Tham dự Hội nghị có các Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương các Chương trình MTQG giai đoạn 2021 - 2025: Hầu A Lềnh, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc; Đào Ngọc Dung, Bộ trưởng Bộ Lao động Thương binh và Xã hội; Lê Minh Hoan, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Trần Văn Sơn, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ. Tham dự Hội nghị còn có lãnh đạo các bộ, ngành; thành viên Ban Chỉ đạo Trung ương; lãnh đạo 63 tỉnh thành trên toàn quốc.

Xử lý ngay những vấn đề cấp bách

Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), 6 tháng đầu năm 2022, các bộ, ngành, địa phương, các thành viên Ban Chỉ đạo Trung ương đã tập trung xây dựng, ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, hệ thống cơ chế, chính sách khung để thực hiện các Chương trình MTQG (Giảm nghèo bền vững; Xây dựng Nông thôn mới; Phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi). Đồng thời, tích cực chỉ đạo xây dựng, hoàn thiện việc ban hành văn bản hướng dẫn thực hiện, làm cơ sở để triển khai các Chương trình MTQG. Trong 6 tháng đầu năm, đã ban hành 68 văn bản quản lý, điều hành và tổ chức thực hiện các Chương trình MTQG. Bên cạnh đó, các bộ, cơ quan đang hoàn thiện thủ tục để ban hành 30 nhiệm vụ còn lại.

Tuy nhiên, tiến độ xây dựng, trình ban hành và ban hành các văn bản quản lý, tổ chức thực hiện các Chương trình MTQG theo thẩm quyền còn chậm và chưa được ban hành đồng bộ, kịp thời đã ảnh hưởng đến công tác triển khai, tổ chức thực hiện Chương trình, nhất là tiến độ phân bổ vốn và giao kế hoạch vốn ngân sách trung ương thực hiện các Chương trình MTQG giai đoạn 2021 - 2025, năm 2022. Việc giao kế hoạch vốn năm 2022 chậm dẫn đến việc các địa phương chậm triển khai và giải ngân nguồn vốn các Chương trình MTQG.

Qua tổng hợp đề xuất, kiến nghị từ các bộ, ngành và địa phương, có 33 kiến nghị về những khó khăn, vướng mắc. Các vướng mắc liên quan đến việc đẩy nhanh tiến độ ban hành các văn bản, thông tư hướng dẫn; đẩy nhanh tiến độ, phân bổ, giao dự toán ngân sách trung ương; tháo gỡ khó khăn bổ sung vốn sự nghiệp để thực hiện một số Tiểu dự án thuộc Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững về cải thiện dinh dưỡng, hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo; tiếp tục bổ sung vốn điều lệ, vốn cấp bù chênh lệch lãi suất, phí quản lý và vốn thực hiện các Chương trình tín dụng chính sách để Ngân hàng Chính sách xã hội triển khai các nhiệm vụ được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao; đề nghị bổ sung 88,6 triệu USD vốn vay ADB cho Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới; thẩm quyền ban hành một số định mức sử dụng nguồn vốn đầu tư phát triển của Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030; vướng mắc của Ủy ban Dân tộc trong xác định địa bàn có đông đồng bào DTTS có khó khăn đặc thù sinh sống để tập trung đầu tư phát triển hạ tầng…

Trên cơ sở đó, Bộ KH&ĐT kiến nghị Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương, Ban Chỉ đạo Trung ương những giải pháp xử lý các nhóm vấn đề trọng tâm, cấp bách.

Gỡ khó, triển khai hiệu quả Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi

Đối với Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi, theo báo cáo của Ủy ban Dân tộc, đến nay, cơ bản thực hiện được các nhiệm vụ về Chương trình MTQG theo kế hoạch đề ra, bảo đảm tiến độ thực hiện Chương trình. Các địa phương đã chủ động bám sát các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, của Tỉnh ủy để tập trung chỉ đạo, điều hành.

Tuy nhiên, đây là một chương trình MTQG mới, mang quan điểm đầu tư tổng thể với quy mô lớn, nên các dự án, tiểu dự án, nội dung thành phần rất đa dạng về nội dung, hình thức triển khai trong khi quy mô các công trình, các nội dung chính sách lại nhỏ, được quy định với nhiều định mức, nhiều chính sách khác nhau; nhiều bộ, cơ quan Trung ương tham gia chủ trì quản lý, số lượng lớn các văn bản bản hướng dẫn, văn bản hành chính... phải triển khai xây dựng, ban hành, do đó dẫn tới những sự chậm chễ trong việc tổng hợp, xác định và cân đối nguồn lực cho nội dung ưu tiên, hướng dẫn tổ chức thực hiện Chương trình.

Trong quá trình hoàn thiện xây dựng quy định hướng dẫn cơ chế chính sách mang tính nền tảng và phương án phân bổ vốn nguồn ngân sách trung ương để triển khai tổ chức thực hiện Chương trình còn có một số nội dung còn ý kiến khác nhau, đòi hỏi cần có sự chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ để đạt được sự thống nhất, đồng thuận; Thông tư và một số văn bản hướng dẫn thực hiện Chương trình được ban hành chậm, do đó địa phương gặp nhiều lúng túng trong triển khai thực hiện.

