Chiều 12/12, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị trực tuyến công bố và triển khai Nghị quyết của Chính phủ về chủ trương, phương hướng tháo gỡ vướng mắc, khó khăn cho các dự án điện năng lượng tái tạo.

Cùng dự Hội nghị tại các điểm cầu có Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình; các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên; lãnh đạo các bộ, ngành, một số địa phương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam và các doanh nghiệp đầu tư 154 dự án điện năng lượng tái tạo.

Theo các báo cáo, ý kiến tại Hội nghị, đến hết năm 2023, tổng công suất nguồn năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời) trong hệ thống điện là 21.664MW, chiếm khoảng 27%; sản lượng điện phát của nguồn điện (gió, mặt trời mặt đất, mặt trời mái nhà) lũy kế năm khoảng 27.317 triệu kWh, chiếm tỉ trọng gần 13% hệ thống điện. Những kết quả này góp phần thực hiện định hướng trong Quy hoạch điện VIII, cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26 đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050 và bảo đảm an ninh năng lượng.

Tuy nhiên, việc thực hiện chủ trương phát triển năng lượng tái tạo là giải pháp mới, chưa có tiền lệ, thiếu kinh nghiệm, hệ thống pháp luật chưa hoàn chỉnh nên quá trình triển khai còn phát sinh một số sai phạm đã được Thanh tra Chính phủ kết luận cụ thể.

Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo Chính phủ, Bộ Công Thương và các bộ, ngành đã tích cực xây dựng phương án tháo gỡ, khó khăn, vướng mắc (đã gửi xin ý kiến 8 bộ, cơ quan, 27 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; xin ý kiến Thành viên Ban Chỉ đạo tháo gỡ khó khăn vướng mắc cho các dự án; tổ chức 03 cuộc họp và 01 Hội nghị tại Khánh Hòa; xin ý kiến Thành viên Ban Cán sự đảng Chính phủ. Qua đó, các bộ, cơ quan, địa phương đều thống nhất rất cao về chủ trương, quan điểm, mục tiêu, giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các dự án điện năng lượng tái tạo nêu trên.

Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 11 ngày 07/12/2024, Chính phủ đã cho ý kiến về Nghị quyết về chủ trương, phương hướng tháo gỡ vướng mắc, khó khăn cho các dự án điện năng lượng tái tạo. Trên cơ sở thống nhất của các bộ, cơ quan, địa phương, Bộ Công Thương đã báo cáo và Chính phủ đã thảo luận, thông qua với tỉ lệ 100%, thể hiện sự thống nhất rất cao với chủ trương, quan điểm, mục tiêu, giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các dự án điện năng lượng tái tạo.

Các đại biểu dự Hội nghị đều đánh giá cao quyết tâm nỗ lực, quyết tâm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của Chính phủ cho các dự án điện năng lượng tái tạo.

Giải quyết dứt điểm trước ngày 31/01/2025

Phát biểu kết luận, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, Hội nghị tổ chức theo tinh thần xem xét, lắng nghe, chia sẻ, thấu hiểu trên cơ sở lợi ích hài hòa giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân, lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ.

Chính phủ đưa ra một số quan điểm, nguyên tắc chung để giải quyết các vướng mắc cho các dự án nói chung, từ đó không lãng phí nguồn lực xã hội, không giảm niềm tin của nhà đầu tư trong và ngoài nước. Còn các dự án cụ thể sẽ giao cho địa phương chủ động cùng doanh nghiệp giải quyết theo thẩm quyền, vượt thẩm quyền thì báo cáo cấp có thẩm quyền. Các sai phạm cần được bóc tách, xử lý trách nhiệm cụ thể đối với các cá nhân liên quan, không hợp thức hóa sai phạm nhưng có giải pháp, có cơ chế, chính sách để giải quyết.

