vững chắc hệ thống chính trị và chính quyền cơ sở. 

Xin được dẫn chứng mấy số liệu để khẳng định cho điều này: năm 2023, 100% thôn, bản trên địa bàn có Ban Công tác mặt trận và phụ nữ, 99,5% có chi đoàn thanh niên, 99,3% có chi hội nông dân, 95,5% có chi hội hội cựu chiến binh. Tỷ lệ tập hợp đoàn viên, hội viên tăng khá, cựu chiến binh đạt 90%, nông dân 77%, Đoàn thanh niên 82%, Hội LHPN 65%, công đoàn 95%.

Trên lĩnh vực kinh tế, ngoài tiên phong phát triển mô hình kinh tế, đem lại cuộc sống ổn định cho bản thân; Người có uy tín luôn còn tuyên truyền, vận động tổ chức đồng bào DTTS tham gia phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói, giảm nghèo, làm giàu chính đáng. Nhiều mô hình kinh tế hiệu quả như trồng cam cho giá trị và năng suất cao ở các huyện Quỳ Hợp, Nghĩa Đàn, Con Cuông…; phát triển du lịch cộng đồng ở các huyện Con Cuông, Quế Phong, Quỳ Châu, Tương Dương; trồng gừng, khoai dong riềng, mận tam hoa hiệu quả ở huyện miền núi cao Kỳ Sơn; trồng dứa huyện Nghĩa Đàn; chăn nuôi bò lai sin, gà đen, nhím, nuôi cá, ba ba ở hầu hết các huyện vùng DTTS… đã là những ví dụ không thể điển hình hơn. 

Kinh tế phát triển đã góp phần nâng cao đời sống tinh thần, vật chất của Nhân dân. Một con số khiến rất nhiều người vui, là thu nhập bình quân đầu người vùng đồng bào DTTS và miền núi đến nay đã đạt gần 41 triệu đồng/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 38,58% (43.152 hộ) đầu năm 2022 xuống còn 34,03% (39.525 hộ), giảm 3.627 hộ.

Cùng với đó, bộ mặt bản làng thêm đổi thay và khởi sắc nhờ một phần vào phong trào chung sức xây dựng NTM. Người có uy tín đã tích cực tuyên truyền, vận động Nhân dân tham gia hiến đất, cây cối, hoa màu, tài sản trên đất, giải phóng mặt bằng để mở rộng các tuyến đường giao thông nông thôn, xây dựng các công trình hạ tầng cơ sở. Bản thân Người có uy tín là những người gương mẫu đi đầu trong phong trào xây dựng NTM. Tính đến nay nhiều xã, thôn bản đạt chuẩn nông thôn mới và 1 đơn vị cấp huyện hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.

Vai trò của Người có uy tín là không thể phủ nhận trong việc phối hợp cùng các cấp, các lực lượng giữ gìn quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội bản làng, khu vực biên giới. Trên lĩnh vực này, Người có uy tín đã thực sự là “cánh tay nối dài”, là cầu nối tin cậy giữa các cấp chính quyền trong việc làm cho Nhân dân nhận thức và hiểu được âm mưu xấu của các thế lực thù địch, không nghe lời lẻ xấu di cư sang Lào lập “Nhà nước Mông”, xóa bỏ cây thuốc phiện, tham gia tố giác tội phạm…; Quốc phòng, an ninh trên địa bàn vùng đồng bào DTTS và miền núi của tỉnh ngày càng được củng cố hơn; cùng với phong trào kết nghĩa bản-bản dọc tuyến biên giới có vai trò vận động, cầu nối của đội ngũ Người có uy tín.

Kinh tế phát triển, an ninh, trật tự đảm bảo… đồng bào các DTTS miền Tây xứ Nghệ đang cùng Người có uy tín và cấp ủy chính quyền tham gia giữ gìn, bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc. Những hủ tục lạc hậu đã dần được xóa bỏ, nếp sống mới đã được áp dụng; những nét văn hóa đặc trưng của đồng bào đang được bảo tồn, lưu giữ, phát huy… 

Nhờ vậy mà đến nay, tỷ lệ hộ gia đình DTTS đạt chuẩn văn hoá là 90,7%; tỷ lệ làng, bản, khối, xóm đạt chuẩn văn hoá là 82,2%; tỷ lệ xã phường, thị trấn vùng đồng bào DTTS có thiết chế văn hóa đạt chuẩn quốc gia đạt 75,5%.

Khẳng định vai trò, vị trí của Người có uy tín, ông Bùi Đình Long, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An đã nhấn mạnh: Người uy tín chính là những điển hình trên các bản làng. Mỗi Người có uy tín là tấm gương sáng, đi đầu, hướng dẫn, cùng với đồng bào dân tộc đẩy mạnh phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo, tích cực áp dụng tiến bộ khoa học-kỹ thuật vào sản xuất, bảo vệ rừng. Họ đã phát huy được bản lĩnh, trí tuệ, trách nhiệm; là cầu nối tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc, góp phần giữ an ninh, trật tự ở địa phương, xây dựng thế trận an ninh vững mạnh.