Người Mông xanh ở xã Nậm Xé, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai có trang phục để mặc thường ngày và dịp lễ hội, cũng như những trang sức đi kèm để làm duyên, đặc biệt là ở phụ nữ. Trong những ngày lễ hội trên bản Mông xanh, các chàng trai cô gái dân tộc Mông xanh diện những bộ quần áo mới và đẹp nhất như muốn khoe sắc màu với đất trời. Những gia đình nào có điều kiện kinh tế, sẽ đeo 2-3 chiếc vòng bạc trên cổ để khẳng định sự giàu có của mình. Với dân tộc Mông xanh, trang phục mặc lễ hội, lễ cưới về cơ bản không khác với trang phục ngày thường, chỉ là trong dịp quan trọng thì họ chọn những bộ váy áo còn mới, được may tỉ mỉ.

Trang phục của người Mông xanh được thiết kế từ chất liệu vải lanh, do phụ nữ Mông tự trồng cây lanh, dệt vải, nhuộm chàm và thêu, may bằng tay. Trẻ em gái dân tộc Mông xanh ngay từ còn bé đã được mẹ, bà dạy cách se lanh dệt vải và thêu thổ cẩm rồi, bởi theo quan niệm của đồng bào Mông “Gái đẹp không biết làm lanh cũng xấu. Gái xinh chưa biết cầm kim là hư…”.

Việc trồng lanh, dệt vải và may quần áo truyền thống cũng là một trong những tiêu chí đánh giá phẩm hạnh của phụ nữ Mông xanh. Khi phụ nữ về nhà chồng sẽ biết làm lanh, may áo cho mình, cho chồng và con. Nhất là sau khi thu hoạch xong vụ lùa mùa, lúc nông nhàn, phụ nữ Mông xanh lại dành thời gian để cầm kim may áo mới chuẩn bị cho gia đình đón tết cổ truyền.

Trang phục của phụ nữ Mông xanh gồm có áo, váy xếp nếp, tạp dề, thắt lưng, xà cạp quấn chân và khăn quấn đầu. Trong đó, chiếc tạp dề nổi bật nhất trong bộ trang phục truyền thống có thêu hoa văn thổ cẩm trang trí hình lá cây, hình zíc zắc, đầu trên đính dây vải màu xanh đỏ, tôn thêm vẻ dịu dàng của phụ nữ Mông xanh. Còn thắt lưng của phụ nữ Mông xanh cũng được làm bằng vải lanh dệt sợi chỉ mộc trắng và màu tím. Cũng có thắt lưng được chị em cầu kỳ thêu hoa văn lên vải mộc tạo nét duyên và điểm nhấn cho bộ váy áo khi mặc.

Ngoài váy áo, tạp dề, thắt lưng và khăn đội đầu, thì khi mặc trang phục truyền thống, phụ nữ Mông xanh còn đeo thêm các loại trang sức bạc như vòng tay, khuyên tai và vòng cổ gắn dây xà tích bạc và chùm chuông nhỏ. Không chỉ đeo vòng bạc làm trang sức, người Mông xanh còn đeo vòng bạc để chống tà ma. Tuy nhiên, chiếc vòng bạc “vía” này là chiếc vòng cổ gồm 3 dây bạc với các xà tích, tua tòng teng với nhiều hình thù gắn với nhau. Vòng trừ tà mà ở giữa nhất thiết phải có miếng bạc hình tròn được chạm khắc hoa văn tượng trưng cho Thần Mặt Trời. Theo quan niệm của người Mông xanh, Thần Mặt Trời có sức mạnh tối thượng trong đời sống tâm linh, ban phát sự sống và ánh sáng cho nhân gian.

Đặc biệt, phụ nữ Mông xanh khi mặc trang phục váy xếp nếp, có một “phụ kiện” đi kèm không thể thiếu đó là chiếc xà cạp để quấn chân. Bởi chiếc xà cạp có tác dụng giữ cho hai ống chân của phụ nữ được ấm không bị cỏ sắc đâm mỗi khi đi làm nương, không bị muỗi đốt, vắt cắn khi đi rừng… và tất nhiên, chiếc xà cạp còn tôn thêm vẻ đẹp độc đáo của trang phục váy áo của phụ nữ Mông xanh