Đồng thời, quá trình triển khai một số nhiệm vụ trọng tâm về Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi nằm trong mối liên quan chung về công tác chỉ đạo, điều hành với các Chương trình MTQG xây dựng Nông thôn mới và Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 nên ảnh hưởng đến tiến độ xây dựng, hoàn thiện phương án phân bổ vốn và triển khai thực hiện.

Ủy ban Dân tộc đề xuất giải pháp triển khai thực hiện hiệu quả Chương trình này trong thời gian tới, đó là: Tăng cường nắm bắt tình hình tổ chức thực hiện Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi tại các địa phương; tập trung, kịp thời tháo gỡ vướng mắc về cơ chế, chính sách để nâng cao hiệu quả đầu tư của Chương trình. Đẩy mạnh công tác truyền thông, thông tin nhằm tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức của các cấp ủy Đảng, chính quyền và trong tầng lớp Nhân dân, nhất là đồng bào các DTTS.

Triển khai các hoạt động huy động đa dạng hóa nguồn vốn, nhất là vốn ODA, vốn vay ưu đãi để triển khai thực hiện Chương trình; tăng cường huy động vốn từ ngân sách địa phương, các nguồn huy động đóng góp hợp pháp của doanh nghiệp, vận động tài trợ của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước để bổ sung nguồn lực cho triển khai thực hiện Chương trình. Tăng cường công tác chỉ đạo kiểm tra, giám sát và định kỳ báo cáo đánh giá kết quả thực hiện Chương trình.

Tiếp tục rà soát các văn bản pháp luật, chính sách dân tộc liên quan đến vùng đồng bào DTTS và miền núi để kịp thời báo cáo cấp có thẩm quyền đề xuất, trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ các văn bản có liên quan, không phù hợp để bảo đảm thống nhất, đồng bộ nhằm tổ chức thực hiện hiệu quả Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi. Thực hiện nghiêm túc chế độ thông tin, báo cáo; cung cấp thông tin kịp thời, chính xác phục vụ hiệu quả công tác chỉ đạo, điều hành của các cơ quan Trung ương chủ trì và có trách nhiệm liên quan đến Chương trình, đồng thời phục vụ xây dựng kế hoạch công tác năm 2023 của Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi tại cấp Trung ương và địa phương…

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh đã báo cáo, chia sẻ thêm về những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi liên quan đến việc sắp xếp, bố trí bộ máy cơ quan công tác dân tộc cấp cơ sở để tổ chức thực hiện Chương trình; việc ban hành các văn bản hướng dẫn của các bộ, ngành liên quan; thẩm quyền ban hành một số định mức sử dụng nguồn vốn đầu tư phát triển; chính sách hỗ trợ đầu tư có thu hồi; xác định địa bàn thực hiện chính sách đối với các dân tộc có khó khăn đặc thù…

Bộ trưởng, Chủ nhiệm Hầu A Lềnh cũng đề nghị địa phương quan tâm phân bổ vốn; kiện toàn bộ máy công tác dân tộc để triển khai thực hiện hiệu quả Chương trình MTQG phát triển KT-XH vùng đồng bào DTTS và miền núi; sớm xây dựng kế hoạch ngân sách nhà nước năm 2023…

Tại Hội nghị, lãnh đạo các địa phương khẳng định ý nghĩa quan trọng của việc triển khai thực hiện các Chương trình MTQG đối với sự phát triển KT-XH của địa phương, đặc biệt là địa bàn vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào DTTS. Nhiều địa phương đã chủ động vào cuộc triển khai các Chương trình MTQG bảo đảm tiến độ.

Chia sẻ những khó khăn, vướng mắc của các địa phương trong quá trình tổ chức thực hiện các Chương trình MTQG, lãnh đạo các địa phương đề xuất Ban Chỉ đạo Trung ương, các bộ, ngành quan tâm, tháo gỡ khó khăn liên quan đến các văn bản hướng dẫn, việc phân bổ vốn, quy trình giám sát, hệ thống thông tin quản lý, nghiên cứu mở rộng việc xây dựng công trình mang tính cấp thiết ở vùng đồng bào DTTS, khó khăn trong quy trình triển khai một số dự án, tiểu dự án cụ thể…

Cần vào cuộc quyết liệt, quyết tâm cao

Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh, Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương các Chương trình MTQG giai đoạn 2021 - 2025 khẳng định tầm quan trọng của Hội nghị nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đề xuất giải pháp đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện hiệu quả 3 Chương trình MTQG.

Với tính cấp thiết về tiến độ, thời gian thực hiện để giải ngân nguồn vốn lớn trong năm 2022, Phó Thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh yêu cầu Bộ KH&ĐT và các bộ, ngành liên quan rà soát lại toàn bộ các nhiệm vụ, khẩn trương ban hành thông tư hướng dẫn và các văn bản liên quan, bảo đảm hệ thống pháp lý, tính liên thông, hướng dẫn đầy đủ. Phó Thủ tướng cũng yêu cầu các địa phương đặc biệt quan tâm, tập trung mọi nguồn lực, giải ngân nguồn vốn năm 2022 đúng tiến độ.

Đối với những kiến nghị cụ thể của các địa phương, Phó Thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh yêu cầu các bộ, ngành liên quan xem xét, tháo gỡ. “Các bộ, ngành, địa phương cần vào cuộc quyết liệt, với tinh thần quyết tâm cao để triển khai thực hiện các Chương trình MTQG đạt hiệu quả cao nhất”, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh yêu cầu.