Trước đó, tháng 8/2023, Đại sứ quán Việt Nam tại Vương quốc Anh thông tin cho Bộ VHTT&DL về việc Bộ Tư pháp và Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ phối hợp với Cảnh sát Đô thành Luân Đôn, Vương quốc Anh tịch thu tượng đồng Nữ thần Durga bốn tay (thế kỷ VII) có nguồn gốc Việt Nam từ một vụ điều tra buôn bán cổ vật bất hợp pháp và đề xuất khả năng trao trả cổ vật này về Việt Nam.

Ngay sau khi nhận được thông tin, Bộ VHTT&DL đã chỉ đạo các đơn vị chức năng nghiên cứu, đối sánh tư liệu và xác định tượng đồng Nữ thần Durga mang đặc trưng tiêu biểu của nghệ thuật tạo hình, điêu khắc Champa giai đoạn sớm (thế kỷ VII), có mối giao lưu, ảnh hưởng từ nghệ thuật điêu khắc của Văn hóa Óc Eo giai đoạn muộn.

Tượng đồng Nữ thần Durga bốn tay dài 191cm, nặng 101kg, bị đánh cắp từ Thánh địa Mỹ Sơn, Quảng Nam. Tượng được tạo tác với khuôn mặt hình trái xoan, hai mắt nhắm hờ, sống mũi cao, miệng mím, cằm tròn, ngực nở căng tròn, eo thắt, hông nở, có 4 tay, chân thon, thân dưới quấn Sarong dài tới cổ chân, bụng thắt dây buộc tạo hình hoa. Tượng Nữ thần Durga được đúc bằng đồng, có thể khối lớn, niên đại sớm và hiện trạng còn tương đối hoàn chỉnh.

Đây là một hiện vật quý, hiếm, có giá trị lịch sử, văn hóa, nghệ thuật, là tư liệu hiện vật phản ánh đời sống văn hóa, tôn giáo, tín ngưỡng trong lịch sử của cư dân Champa - một bộ phận quan trọng, cấu thành nên sự đa dạng và thống nhất trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Căn cứ các quy định của Luật Di sản văn hóa, Bộ VHTT&DL đã có công văn gửi Đại sứ quán Việt Nam tại Vương quốc Anh về việc xác nhận tượng đồng Nữ thần Durga là của Việt Nam và ủy quyền Đại sứ quán thay mặt Bộ VHTT&DL tiếp nhận cổ vật từ đại diện Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ và Cảnh sát Đô thành Luân Đôn, Vương quốc Anh.

Tháng 2/2024, Hội đồng Nghệ thuật Vương quốc Anh - cơ quan cấp phép xuất khẩu cổ vật của Vương quốc Anh đã cấp phép cho Bảo tàng Lịch sử quốc gia Việt Nam (đơn vị được Bộ VHTT&DL giao thực hiện tiếp nhận, lưu giữ, bảo quản tượng đồng), xuất khẩu tượng đồng Nữ thần Durga ra khỏi Vương quốc Anh và đưa về Việt Nam.

Ngày 18/6/2024, Tượng đồng Nữ thần Durga đã về tới Việt Nam và được lưu giữ, bảo quản tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia, phục vụ việc nghiên cứu, xây dựng kế hoạch trưng bày, giới thiệu và phát huy giá trị cổ vật.

Việc tiếp nhận cổ vật tượng đồng Nữ thần Durga đã kịp thời bổ sung và xây dựng các sưu tập hoàn chỉnh để giới thiệu về tính đa dạng, thống nhất của lịch sử, văn hóa Việt Nam. Đây cũng là việc làm thiết thực cho chính sách hồi hương cổ vật, chống thất thoát tài sản, di sản văn hóa, góp phần bảo tồn, phát huy di sản văn hóa quý báu của dân tộc đang có nguy cơ thất thoát do đời sống phát triển của xã hội hiện đại.

Đây cũng là kết quả từ nỗ lực của Việt Nam trong thực hiện cam kết của Công ước UNESCO 1970 về các biện pháp ngăn cấm xuất, nhập khẩu và chuyển giao trái phép quyền sở hữu tài sản văn hóa.

Cùng với đó là nỗ lực của nhiều bộ, ngành liên quan trong việc hỗ trợ tiếp nhận, thủ tục nhập khẩu cổ vật, hải quan và đặc biệt là hướng dẫn thủ tục hỗ trợ miễn thuế liên quan để đưa tượng đồng Nữ thần Durga về Việt Nam.