Giao thông đường thủy khó khăn

Với dung tích hồ chứa khoảng 1,8 tỷ m3, lòng hồ thủy điện Bản Vẽ được ví như “biển hồ” giữa đại ngàn xứ Nghệ. Công trình nhân tạo, đang gánh vác trọng trách lớn, vừa sản xuất điện, vừa điều tiết lũ, cấp nước sinh hoạt và sản xuất cho vùng hạ du.

Tuy nhiên, vào mùa mưa bão hàng năm, lòng hồ Bản Vẽ lại phải gánh chịu một lượng rác khổng lồ đổ về, phủ kín mặt nước, khiến cho thủy trình vào các xã lòng hồ trở nên khó khăn. 

Ông Nguyễn Văn Hòa, Chủ tịch UBND xã Lượng Minh, cho biết: Xã có 2 bản vùng lòng hồ là Cà Moong và Xốp Cháo. Sau mưa lũ, do rác dồn ứ về nhiều nên việc đi lại của bà con rất khó khăn. Trước đây, phải mất chừng 45 phút ngồi thuyền, thì nay quãng thời gian là gấp đôi.

Vào các bản làng sâu hơn thuộc xã Hữu Khuông, con đường thủy trình càng gian nan. Theo lãnh đạo xã Hữu Khuông, trước đây, từ bến Thượng lưu ở Nhà máy Thủy điện Bản Vẽ vào đến xã mất chừng 1 giờ 30 phút, nay thì có khi cả buổi mới vào đến nơi. 

Còn nội xã, việc đi lại cũng không dễ dàng. 3 bản Xàn, Huồi Pủng, Huồi Cọ có 379 hộ với 1.543 khẩu, muốn đến trung tâm xã chỉ còn cách men theo đường mòn trên núi, còn đi thuyền dưới lòng hồ không thực hiện được, do rác quá nhiều.

Ông Nguyễn Văn Toản, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Hữu Khuông chia sẻ: Việc đi lại của bà con đang rất khó khăn do rác ùn ứ trên mặt lòng hồ.

Chúng tôi cũng đã nỗ lực tiếp cận các bản làng vùng lòng hồ Bản Vẽ, nhưng rất khó khăn, dù thuyền chạy chậm, len lỏi qua những đám rác khổng lồ. Có đoạn, chủ thuyền phải nhấc chân vịt lên để hạn chế va chạm gây hư hỏng. 

Ông Thắng, một lái thuyền có thâm niên từ khi bến thượng lưu Bản Vẽ ra đời, cho hay: Nhìn trên mặt nhiều khi tưởng là cành cây nhỏ, nhưng bên dưới lơ lửng cả một cây gỗ lớn dài hàng chục mét. Không cẩn thận là chân vịt hỏng ngay, thuyền mất phương hướng liền. Khi ấy rất nguy hiểm.

Hàng chục nghìn tấn rác

Thủy trình tiếp cận xã Hữu Khuông của chúng tôi gặp trở ngại vì núi rác quá dày, không thể di chuyển tiếp. Kỹ sư Nguyễn Văn Ngọc, phụ trách công tác thủy văn của Công ty Thủy điện Bản Vẽ nói như thanh minh: Thật ám ảnh với tình trạng này, người dân đi lại khổ, đơn vị vận hành Nhà máy thủy điện cũng khổ vì thu dọn. Năm nay, lượng rác do các cơn bão số 3, số 5, số 6 dồn dập đổ về, khiến công tác thu gom trở nên vất vả hơn.

Đơn vị đảm nhiệm làm sạch lòng hồ Bản Vẽ, là Công ty Cổ phần Môi trường và Công trình đô thị Nghệ An. Đơn vị này được Công ty Thủy điện Bản Vẽ hợp đồng thực hiện, đã huy động thuyền, máy móc và công nhân làm việc nhiều ca trên lòng hồ.

“Rác đủ mọi chủng loại. Nếu là gỗ mục, cành cây thì sau khi vớt lên có thể tận dụng cho người dân làm chất đốt; nhưng với rác nhựa, túi ni-lông, chai lọ, bắt buộc đơn vị phải xử lý theo quy trình nghiêm ngặt, gom, phân loại rồi vận chuyển về nhà máy để tiêu hủy”, ông Hoàng Trọng Tài - Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Môi trường và Công trình đô thị Nghệ An, kiêm Giám đốc Xí nghiệp Dịch vụ - Môi trường cho biết.

Theo ông Tài, ước tính có khoảng 40.000 - 50.000 m3 rác dồn về lòng hồ, buộc đơn vị phải huy động từ 70 - 80 công nhân, chia thành từng khu vực để thu gom.

Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất lúc này là mực nước đang cao, nhiều rác chìm dưới các vực sâu, xung quanh lại không có mặt bằng tập kết. Vì thế, hiện tại rác mới chỉ được neo lại ở 3 điểm chính, chờ khi nước rút, có mặt bằng mới kéo lên bờ để phân loại và xử lý.

So với khu vực nông thôn, đô thị thì việc thu gom rác trên lòng hồ thủy điện Bản Vẽ khó khăn gấp bội. Lòng hồ rộng lớn, nhiều nhánh khe suối đổ về khiến rác thường trôi dạt, phân tán khắp nơi, lúc thì gom thành từng mảng lớn, lúc lại tấp vào các eo vịnh nhỏ, gây rất nhiều khó khăn cho việc tiếp cận. Công nhân môi trường nhiều khi phải chèo thuyền nhỏ len lỏi vào các khe để vớt rác. Chưa kể, lượng rác vô cơ sau thu dọn, phải chở về xuôi tiêu hủy, xử lý tốn nhiều thời gian hơn.

"Chúng tôi đang rất cố gắng, vì nếu chậm, rác tiếp tục dồn xuống, thì khối lượng càng nặng nề hơn. Đáng lo hơn, rác ngâm lâu ngày phân hủy đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng nguồn nước, ảnh hưởng trực tiếp đến các hộ nuôi cá lồng cũng như vùng hạ du", Phó Giám đốc Hoàng Trọng Tài nói thêm.