Những ngày đầu Xuân, chúng tôi có dịp đến thăm dòng họ Giàng, thôn Khuổi Cuốm, xã Yên Hà, với 16 hộ, 85 khẩu; trong đó số hộ trung bình trở lên đạt 68,8%, hộ nghèo chiếm 12,5%, cận nghèo chiếm 18,7%. Các gia đình trong dòng họ luôn chấp hành tốt chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, đoàn kết, yêu thương, giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống. 

Sau khi bàn bạc, thống nhất giữa các gia đình trong dòng họ, tiếp tục duy trì các phong tục, tập quán văn minh và cắt bớt một số bước trong phong tục cũ như: Không tổ chức cho con cái kết hôn khi chưa đủ tuổi theo quy định của pháp luật; không gả con cho anh em có cùng dòng máu trực hệ; thực hiện nghiêm việc đưa người nhà bị ốm đến khám, chữa bệnh tại các cơ sở y tế, không làm lễ cúng để chữa bệnh; đảm bảo cho các con đến trường đúng độ tuổi, không cho con nghỉ học giữa chừng; trong đám tang, các cháu gái đại diện chung nhau một cành hoa, bữa ăn trong đám tang được rút ngắn từ 3 bữa thành 2 bữa; đối với lễ cúng đám tang tùy theo điều kiện của từng gia đình mà tổ chức cúng trâu, bò, lợn chỉ được giết mổ 1 con…

Tại xã Xuân Giang, là Người có uy tín của dòng họ, ông Hoàng Văn Mới, ở thôn Chì luôn tích cực tuyên truyền, vận động Nhân dân trong thôn không tảo hôn, không vi phạm hôn nhân cận huyết thống và cắt bớt một số tập quán cũ trong đám cưới, đám ma. Gia đình ông cũng luôn đi đầu trong xây dựng nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội; không mắc tệ nạn xã hội. Nhờ đó, mấy năm trở lại đây trên địa bàn thôn không có trường hợp nào tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Với phương châm mưa dầm thấm lâu, đặc biệt “bám chặt” vào các già làng, trưởng dòng họ để tuyên truyền, vận động và ký cam kết xóa bỏ tập quán lạc hậu, nhiều thôn bản, khu dân cư đã xây dựng được nếp sống văn minh.

Toàn huyện Quang Bình hiện có trên 130 Người có uy tín, bao gồm: Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn, bản, cán bộ nghỉ hưu, già làng, trưởng dòng họ và các thành phần khác. Đây là những người được Nhân dân trong cộng đồng tín nhiệm, có phạm vi ảnh hưởng lớn trong cộng đồng, có khả năng tập hợp Nhân dân tin tưởng nghe và làm theo. Nhận thức được vị trí, vai trò của Người có uy tín trong đồng bào DTTS, những năm qua, các cấp ủy Đảng, chính quyền huyện luôn quan tâm công tác xây dựng, bồi dưỡng, phát huy vai trò của Người có uy tín. Đội ngũ Người có uy tín luôn có ý thức đi đầu trong hoạt động bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc; thực hiện các quy ước, hương ước cộng đồng, xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư.

Đồng chí Sùng Thị Giang, Trưởng ban Dân vận Huyện ủy cho biết: Việc tuyên truyền cho đồng bào về nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống có nhiều kênh, nhưng có một kênh quan trọng, đó chính là Người có uy tín truyên truyền đến từng gia đình, làng xóm, cụm dân cư; tuyên truyền thông qua các buổi họp xóm, trong những ngày bà con tập trung giúp nhau gặt lúa, trồng ngô… Trong thời gian tới, Ban Dân vận Huyện ủy sẽ tiếp tục tuyên truyền sâu rộng Nghị quyết 27 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh cho bà con Nhân dân, đặc biệt lực lượng nòng cốt là những Người có uy tín, người cao tuổi.

Có thể khẳng định, cùng với hệ thống chính trị, các già làng, Người có uy tín đã tích cực phát huy vai trò tuyên truyền, vận động, giúp bà con vùng DTTS được cung cấp thông tin kịp thời, đúng đắn, đầy đủ để từ đó chủ động loại bỏ dần hủ tục, góp phần xây dựng nếp sống văn hóa.