Vợ chồng A Trương và Y Hô (hộ mới thoát nghèo năm 2022) ở thôn Đăk Duông, xã Ngọk Wang, huyện Đăk Hà là hộ kiên quyết không nhận bò hỗ trợ của xã Ngọk Wang khi xã triển khai Dự án Hỗ trợ phát triển sản xuất, đang dạng hoá sinh kế cộng đồng (hỗ trợ bò cái sinh sản) thuộc Tiểu dự án 2, Dự án 3, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi giai đoạn 2021 – 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 – 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719).

Anh A Trương cho biết: Khi được xã thông báo đến nhận bò hỗ trợ, vợ chồng tôi thấy bò quá nhỏ nên kiên quyết không nhận. Sau đó, cán bộ xã trực tiếp đến nhà đưa vợ chồng tôi 9 triệu và bảo mua bò khác. Vợ chồng tôi chọn mua 1 con bò ở trong thôn với giá 8 triệu đồng. Nói chung là vẫn to hơn so với bò của các hộ khác đã nhận.

Đối với những hộ đã nhận bò hỗ trợ theo Dự án thì cho rằng giá trị con bò 16,5 triệu đồng là không xứng đáng với số tiền đó. Anh A Phú (hộ mới thoát nghèo năm 2022) ở thôn Đăk Duông, xã Ngọk Wang bức xúc nói: Khi xã về thôn họp thì gia đình tôi đăng ký nhận hỗ trợ bò, số tiền đối ứng 35% sẽ trả lại trong vòng 2 năm là hơn 5,7 triệu đồng thì gia đình tôi đồng ý. Những khi nhận bò về thì thấy bò quá nhỏ, ở đây chỉ gọi là bê chứ không phải bò cái sinh sản. Bò như thế này mua trong làng tầm 7 đến 8 triệu thôi. Bò nhỏ như thế này nuôi phải 2 đến 3 năm mới sinh sản, vậy lấy tiền đâu mà trả lại.

Theo Quyết định phê duyệt kế hoạch của Dự án Hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng hoá sinh kế cộng đồng (hỗ trợ bò cái sinh sản) thuộc Tiểu dự án 2, Dự án 3, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 – 2025 (gọi tắt là Chương trình MTQG 1719) và Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững trên địa bàn xã Ngọk Wang có 108 hộ được thụ hưởng là hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ mới thoát nghèo. Mỗi hỗ được hỗ trợ 01 con bò cái sinh sản có trọng lượng từ 1,4 đến 1,5 tạ, với tổng kinh phí thực hiện dự án là 1,7 tỷ đồng.

Bà Y Mék ở thôn Kon Prông, xã Ngọk Wang, huyện Đăk Hà chia sẻ: Khi xã hỗ trợ bò thì mình về nuôi thôi chứ cũng không biết giá trị bao nhiêu. Như bò này nuôi chắc cũng mất 3 năm mới có thể sinh sản được.

Còn Y San ở thôn Đăk Duông, xã Ngọk Wang khi nhận bò rồi nhưng vẫn không khỏi lo lắng, chị cho biết: Nhận bò về thì thấy bò nhỏ quá, lúc đầu thì không chịu ăn cỏ, có lúc thì nằm ra co giật. Gia đình cũng sợ bò chết, chắc phải lên báo với xã để trả hoặc đổi lại bò khác.

Theo tìm hiểu của phóng viên, sau khi nhận bò hỗ trợ được gần 1 tháng thì có 3 con bị chết và đã được đơn vị cung ứng đổi lại 03 con bò khác. Nguyên nhân được xác định là do người dân chăm sóc không hợp lý, bò bị quấn dây, ăn trúng sâu dẫn đến chết.

Trao đổi với ông Ngô Tấn Khoa, Chủ tịch UBND xã Ngọk Wang, huyện Đăk Hà thì ông khẳng định: Xã đã cấp bò đảm bảo các điều kiện theo đề án được phê duyệt, bò thì đủ trọng lượng từ 1,4 đến 1,5 tạ. Xã cũng chưa nghe ý kiến phản ánh gì trong Nhân dân. Còn trường hợp vợ chồng A Trương và Y Hô thì xã không có lên đưa tiền để gia đình tự mua bò!?

Xã Ngọk Wang có hơn 80% dân số là người đồng bào DTTS (chủ yếu là dân tộc Xơ Đăng), đời sống của người dân còn nhiều khó khăn. Việc hỗ trợ bò sinh sản được kỳ vọng sẽ giúp đồng bào DTTS có thể phát triển sinh kế, tăng thu nhập, nâng cao chất lượng đời sống. Tuy nhiên, khi nhận bò hỗ trợ thì các hộ dân đều cho rằng bò nhỏ quá không thể có tiền để trả lại trong vòng 2 năm. Thậm chí có hộ còn cho rằng, đã nghèo rồi mà nhận bò này về phải đối ứng hơn 5,7 triệu thì có khi lại nghèo thêm.

Những lo lắng của người dân là có cơ sở, bởi nếu đúng bò sinh sản thì trong vòng 2 năm đã có thể sinh ra 01 bê con và khi đó người dân bán bê con sẽ đủ trả lại số tiền đối ứng 35%. Còn bò quá nhỏ người dân nuôi 2 năm sau chưa thể sinh sản được.

Ông A Phái, đảng viên Chi bộ thôn Đăk Duông, xã Ngọk Wang bức xúc cho biết: Bây giờ hỗ trợ dân thế này thì người ta chỉ có “chết” thôi. Người ta đã nghèo rồi, thà rằng 16,5 triệu thì con bò cũng bằng con bò mẹ, bò này tầm 6 đến 7 triệu mà bà con cũng bỏ ra gần bằng số tiền đó thì nhà nước hỗ trợ thế nào nữa. Đảng viên sao anh không ý kiến (phóng viên hỏi)? Mình có được họp đâu mà biết, chỉ biết là được cấp bò, khi xã đem bò về cho dân thì ai cũng bất ngờ.

Chương trình MTQG 1719 là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước nhằm phát triển toàn diện kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS, với mục tiêu phấn đấu đến năm 2025 mức thu nhập bình quân của người DTTS tăng trên 2 lần so với năm 2020; tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào DTTS mỗi năm giảm trên 3%... Tuy nhiên, với cách làm như hiện nay của chính quyền xã Ngọk Wang, huyện Đăk Hà thì liệu rằng đồng bào DTTS nơi đây có được mức thu nhập như mục tiêu đã đề ra. Điều đáng nói hơn là việc triển khai thực hiện Dự án hỗ trợ sinh kế thuộc Chương trình MTQG 1719 hiện không chỉ không nhận được sự đồng thuận của Nhân dân mà còn gây bức xúc trong Nhân dân trên địa bàn xã Ngọk Wang.