Số lượng ít nhưng dấu ấn “đậm đà”

Có thể thấy rõ, trong lĩnh vực điện ảnh, phim truyện, thì mảng đề tài DTTS và miền núi còn ít ỏi. Hằng năm, những bộ phim truyện nhựa, phim tài liệu truyền hình dài tập về đề tài DTTS - miền núi được “xuất xưởng” chỉ đếm trên đầu ngón tay. Để bàn về nguyên nhân của câu chuyện này, đã tốn không ít giấy mực của nhiều nhà báo, cũng như sự đau đáu của các nhà làm phim.

Nhưng ở góc độ khách quan mà nói, dù mảng đề tài này chưa được khai thác nhiều, số lượng phim còn rất ít, nhưng khi mỗi bộ phim được phát sóng đều để lại một dấu ấn sâu đậm đối với khán giả.

Gần nhất, là bộ phim “Mùa xuân ở lại” của đạo diễn, nghệ sĩ ưu tú Nguyễn Danh Dũng, do Trung tâm Sản xuất phim truyền hình, Đài Truyền hình Việt Nam thực hiện, đã được công chiếu trong dịp Tết Nguyên đán Canh Tý 2020 trên VTV.  Đây là bộ phim không chỉ ấn tượng ở mảng đề tài này, mà còn là bộ phim nổi bật trong làng phim Việt Nam thời gian qua, bởi nội dung hay, hình ảnh đẹp, chân thực, bối cảnh quay mới lạ…; bộ phim để lại trong lòng khán giả nhiều cung bậc cảm xúc.

“Mùa xuân ở lại” là câu chuyện về cô giáo Hòa, 23 tuổi, tốt nghiệp sư phạm, quyết định lên miền núi dạy học để 3 năm sau trở về quê, có công việc ổn định hơn và kết hôn với người mình yêu... Nhưng khi gắn bó với vùng đất biên giới và những học trò, cô lại dần thấy khó đưa ra quyết định của mình. Một bên là quê nhà, người yêu ngóng đợi; một bên là học trò vượt mọi khó khăn để học chữ.

Không chỉ gây ấn tượng với nội dung sâu sắc, cảm động, bộ phim “Mùa xuân ở lại” còn khiến người xem vỡ òa bởi vẻ đẹp thiên nhiên ở vùng cao Phong Thổ, Tam Đường, thành phố Lai Châu; cũng như các điểm bản du lịch văn hoá, du lịch cộng đồng, phục dựng các lễ hội truyền thống, các trò chơi dân gian, nét đẹp văn hoá của cộng đồng của các dân tộc tỉnh Lai Châu.

Trước đó, với độ dài 32 tập, bộ phim “Lặng yên dưới vực sâu” (đạo diễn Đào Duy Phúc, biên kịch Nhà văn Đỗ Bích Thuý) kể về câu chuyện tình trắc trở của đôi trai gái người Mông ở vùng cao, họ luôn tìm cách vượt lên cuộc sống khắc nghiệt để tìm đến hạnh phúc đích thực. Bộ phim đã mang lại nhiều thành công cho đoàn phim, đặc biệt là dành Giải thưởng Cánh diều Bạc năm 2017.

Hay ở những thập niên trước, có các bộ phim đề tài DTTS và miền núi với những thành công lớn như "Vợ chồng A Phủ", "Đất nước đứng lên", "Chiếc vòng bạc", "Chuyện của Pao", "Đàn trời", "Đỉnh núi mờ sương", "Tình thắm Sa Pa", "Chim Phí bay về nguồn cội", "Đi về phía mặt trời"… 

Với những bộ phim trên, có thể thấy mặc dù số lượng phim chưa nhiều, chưa phổ biến, nhưng mỗi bộ phim được phát sóng đều đạt được những giá trị nhất định. Thông qua các bộ phim, giúp người xem hiểu hơn về cuộc sống, văn hóa của đồng bào các DTTS. Từ đó tăng thêm tình nghĩa đồng bào, sự gắn kết dân tộc.

Cần có sự ưu tiên

Chúng ta đều biết, sử dụng điện ảnh trong công tác thông tin, tuyên truyền sẽ đạt những hiệu quả đặc biệt,nhất là đối với vùng DTTS và miền núi. Bởi điện ảnh có sức hấp dẫn và tác động mạnh mẽ tới người xem qua hình ảnh sống động và âm thanh trung thực.

Vì lẽ đó, việc đẩy mạnh tuyên truyền qua các bộ phim nói riêng và qua các chương trình đa phương tiện, luôn có những giá trị nhất định, không thể thay thế. Hơn lúc nào hết, các Trung tâm Sản xuất phim với các cơ quan, đơn vị làm công tác dân tộc cần sự phối hợp, kết nối chặt chẽ hơn nữa để xây dựng những chương trình, kịch bản phim mang ý nghĩa chính trị - xã hội sâu sắc, những “món ăn tinh thần” bổ ích phục vụ đồng bào.

Ngoài ra, theo các nhà quản lý phải có một chiến lược phát triển lâu dài cho phim về đề tài DTTS và miền núi và phải có sự ưu tiên cho dòng phim này. Còn đối với các nhà làm phim, phải thay đổi cách nghĩ, cách làm phim mới; các câu chuyện, vấn đề, bài học đặt ra cần phù hợp với tâm lý, nhận thức của mỗi dân tộc để cuốn hút được người xem.

Để khẳng định rõ hơn về giá trị của các chương trình, phản ánh về đề tài DTTS và miền núi, tại Liên hoan Truyền hình toàn quốc lần thứ 40, năm 2020, ngoài các giải thưởng như mọi năm, lần đầu tiên Ban Tổ chức có thêm giải thưởng về đề tài Dân tộc - Miền núi. Theo đó,14 tác phẩm xuất sắc về đề tài Dân tộc - Miền núi đã được trao giải. Giải thưởng  do Ủy ban Dân tộc phối hợp với Đài Truyền hình Việt Nam trao tặng. 

Hay mới đây, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành kế hoạch sản xuất và đặt hàng các chương trình phục vụ đồng bào DTTS và miền núi, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo năm 2021, với nhiều nội dung đa dạng, phong phú.

Với những nỗ lực trên, tin rằng trong tương lai gần, người xem sẽ được đón nhận nhiều  bộ phim, các chương trình truyền hình chất lượng, phản ánh về đời sống của đồng bào các DTTS.