Thiếu thốn nhu cầu thiết yếu

Chúng tôi từng có mặt ở bản Cửa Rào 2, xã Tương Dương vào ngày 25/7 mà không thốt thành lời. Những nóc nhà bị lũ cuốn trôi xuống dòng sông Cả để lại nền đất toác hoác, đầy xót xa. Bà Đậu Thị Hợi, một trong gần 20 hộ dân có nhà ở bản Cửa Rào 2, xã Tương Dương bị lũ cuốn trôi, nghẹn ngào: Nhà trôi, tài sản mất… những nhu cầu thiết yếu của một con người không còn nữa. Hai bà cháu đang phải ăn nhờ, ở nhờ… mà không biết sắp tới sẽ ra sao.

Ở vùng núi cao Nhôn Mai, hàng chục nếp nhà bình yên của bà con dân bản cũng đã bị lũ nhấn chìm, để lại một khoảng trống ngập đầy bùn rác. Trong số những căn nhà như thế, thì hộ gia đình anh Lương Văn Kháy và chị Lữ Thị Tư Bui ở bản Xói Voi, xã Nhôn Mai khiến người chứng kiến ám ảnh. 

Gia đình chị Bui là hộ nghèo, vừa nhận được khoản hỗ trợ 60 triệu đồng theo chương trình xóa nhà tạm nhà dột nát; cộng với khoản tiền gom góp, vay mượn 40 triệu đồng mà dựng nên. Nhưng thiên tai đã xóa sổ niềm an cư, biến họ thành tay trắng. Chị Bui thảng thốt: Không biết sẽ ở đâu nữa. Khổ quá.

Sau lũ, nhiều bản làng bị xóa sổ, nhiều vùng đất đứng trước nguy cơ sạt lở khó có thể ở lại. Trước mắt, người dân đang phải ăn ở tạm tại nhà người quen, nhưng về lâu dài thì việc bố trí tái định cư là điều phải tính đến. Theo Chủ tịch xã  Mỹ Lý- ông Lương Văn Bảy, trên địa bàn xã có khoảng 150 ngôi nhà đã bị lũ nhấn chìm, cuốn trôi, hơn 200 nhà ngập sâu. Sau lũ, phía núi cao ở bản Xằng Trên có vết nứt lớn. 

"Chúng tôi đã kiểm tra hiện trạng và nhận định phạm vi ảnh hưởng đến 106 hộ, 471 nhân khẩu, trường tiểu học số 2, trường mầm non. Vì thế việc hỗ trợ tìm vị trí tái định cư cho những hộ mất nhà, những hộ nguy cơ bị sạt lở núi đang rất cấp thiết. Đó cũng là một khó khăn, không kém với việc khó khăn về nguồn lực để thực hiện”, Chủ tịch UBND xã Lương Văn Bảy cho hay.

Theo báo cáo nhanh ngày 31/7 của Văn phòng thường trực Ban chỉ huy phòng chống thiên tai – tìm kiếm cứu nạn và phòng thủ dân sự tỉnh Nghệ An, toàn tỉnh đã có 7.477 nhà bị sập, vùi lấp, cuốn trôi hoàn toàn, bị hư hỏng. Trong số này, có 450 nhà bị sập, vùi lấp, cuốn trôi hoàn toàn; 5.426 nhà bị ngập sâu, hư hỏng sau khi nước rút; 1.601 nhà bị hư hỏng…

Con số 7.477 căn nhà kể trên, là chừng ấy mái ấm an yên phút chốc trắng tay, lâm cảnh “màn trời chiếu đất”. Những phận người từng sống bình yên trong những căn nhà ấy, nay nổi chìm theo dòng nước lũ; thiếu thốn bao nhu cầu thiết yếu của cuộc sống bình thường.

Sinh kế bị ảnh hưởng nặng nề

Nhà mất, sinh kế không còn… cuộc sống người dân sau lũ khó khăn hơn bao giờ hết. Công cuộc tái thiết cuộc sống đã được các địa phương xác lập, nhưng khó khăn đầu tiên và xuyên suốt vẫn là nguồn lực chưa biết lấy ở đâu.

Trong rất nhiều cuộc trao đổi với lãnh đạo các xã, thì vấn đề ổn định cuộc sống cho người dân được ưu tiên hàng đầu. 

Chủ tịch UBND xã Mường Xén Lô Đình Thụ đề nghị: Song song với dọn dẹp sau lũ, chúng tôi đã tính toán luôn kế hoạch tái thiết cuộc sống cho bà con. Nhưng sau sáp nhập, nguồn lực địa phương không có, chúng tôi mong muốn cấp trên hỗ trợ khẩn cấp để địa phương sửa chữa và xây dựng mới các căn nhà bị cuốn trôi và bị sập; cung cấp nhu yếu phẩm và vật dụng sinh hoạt thiết yếu cơ bản.

Lũ rút, việc thống kê, đánh giá mức độ thiệt hại đang được thực hiện. Để người dân ổn định cuộc sống, thì những hỗ trợ khôi phục sản xuất được tính đến như một “đòn bẩy” không thể thiếu.

Hơn 10.000ha cây nông lâm nghiệp bị hư hỏng; hơn 63.000 con gia cầm và gia súc bị chết, cuốn trôi; 570ha ao hồ nhỏ, 262 lồng bè bị hư hỏng… Đó là sinh kế sát sườn của người dân đã bị lũ nhấn chìm, khiến cuộc sống người dân vùng lũ trở nên khó khăn, chật vật hơn. 

Chủ tịch UBND xã Lượng Minh Nguyễn Văn Hòa mong muốn: Sinh kế cho người dân vùng lũ là điều kiện quan trọng để tái thiết, ổn định cuộc sống sau thiên tai. Vì thế, ngoài hỗ trợ cây, con giống cho bà con bị ảnh hưởng thì cần hỗ trợ thêm chuồng trại, thức ăn… trong giai đoạn đầu khôi phục sản xuất. Đặc biệt, hỗ trợ địa phương khôi phục hạ tầng giao thông, các công trình hạ tầng dân sinh bị hư hỏng trên địa bàn.

Những thiệt hại do mưa lũ để lại rất nặng nề, vượt quá khả năng hồi phục, tái thiết của mỗi địa phương. Cũng đúng thôi, các địa phương vừa vận hành chính quyền mới sáu sáp nhập, nguồn lực chưa có… nên việc “ngửa tay” xin viện trợ từ cấp trên cũng là dễ hiểu.

Tuy nhiên, cùng với hỗ trợ nhu cầu thiết yếu và sinh kế cho người dân, thì công tác vệ sinh môi trường sau lũ, hỗ trợ gạo cứu đói khẩn cấp cho những hộ gia đình bị cuốn trôi nhà và tài sản… đã được các địa phương tính đến. Có một vấn đề, cũng được chính quyền các xã lưu vực lòng hồ như Tam Thái lưu tâm, đó là mong muốn các ngành thực hiện cắm mốc, xác định lại chính xác đường viền ngập của lòng hồ sau đợt lũ vừa qua. 

Việc xác định lại đường viền ngập nhằm làm rõ ranh giới vùng ảnh hưởng do nước dâng, phục vụ công tác quy hoạch dân cư, ổn định sản xuất, đồng thời là cơ sở để thực hiện các biện pháp đảm bảo an toàn tính mạng, tài sản cho nhân dân vùng ven hồ.