Những mô hình “đưa số về bản”

Nhằm nâng cao năng lực số cho thanh niên DTTS, nhiều chương trình, mô hình đã được triển khai tại các xã miền núi. Các lớp tập huấn về kỹ năng số tổ chức ngay tại thôn, bản giúp bà con tiếp cận công nghệ một cách thực tế và gần gũi. 

Học viên được hướng dẫn từ những thao tác cơ bản như sử dụng điện thoại thông minh, truy cập internet an toàn đến các kỹ năng nâng cao như chỉnh sửa video, bán hàng trực tuyến, fanpage cộng đồng...

Song song với việc đào tạo, hạ tầng và thiết bị cũng được tăng cường, đầu tư, nâng cấp. Nhiều nhà văn hóa thôn được lắp đặt wifi miễn phí; một số hộ nghèo được hỗ trợ thiết bị thông minh.

 Cán bộ Đoàn các cấp chủ động đến từng hộ gia đình hướng dẫn sử dụng dịch vụ công trực tuyến, thanh toán không tiền mặt. Những việc làm nhỏ nhưng góp phần đưa chuyển đổi số đến gần hơn với mọi tầng lớp Nhân dân.

Bí thư Đoàn Thanh niên xã Hoành Mô Hoàng Thị Hạnh cho biết: “Chúng tôi xác định nâng cao năng lực số cho thanh niên là nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn hiện nay. Các lớp kỹ năng số tổ chức tại nhà văn hóa thôn đã và đang được thanh niên và người dân đồng tình và hưởng ứng nên lúc nào cũng đông”.

Những câu chuyện truyền cảm hứng từ thôn bản

Nhiều thanh niên DTTS bắt đầu ứng dụng công nghệ vào cuộc sống và công việc. Một trong những gương mặt tiêu biểu là chàng trai trẻ người Tày Trương Mạnh Hùng, sinh năm 1992 ở xã Bình Liêu. 

Xuất phát từ niềm yêu thích chụp ảnh và mong muốn giới thiệu vẻ đẹp quê hương, Hùng rong ruổi khắp núi rừng biên giới, từ “Sống lưng khủng long” mờ sương, những buổi hát Then bên suối, ruộng bậc thang mùa gặt đến lễ hội hoa Sở cuối năm...

Những hình ảnh, video của Hùng đăng tải trên Facebook, YouTube đã tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ. Nhớ lại kỷ niệm đáng nhớ về lần chụp bộ ảnh "Sống lưng khủng long" tại huyện Bình Liêu cũ (nay là xã Hoành Mô) với những con đường mòn trên đỉnh núi, Hùng hào hứng chia sẻ: “Tôi đăng ảnh vào buổi sáng, đến tối thì các nhà nghỉ ở Bình Liêu gần như kín chỗ. Du khách đến đông chưa từng thấy, ai cũng nóng lòng đến trải nghiệm ở Sống lưng khủng long”.

Từ việc quảng bá hình ảnh, Hùng tiếp tục tiến thêm một bước khi phối hợp cùng người dân địa phương xây dựng các tour du lịch cộng đồng, trải nghiệm leo núi, khám phá văn hóa và thưởng thức ẩm thực của đồng bào DTTS.

 Cảnh quan thiên nhiên và văn hóa các DTTS dần trở thành sinh kế mới, mở ra hướng phát triển bền vững cho cộng đồng. Thực tế này cũng củng cố thêm quan điểm của chính quyền địa phương khi xác định du lịch cộng đồng là một trong những hướng đi trọng tâm giai đoạn 2025 - 2030.

Cũng như Trương Mạnh Hùng, một số thanh niên đã mạnh dạn đưa sản phẩm đặc sản của địa phương như mật ong rừng, miến dong, gỗ quế chế biến… lên các sàn thương mại điện tử. Ban đầu còn lúng túng, nhưng sau khi được tập huấn, nhóm đã biết chụp ảnh sản phẩm, viết mô tả hấp dẫn, kết nối khách hàng qua livestream. Nhờ vậy, sản phẩm bán được nhiều hơn, thu nhập cũng tăng lên.

Một số bạn trẻ khác lại tận dụng kỹ năng số để tìm việc làm tại các doanh nghiệp trong tỉnh. Nhờ biết sử dụng máy tính, các ứng dụng văn phòng, khai thác thông tin việc làm trực tuyến, các bạn trẻ có thêm cơ hội hòa nhập vào thị trường lao động hiện đại. Không ít người đã trở thành nhân viên kỹ thuật, nhân viên bán hàng trực tuyến, hướng dẫn viên du lịch... những nghề mà trước đây họ chưa từng nghĩ đến.

Tháo gỡ khó khăn, tiếp tục bứt phá

Chuyển đổi số đang tạo ra những thay đổi rõ rệt trong nhận thức và hành động của thanh niên vùng cao. Thanh niên còn trở thành “hạt nhân số” trong cộng đồng khi giúp đỡ người lớn tuổi cài đặt ứng dụng VNeID, đăng ký dịch vụ công trực tuyến, thực hiện thanh toán điện tử. Từ chỗ thụ động, thanh niên đang đóng vai trò dẫn dắt trong quá trình hiện đại hóa nếp sống, nếp nghĩ của người dân vùng cao.

Dù đã có nhiều tín hiệu tích cực, nhưng chuyển đổi số ở vùng cao vẫn đối mặt với không ít thách thức. Một số thôn bản xa xôi vẫn chưa có hạ tầng internet ổn định; nhiều thanh niên chưa đủ điều kiện mua thiết bị thông minh; rào cản ngôn ngữ và thói quen cũ khiến việc tiếp cận công nghệ còn chậm.

Ngoài ra, các chương trình đào tạo chưa thật sự đồng bộ và dài hạn. Thanh niên cần nhiều hơn các khóa học thực hành về kỹ năng số, bán hàng trực tuyến, an ninh mạng, quảng bá du lịch… theo hướng “cầm tay chỉ việc”.

Để chuyển đổi số thật sự bền vững, các cấp, ngành và tổ chức Đoàn cần tiếp tục đồng hành cùng thanh niên vùng cao. Bí thư Tỉnh đoàn Quảng Ninh Nguyễn Phương Thảo cho biết, trong thời gian tới, tổ chức Đoàn sẽ triển khai đồng bộ nhiều giải pháp: Mở rộng cơ hội tiếp cận công nghệ cho thanh niên, nhất là thanh niên vùng đồng bào DTTS; tạo môi trường để các bạn ứng dụng số trong học tập, lao động, sáng tạo và khởi nghiệp.

Tỉnh Đoàn Quảng Ninh sẽ tiếp tục tổ chức các lớp tập huấn nâng cao năng lực số; duy trì các lớp Bình dân học vụ số; tăng cường đội hình thanh niên tình nguyện tại cơ sở và khuyến khích các mô hình thanh niên hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình tiếp cận công nghệ. 

"Tổ chức Đoàn sẽ phát huy hiệu quả các phong trào, chiến dịch đã được triển khai và chứng minh tính thiết thực”, Bí thư Tỉnh đoàn Quảng Ninh Nguyễn Phương Thảo nhấn mạnh.