Phát huy giá trị di sản Then

Lạng Sơn là một trong những tỉnh nắm giữ di sản văn hóa thực hành Then tiêu biểu của đồng bào dân tộc Tày – Nùng – Thái được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại vào cuối năm 2019.

Để bảo tồn và phát huy giá trị di sản Then, huyện Văn Quan đã chỉ đạo duy trì hoạt động và nhân rộng các câu lạc bộ văn nghệ hát Then trên địa bàn; khuyến khích, tạo điều kiện để hội viên câu lạc bộ văn nghệ và các tầng lớp Nhân dân sáng tạo, phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp của làn điệu Then trong cộng đồng.

Ông Hoàng Văn Tiệp, Chủ nhiệm Câu lạc bộ văn nghệ Bjoóc Vẻn, thị trấn Văn Quan,  cho biết: Câu lạc bộ Bjoóc Vẻn thị trấn Văn Quan được thành lập từ năm 2012. Từ 10 thành viên khi mới thành lập, đến nay CLB đã phát triển lên hơn 50 hội viên. Ngoài tập trung những người yêu văn hóa, văn nghệ tham gia luyện tập thường xuyên, CLB còn tuyên truyền và truyền dạy cho các cháu học sinh biết được các làn điệu hát Then của đồng bào Tày, những điệu sli của đồng bào Nùng. Qua đó, hình thành ý thức bảo tồn văn hóa truyền cho thế hệ trẻ.

Theo bà Hà Thị Thanh Thúy, Phó trưởng Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Văn Quan: Thời gian qua, Phòng Văn hóa huyện đã tích cực phối hợp với UBND các xã, thị trấn tổ chức các lớp truyền dạy cho thế hệ trẻ về giá trị các loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian. Tổ chức thành lập các Câu lạc bộ dân ca, dân vũ tại cộng đồng vừa để tập hợp những người am hiểu, đam mê thực hành di sản, vừa bảo tồn, phát huy, truyền dạy cho những người trẻ.

Tiếp thêm nguồn lực quan trọng

Triển khai thực hiện Dự án 6 (Chương trình MTQG 1719) về "Bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch" đã tiếp thêm nguồn lực để bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống trên địa bàn huyện Văn Quan. Từ năm 2021 đến nay, từ nguồn vốn của Chương trình, huyện đã hỗ trợ 12 CLB văn nghệ hoạt động tại các thôn, tổ dân phố, với kinh phí 279 triệu đồng. Nguồn kinh phí này để đầu tư cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động sáng tạo di sản văn hóa tại cộng đồng. 

Huyện đã thành lập mới được 25 CLB, đội văn nghệ quần chúng tại các xã, thị trấn, thôn góp phần bảo tồn và phát huy giá trị các làn điệu Then của dân tộc, nâng tổng số CLB  trên địa bàn huyện lên 45 CLB,  thu hút trên 850 hội viên tham gia. Tổ chức 8 lớp truyền dạy hát Then tại các xã: Hữu Lễ, Liên Hội, Lương Năng, Điềm He, Bình Phúc, thị trấn Văn Quan… với trên 240 học viên tham gia.

Đặc biệt, một số trường học như Trường THPT Lương Văn Tri, Trường PTDT nội trú THCS huyện Văn Quan đã đưa hoạt động truyền dạy hát Then vào nội dung sinh hoạt ngoại khóa thu hút đông đảo học sinh tham gia.

Thầy giáo Phùng Văn Thời, Phó Hiệu trưởng Trường Phổ thông DTNT THCS và THPT huyện Văn Quan cho biết: Cùng với công tác dạy học văn hóa, chăm sóc đời sống vật chất cho học sinh, Nhà trường đã đưa nội dung giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc vào các chương trình hoạt động ngoại khóa nhằm giúp học sinh nâng cao nhận thức, ý thức gìn giữ bản sắc văn hóa của dân tộc ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Từ năm 2020 đến nay, trường đã tổ chức được 7 lớp dạy hát Then, số học sinh biết đàn hát ít nhất 01 làn điệu là 208 em, chiếm trên 70% học sinh toàn trường.

Em Hoàng Anh Thư, học sinh lớp 9A, Trường Phổ thông DTNT THCS và THPT huyện Văn Quan cho biết: Em cảm thấy rất là vui khi được học những làn điệu dân ca của dân tộc mình. Em mong muốn sẽ biết được thêm nhiều điệu dân ca của dân tộc để góp phần gìn giữ và quảng bá văn hóa của dân tộc mình.

Bên cạnh củng cố, nhân rộng các CLB, huyện tích cực khuyến khích các CLB tham gia biểu diễn các làn điệu Then tại các sự kiện cũng như biên soạn, sưu tầm các làn điệu Then mới. Từ năm 2021 đến nay, các hội viên đã sưu tầm, biên soạn, chỉnh sửa, khai thác được trên 100 làn điệu Then cổ, then mới, then cải biên. Nhiều thành viên hạt nhân tại các CLB đã tích cực truyền dạy, lan toả phong trào hát Then trên địa bàn. Thông qua những việc làm thiết thực, phong trào hát Then, đàn tính của huyện Văn Quan đã phát triển mạnh cả về số lượng và chất lượng.

Với những việc làm thiết thực, thời gian qua, huyện Văn Quan đã duy trì hiệu quả công tác bảo tồn, phát huy  giá trị của di sản thực hành Then trên địa bàn. Qua đó, góp phần phát triển và lan toả tình yêu đối với hát Then, đàn tính trong đời sống cộng đồng.