Người am hiểu sâu sắc văn hóa truyền thống

Trong căn nhà sàn truyền thống nằm nép mình bên nhà rông làng Kon Brăp Ju, già làng A Jring Đeng vẫn miệt mài với công việc đan lát, làm ra những sản phẩm thủ công mang đậm hồn cốt của người Ba Na.

Ở tuổi ngoài 70, đôi tay chai sần của già Đeng vẫn thoăn thoắt, khéo léo làm ra những chiếc gùi, nia, rổ, đơm cá để phục vụ cuộc sống hằng ngày, mỗi sản phẩm đều là một tác phẩm nghệ thuật, kết tinh của sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và bí quyết truyền đời mà già Đeng học được từ cha ông.

Già A Jring Đeng chia sẻ: Những vật dụng này không chỉ phục vụ đời sống mà còn là biểu tượng văn hóa, gắn liền với nếp sống của đồng bào Ba Na. Cái nghề này là của tổ tiên để lại. Mình biết thì phải giữ gìn và dạy lại cho con cháu, để con cháu nhớ về cội nguồn.

Bên cạnh vai trò là một nghệ nhân đan lát tài hoa, già A Jring Đeng còn là một “pho sử sống” của làng. Ông là người am hiểu sâu sắc về văn hóa cồng chiêng và các tập tục, lễ hội truyền thống của dân tộc Ba Na. Trong đời sống tâm linh và cộng đồng, ông là người được kính trọng, được giao trọng trách chủ trì các nghi lễ truyền thống quan trọng như: Lễ cúng mừng lúa mới, Lễ cúng máng nước, Lễ hội Ét Đông (đã được công nhận là lễ hội văn hoá phi vật thể cấp quốc gia).

Mỗi khi làng có sự kiện, hình ảnh già Đeng trong trang phục truyền thống, giọng nói trang nghiêm, trầm bổng thực hiện các nghi thức truyền thống đã trở thành “điểm tựa” tinh thần vững chắc cho bà con dân làng.

Anh A Sút, làng Kon Brăp Ju, xã Kon Braih chia sẻ: Già làng A Jring Đeng là một điển hình tiêu biểu cho những người “giữ lửa” thầm lặng. Ông không chỉ am hiểu văn hóa mà còn đang nỗ lực truyền dạy cồng chiêng, nghề truyền thống cho thế hệ trẻ. Ông là niềm tự hào của dân làng, là “cầu nối” vững chắc đưa văn hóa Ba Na đi qua những thử thách của thời gian.

Già A Jring Đeng còn là người đi đầu trong việc vận động bà con giữ gìn nếp nhà sàn truyền thống, đặc biệt là nhà rông. Ông quan niệm, nhà rông là trái tim của làng, nhà rông còn thì hồn làng còn. Từ đó, ông vận động bà con đóng góp công sức, vật liệu để trùng tu, xây dựng lại nhà rông theo đúng kiến trúc và quy mô truyền thống.

Người dẫn đường dân làng thay đổi nếp nghĩ, cách làm

Vai trò của già làng A Jring Đeng không chỉ dừng lại ở việc giữ gìn văn hóa mà còn mở rộng sang lĩnh vực kinh tế - xã hội. Ông hiểu rằng, bảo tồn văn hóa phải đi đôi với phát triển kinh tế, nâng cao đời sống bà con.

Già A Jring Đeng tâm sự: “Cái bụng còn đói thì không thể giữ được cồng chiêng và văn hóa truyền thống”, nên tôi thường xuyên tuyên truyền bà con chuyển đổi cơ cấu cây trồng, từ việc trồng lúa rẫy năng suất thấp sang trồng cây công nghiệp có giá trị kinh tế cao như cà phê, cao su; thay đổi thói quen chăn nuôi thả rông sang chăn nuôi tập trung. Đặc biệt, con cháu phải cho đi học để có tri thức xây dựng cuộc sống mới.

Làng Kon Brăp Ju có 191 hộ, với gần 800 nhân khẩu, hơn 94% là dân tộc Ba Na. Dưới sự dẫn dắt của già A Jring Đeng, bà con trong làng luôn đoàn kết, cần cù lao động, khắc phục mọi khó khăn để phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập. Hiện, tổng diện tích gieo trồng của làng hơn 294 ha, chủ yếu là cà phê, cao su và lúa nước; tổng đàn gia súc, gia cầm gần 2.600 con.

Chị Y Kher, làng Kon Brăp Ju, xã Kon Braih cho biết: Nhờ già A Jring Đeng tuyên truyền, hướng dẫn mà gia đình đã trồng được 1 ha cao su, 5 sào cà phê. Thu nhập hằng năm hơn 200 triệu đồng, cuộc sống đã ổn định và không còn nghèo khó.

Nhờ sự nỗ lực của già làng A Jring Đeng và sự đồng lòng của bà con, làng Kon Brăp Ju ngày càng khởi sắc. Hộ nghèo giảm còn 11 hộ, hộ cận nghèo giảm còn 10 hộ và năm 2024 làng đã đạt làng nông thôn mới ở vùng đồng bào DTTS.

Ông Võ Văn Lương, Bí thư Đảng ủy xã Kon Braih cho biết: Với sự nỗ lực của già làng A Jring Đeng, đời sống vật chất của bà con làng Kon Brăp Ju được nâng lên, các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp được gìn giữ và phát huy, trở thành một điểm sáng bảo tồn văn hóa của xã. Đồng thời, ông luôn là người đứng ra hòa giải các mâu thuẫn trong làng, giữ vững khối đại đoàn kết dân tộc. Ông chính là sợi dây liên kết giữa chính quyền và người dân, giúp các chủ trương, chính sách được triển khai thuận lợi, minh bạch.

Già làng A Jring Đeng không chỉ là một già làng, ông là hiện thân của tinh thần Tây Nguyên bất khuất, là ngọn lửa luôn cháy sáng trong nhà rông làng Kon Brăp Ju, là chỗ dựa vững chắc để người Ba Na nơi đây tự tin xây dựng tương lai tươi sáng.