Nghệ nhân Võ Văn Hải bên cuốn sách gỗ 4 thứ tiếng về thầy Y Jút.

Ông Võ Văn Hải sinh ra tại vùng biển mặn Gò Công (tỉnh Tiền Giang) trong một gia đình nông dân 11 người con. Năm 1972, học chưa hết tú tài ông Hải đã phải lánh về Sài Gòn mưu sinh bằng nghề đạp xe ba gác để trốn đợt tổng động viên bắt lính của Ngụy quân.

Sau ngày giải phóng, Hải lập gia đình. Dù công việc ổn định, nhưng ông luôn ao ước được đặt chân đến mọi nơi của đất nước chuyển nghề bán bóng dạo. Kể từ đó, năm này qua năm khác, trên chiếc xe đạp, ông rong ruổi bán bóng dạo khắp nơi. Đến mỗi vùng miền, ông đều ghi chép lại những chuyện hay, món ngon vật lạ và sưu tầm được bộ tư liệu dư địa chí tổng hợp hàng nghìn trang...

Năm 1985, Hải đưa vợ con lên Buôn Ma Thuột lập nghiệp. Năm 1990, ông gặp tai nạn, sau khi bình phục ông chuyển nghề đúc chậu, trồng hoa cảnh.

Ông Hải chia sẻ: Nghệ thuật đến với tôi như cơ duyên định mệnh. Năm 2003, có một người đào giếng nhặt được viên đá opal kỳ lạ mang đến bán cho tôi với giá 5 chỉ vàng. Ông tự mày mò nghiên cứu, chụp thể nghiệm nhiều lần trên scan cho ra 243 bức ảnh rất đặc biệt. “Lúc đó tôi không có kiến thức, hiểu biết gì về chơi đá, tự mày mò nghiên cứu tôi phát hiện viên đá có nhiều hình ảnh, từ đó khám phá ra nghệ thuật chơi đá đương đại trong công nghệ kỹ thuật số”.

Ông Võ Văn Hải nhanh chóng được giới chơi sinh vật cảnh biết đến qua các cuộc triển lãm, hội xuân liên tỉnh. Thành công liên tiếp gõ cửa, các bộ tác phẩm gỗ lũa, đá cảnh của ông đoạt nhiều huy chương, giải thưởng tại các hội thi lớn. Riêng Fatival Huế năm 2006, một mình ông ẵm 4 giải Vàng, Bạc, Đồng đều có cả. Năm 2011, Kì Thạch Vi Ngoạn Ảnh viên đá ghi nhiều hình nhất (243 ảnh trên một viên đá) và Cuốn sách Ngoạn Thạch Vi Ảnh bằng nu cây cà phê lớn nhất nặng 81kg đã xác lập Kỷ lục Việt Nam.

Tuy đã có của ăn của để, song ông Võ Văn Hải vẫn đau đau với suy nghĩ cần phải làm gì đó quảng bá đất nước, tri ân những người có công. Từ đó, ông quyết định lập kế hoạch đi lấy mẫu đất tại các khu nghĩa trang liệt sĩ của 63 tỉnh, thành trong cả nước rồi ghép thành bản đồ “Hồn thiêng đất Việt”.

Thế rồi, sáng 1/1/2011, ông Hải và đại diện Binh đoàn Tây Nguyên mang lẵng hoa tươi được dâng lên Đài liệt sĩ của Nghĩa trang Liệt sĩ tỉnh Đăk Lăk, thắp nén hương xin mẫu đất đầu tiên cho cuộc hành trình… “Tôi tâm niệm rằng người mất sẽ về với đất, cho nên những mẫu đất này sẽ rất linh thiêng. Đến mỗi nơi tôi đều chụp ảnh lại ghi dấu và lấy xác nhận của chính quyền địa phương”, ông Hải nói.

Năm 2013, ông Hải xây dựng nên bộ tem cộng đồng các dân tộc Việt Nam trên nền gỗ và được Trung tâm Sách kỷ lục Việt Nam xác nhận kỷ lục “Bộ tem bằng gỗ đầu tiên về cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam”.

54 con tem về các dân tộc xếp theo bảng chữ cái tên các dân tộc và 2 “vi nhét” mang hình ảnh quốc kỳ, quốc huy với dòng chữ “Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một” đã tạo nên bộ tem mang nhiều ý nghĩa, phản ánh được những nét văn hóa đặc trưng của từng dân tộc mà vẫn bảo đảm yếu tố hài hòa trong một cách nhìn tổng thể về các dân tộc Việt Nam-một nền văn hóa phong phú, giàu bản sắc trong khối đoàn kết thống nhất.

Ông Hải cho hay: “Từ khi có ý tưởng cho đến lúc hoàn thành bộ tem là một khoảng thời gian khá dài. Để nắm bắt, có thêm kiến thức thể hiện nội dung được chính xác, sinh động, tạo nên sức sống cho từng con tem, tôi đã dày công tìm hiểu về các dân tộc Việt Nam”.

Năm 2014, ông tiếp tục thành công với 2 cuốn sách gỗ Anh hùng dân tộc Trương Định bằng gỗ với 3 ngôn ngữ Việt-Anh-Pháp năm 2014 và Anh hùng dân tộc Nguyễn Trung Trực và đã xác lập thêm kỷ lục.

Ngoài ra, ông còn 3 đề xuất kỷ lục chờ công bố gồm: Cuốn sách gỗ song ngữ Việt-Anh về Anh hùng dân tộc Nguyễn Hữu Huân đề xuất 2015; Cuốn sách gỗ Thầy giáo Y Jút bằng 4 ngôn ngữ Việt-Ê-đê-Anh-Pháp đề xuất 2016; Bản đồ Việt Nam bằng đất nghĩa trang liệt sĩ 63 tỉnh, thành Việt Nam đề xuất năm 2016.

Những mộc bản độc nhất vô nhị này đều được ông viết bằng bút điện trên nền gỗ sao, gỗ hương, bạch tùng, cà te với kỹ thuật gia công kỹ lưỡng. Hiện, các tác phẩm mộc bản và bản đồ “Hồn thiêng đất Việt” đang trưng bày tại Bảo tàng Đăk Lăk...

Ông Hải tâm sự: “Tôi đang trong quá trình sáng tác thơ lục bát giới thiệu các địa danh nổi tiếng của đất nước ta và sẽ đặt cho nó cái tên là “Hồn quê Việt Nam”.

LÊ HƯỜNG