PCTT là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của toàn xã hội chứ không phải là nhiệm vụ của riêng ai. Ông đánh giá như thế nào về nhận định này?

Để có được nền tảng vững chắc, đáng tự hào trong sự nghiệp PCTT như ngày nay, đã biết bao thế hệ cha anh, các lực lượng và người dân đã đổ mồ hôi và nước mắt, hy sinh tính mạng đấu tranh kiên cường với thiên tai.

Trong thiên tai, chúng ta đã chứng kiến hình ảnh của cán bộ làm công tác PCTT, lực lượng vũ trang không quản ngại nguy hiểm, khó khăn trực tiếp đến hiện trường cùng với Nhân dân triển khai các biện pháp ứng phó. Các địa phương đã phát huy tốt phương châm “4 tại chỗ” để ứng phó kịp thời, giảm thiểu tối đa thiệt hại do thiên tai gây ra.

Sau thiên tai, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã trực tiếp đến khu vực bị ảnh hưởng của mưa, lũ, bão để chỉ đạo công tác khắc phục hậu quả, nhất là trong đợt mưa lũ, bão tháng 10 - 11/2020, triển khai tổng lực các lực lượng, tập trung tìm kiếm cứu nạn, bảo đảm nhu yếu phẩm, không để người dân bị thiếu đói.

Chúng ta đã chứng kiến người dân kiên cường chống chọi, chung tay giúp đỡ nhau vượt qua khó khăn, hoạn nạn. Mỗi lần có thiên tai thì tinh thần cố kết cộng đồng và truyền thống tương thân tương ái, nhường cơm sẻ áo, lá lành đùm lá rách của dân tộc ta càng được phát huy cao độ. Nội dung này cũng đã được đúc kết, quy định trong Luật PCTT và Nghị quyết 76/NQ-CP của Chính phủ về công tác PCTT.

Kể từ khi Ủy ban Trung ương hộ đê được thành lập theo Sắc Lệnh số 70 ngày 22/5/1946 của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đến nay, sự nghiệp PCTT của nước ta đã có những bước tiến như thế nào, thưa ông?

Từ sau Cách mạng tháng Tám thành công, công tác hộ đê, phòng lụt được Đảng và Bác đặc biệt quan tâm. Ngày 22/5/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc Lệnh số 70, thành lập Ủy ban Trung ương hộ đê.

Công tác PCTT đã nhận được sự quan tâm chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền từ Trung ương tới cơ sở. Lần đầu tiên, Ban Bí thư đã ban hành Chỉ thị riêng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai (Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24/3/2020).

Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật từng bước hoàn thiện. Trong đó, năm 2020, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật PCTT và Luật Đê điều; hiện đang xây dựng các văn bản hướng dẫn thi hành.

Tổ chức bộ máy cơ quan quản lý Nhà nước và cơ quan chỉ đạo, chỉ huy và tham mưu chỉ đạo PCTT từng bước hoàn thiện. Đặc biệt là ở cấp Trung ương, nâng tầm BCĐ Trung ương do Phó Thủ tướng Chính phủ làm Trưởng ban và thành lập Tổng cục PCTT kiêm Văn phòng Thường trực BCĐ.

Thành lập lực lượng xung kích PCTT tại 95% số xã và xây dựng các mô hình đại diện các vùng, miền trên cả nước đã phát huy hết sức hiệu quả khi ứng phó với thiên tai. Nhất là trong đợt mưa lũ tháng 10/2020 tại miền Trung, lực lượng này đã triển khai cứu người, sơ tán tài sản đến nơi an toàn.

Công tác truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng được triển khai toàn diện với nhiều phương thức khác nhau, có nhiều cải tiến, kết hợp hiệu quả giữa phương tiện truyền thông hiện đại (phát thanh, truyền hình, Website, Facebook, tin nhắn Viber), bằng nhiều thứ tiếng dân tộc phù hợp với thực tế tại từng khu vực, nhất là đối với vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào DTTS.

Chiến lược PCTT hiện đã được điều chỉnh để phù hợp trong tình hình mới. Ông có thể cho biết cụ thể hơn vấn đề này?

Từ năm 2007, Chiến lược quốc gia PCTT đến năm 2020 đã được Thủ tướng phê duyệt tại Quyết định số 172/2007/QĐ-TTg ngày 23/11/2007. Việc thực hiện chiến lược này đã huy động được nguồn lực để thực hiện hiệu quả công tác PCTT.

Để đáp ứng yêu cầu PCTT trong tình hình mới, ngày 17/3/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 379/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược quốc gia PCTT đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Mục tiêu chung của Chiến lược là chủ động PCTT, thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm thiểu tổn thất về người và tài sản của Nhân dân và Nhà nước; từng bước xây dựng quốc gia có khả năng quản lý rủi ro thiên tai, cộng đồng, xã hội an toàn trước thiên tai, tạo điều kiện phát triển bền vững KT-XH, giữ vững an ninh, quốc phòng.

Một trong những mục tiêu cụ thể của Chiến lược là đến năm 2030, giảm thiệt hại do thiên tai gây ra, trong đó tập trung bảo đảm an toàn tính mạng cho người dân khi bão, lũ, giảm 50% thiệt hại về người do lũ quét, sạt lở đất so với giai đoạn 2011 - 2020; thiệt hại về kinh tế do thiên tai thấp hơn giai đoạn 2011 - 2020, không vượt quá 1,2% GDP.

Chiến lược đặt ra mục tiêu cao nhất là người dân được bảo đảm an toàn trước thiên tai, nhất là bão, lũ, sạt lở đất, lũ quét.

Những thách thức trong công tác PCTT hiện nay, giải pháp ứng phó để giảm thiểu thiệt hại là gì, thưa ông?

Những năm gần đây, thiên tai trên thế giới cũng như trong nước diễn biến cực đoan, bất thường, gây thiệt hại rất lớn về người, tài sản, môi trường, điều kiện sống và các hoạt động KT-XH, trong đó bão mạnh, mưa lũ lịch sử, lũ quét, sạt lở đất, hạn hán, xâm nhập mặn… xuất hiện với tần suất ngày càng cao.

Năm 2021, dự báo số lượng bão, áp thấp nhiệt đới hoạt động trên Biển Đông và ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền nước ta ở mức tương đương trung bình nhiều năm; nguy cơ lũ, ngập lụt trên các vùng miền cả nước; lũ quét và sạt lở đất xuất hiện sớm tại vùng núi khu vực Tây Bắc và Việt Bắc… Để sẵn sàng ứng phó với thiên tai, BCĐ đã xây dựng phương án chỉ đạo ứng phó với bão mạnh, lũ lớn khu vực Đồng bằng sông Hồng, Duyên hải miền Trung và Đồng bằng sông Cửu Long.

Ngoài ra, trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đang diễn biến phức tạp, BCĐ Trung ương về PCTT đã chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương rà soát phương án ứng phó bảo đảm phù hợp trong điều kiện dịch bệnh, đặc biệt là phương án sơ tán, bảo đảm an toàn cho người dân.

Trong chặng đường 75 năm qua, mặc dù đầy khó khăn, song chúng ta đã kế thừa sự nghiệp PCTT của cả dân tộc, với sự vào cuộc cả hệ thống chính trị để bảo vệ an toàn tính mạng, tài sản của Nhà nước và Nhân dân. Trong thời gian tới, chúng ta phải nỗ lực, quyết tâm nhiều hơn nữa, để bảo vệ thành quả và góp phần phát triển bền vững đất nước.

Trân trọng cảm ơn ông!