Nhấn mạnh thêm một số nội dung, Thủ tướng nêu rõ, việc phải tháo gỡ ngay các vướng mắc để triển khai, đưa vào khai thác sử dụng đối với các dự án điện năng lượng tái tạo là yêu cầu khách quan, bức thiết. Các dự án điện năng lượng tái tạo nếu không tháo gỡ để đưa vào vận hành sẽ gây lãng phí về nguồn vốn đã đầu tư; lãng phí nguồn điện, không bổ sung được nguồn điện trong khi chúng ta đang rất cần, nhất là giai đoạn 2026-2030. Việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho các dự án này sẽ là cơ sở quan trọng để tăng cường nguồn điện phục vụ cho mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội năm 2025 và thời gian tới. Các giải pháp tháo gỡ được các bộ, ngành, cơ quan địa phương thống nhất rất cao, Chính phủ đã thông qua nên cần phải quán triệt tổ chức thực hiện ngay, khẩn trương, đồng bộ và hiệu quả.

"Thông điệp của Chính phủ cương quyết xử lý, giải quyết dứt điểm các khó khăn vướng mắc, triển khai nhanh, phát huy hiệu quả cao nhất các dự án đầu tư, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, trong đó tăng trưởng GDP năm 2025 đạt ít nhất 8%", Thủ tướng phát biểu.

Về quan điểm, Chính phủ xác định giải quyết vướng mắc với tinh thần lựa chọn phương án xử lý tối ưu trên cơ sở phân tích, đánh giá, so sánh lợi ích về kinh tế-xã hội và hạn chế đến mức thấp nhất tranh chấp, khiếu kiện, ảnh hưởng đến môi trường đầu tư; đảm bảo an ninh trật tự, an ninh năng lượng quốc và hài hòa lợi ích Nhà nước, nhà đầu tư, doanh nghiệp và Nhân dân.

Xử lý hình sự là biện pháp cuối cùng để tạo điều kiện tháo gỡ các vướng mắc cho các dự án bằng các giải pháp kinh tế; nếu pháp luật hiện hành có thay đổi, không gây ra hậu quả, không có hành vi tham nhũng thì không xử lý hình sự.

Việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với các dự án được coi là hợp pháp khi được cấp có thẩm quyền đồng ý. Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bên thứ 3 ngay tình theo quy định pháp luật.

Không làm phát sinh sai phạm mới, không để tham nhũng tiêu cực và hệ lụy xấu trong quá trình xử lý, nhất là sai lại chồng sai.

Về giải pháp, thống nhất xử lý, cho phép bổ sung quy hoạch để triển khai thực hiện trong trường hợp dự án không có nội dung vi phạm các quy định liên quan đến an ninh quốc phòng, quy hoạch các công trình, dự án trọng điểm quốc gia.

Đối với các dự án có sai phạm về quy trình, thủ tục liên quan đến đất đai, xây dựng công trình thì cho phép hoàn thiện theo quy định của pháp luật.

Đối với các dự án vi phạm các quy hoạch về khoáng sản, thủy lợi, quốc phòng… thì thực hiện đánh giá hiệu quả kinh tế-xã hội giữa việc thực hiện quy hoạch và thực hiện dự án để điều chỉnh quy hoạch bị chồng lấn cho phù hợp hoặc tích hợp và thực hiện đồng thời cả dự án điện năng lượng tái tạo và quy hoạch liên quan.

Đối với các dự án đang được hưởng giá FIT có vi phạm theo Kết luận của cơ quan có thẩm quyền do lỗi của doanh nghiệp và không đáp ứng đầy đủ các điều kiện được hưởng giá FIT thì không được hưởng giá FIT ưu đãi mà phải xác định lại giá mua bán điện theo quy định; thu hồi lại các khoản giá FIT ưu đãi đã được hưởng không đúng thông qua bù trừ thanh toán tiền mua điện.

Thủ tướng nêu rõ, thẩm quyền của cấp nào thì cấp đó phải giải quyết một cách công khai, minh bạch theo giải pháp Chính phủ đã đưa ra; cố gắng giải quyết dứt điểm trước ngày 31/01/2025.

Về tổ chức thực hiện Nghị quyết, Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành, địa phương phải quán triệt sâu sắc tinh thần trách nhiệm, tháo gỡ khó khăn, xử lý ngay các vướng mắc theo thẩm quyền cho các dự án trên nguyên tắc vướng mắc ở cấp nào thì cấp đấy phải xử lý giải quyết, không được đùn đẩy lên cấp trên hoặc xử lý vòng vo.

Đối với các dự án đã bị khởi tố, chỉ thực hiện việc xử lý, khắc phục các vi phạm sau khi đã có bản án có hiệu lực theo quy định của pháp luật. Xử lý các vướng mắc phải công khai, minh bạch; nghiêm cấm việc xử lý vướng mắc để tham nhũng, lợi ích nhóm.

"Việc tháo gỡ khó khăn, vướng mắc với các dự án điện năng lượng tái tạo phải công khai, minh bạch, không gây khó khăn, phiền hà, sách nhiễu. Chính phủ ra chủ trương tháo gỡ, các địa phương phải cùng với các doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, không ai phải chạy chọt gì cả. Đặc biệt nghiêm cấm việc chạy chọt, tiêu cực, tham nhũng rồi lại phải đi xử lý, mất người, mất của, mất thời gian, mất niềm tin, mất cơ hội. Nếu ai chạy chọt thì các cơ quan chức năng sẽ xử lý nghiêm", Thủ tướng nhấn mạnh.

Thủ tướng cũng giao các nhiệm vụ cụ thể với các cơ quan, địa phương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam.

Trong đó, cấp ủy, chính quyền địa phương lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan dưới quyền tổ chức thực hiện nghiêm Nghị quyết của Chính phủ, chỉ đạo các cơ quan chức năng giám sát, kiểm tra thường xuyên việc thực hiện. Cùng với đó, tập trung xem xét, xử lý ngay các vướng mắc của các dự án theo thẩm quyền, khắc phục các vi phạm đã được cơ quan Thanh tra nêu; chủ động rà soát các vướng mắc, khó khăn, phối hợp với các cơ quan liên quan, doanh nghiệp có dự án trên địa bàn để triển khai hiệu quả Nghị quyết của Chính phủ…

Bộ Công Thương chủ trì rà soát kỹ các trường hợp khó khăn, vướng mắc của dự án điện năng lượng tái tạo, đề xuất cấp có thẩm quyền xử lý từng vướng mắc; khẩn trương rà soát, nghiên cứu, đề xuất điều chỉnh Quy hoạch điện VIII, Kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện VIII để cập nhật, bổ sung các dự án phù hợp vào quy hoạch; rà soát các quy hoạch khai thác khoáng sản để xử lý vướng mắc, đề xuất điều chỉnh bổ sung nếu cần thiết; kiểm tra, đôn đốc các bộ, cơ quan, địa phương thực hiện Nghị quyết của Chính phủ để khẩn trương tháo gỡ cho các dự án, doanh nghiệp; kịp thời báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện và các trường hợp vướng mắc, phát sinh vượt thẩm quyền nếu có; chỉ đạo Công ty vận hành hệ thống điện quốc gia và các đơn vị liên quan hỗ trợ, tạo điều kiện thủ tục để các dự án năng lượng tái tạo hòa lưới điện quốc gia.

Đối với các chủ đầu tư, tích cực, chủ động khắc phục đầy đủ các vi phạm, thiếu sót do cơ quan có thẩm quyền đã chỉ ra; có trách nhiệm thực hiện nghiêm túc, đầy đủ các trình tự, thủ tục đầu tư xây dựng, vận hành của dự án phù hợp với quy định của pháp luật, phối hợp với các cơ quan liên quan giải quyết vướng mắc, thực hiện khắc phục đúng theo Nghị quyết của Chính phủ.

Tập đoàn Điện lực Việt Nam tập trung rà soát, khắc phục những tồn tại, vi phạm đã được nêu trong Kết luận của Thanh tra Chính phủ hoặc quyết định của cơ quan có thẩm quyền; phối hợp với các bộ, ngành phân loại nhóm vi phạm và thống nhất nội dung xử lý, trường hợp vượt thẩm quyền EVN báo cáo với cơ quan có thẩm quyền để xem xét tháo gỡ; chỉ đạo Công ty mua bán điện tạo điều kiện thuận lợi để các dự án năng lượng tái tạo sớm hoàn tất các thủ tục mua bán điện với Tập đoàn.