Ở thôn Pa Ring, xã Hồng Hạ, huyện A Lưới, hỏi ai cũng biết gia đình ông Nguyễn Hoài Nam. Làm việc trong ngành Văn hóa Thông tin cơ sở, khi về nghỉ chế độ, ông được bà con tin tưởng bầu là Người có uy tín.

Ở địa phương, ông Nam là người hiểu biết sâu rộng về văn hóa và sử dụng thành thạo các loại nhạc cụ truyền thống của đồng bào DTTS và các làn điệu dân ca.

Từ năm 2009, ông đã chủ động kết nối với giáo viên Trường Đại học Nông Lâm Huế để xin hỗ trợ kinh phí mở lớp tập huấn, truyền nghề cho lớp trẻ. 11 em tham gia lớp học sử dụng một số nhạc cụ và làn điệu dân ca của dân tộc do ông trực tiếp giảng dạy. Từ thành công của lớp học này, ông đã cùng các già làng, nghệ nhân, Người có uy tín phối hợp với các ban, ngành ở địa phương đã tiếp tục mở nhiều lớp dạy dân ca, dân vũ, sử dụng các nhạc cụ dân tộc cho thế hệ trẻ.

Vào các ngày lễ, tết, ngoài những hoạt động vui chơi, giải trí dành cho lớp trẻ, ông mời các cụ già trong thôn, bản họp mặt bên chén rượu đoác, rượu cần để giao lưu, chuyện trò bằng những lời ca ngọt ngào, trữ tình nhằm ôn lại truyền thống văn hóa của dân tộc mình.

Không chỉ đóng góp trong lưu giữ và trao truyền văn hóa dân tộc, với vai trò là Người có uy tín, ông Nam đã vận động đồng bào DTTS chấp hành chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Ông tập hợp, đoàn kết mọi người trong cộng đồng hỗ trợ, giúp đỡ những trường hợp khó khăn, hoạn nạn. Có trường hợp người làng bị bệnh nhưng không dám  đi bệnh viện khám, điều trị vì điều kiện kinh tế quá khó khăn, ông Nam sẻ chia bằng cách bỏ tiền túi ra giúp người làng kịp thời đi khám bệnh.

Với những đóng góp trong xây dựng đời sống văn hóa và giúp đỡ cộng đồng tại địa phương, ông Nguyễn Hoài Nam đã được tặng thưởng nhiều giấy khen của các ngành, các cấp.

Còn tại thôn A Diên, xã A Ngo, huyện A Lưới, già làng Quỳnh Hoàng là người đã thổi hồn cho những nhạc cụ của đồng bào Tà Ôi. Không những sử dụng điêu luyện các loại nhạc cụ dân tộc, già Quỳnh Hoàng còn biết chế tác, sửa chữa và thẩm âm cho tất cả các loại nhạc cụ. Già sử dụng thành thạo hơn 20 loại nhạc cụ của các dân tộc Tà Ôi, Cơ Tu... Được coi là “báu vật sống”, góp phần giữ gìn bản sắc văn hoá truyền thống của các dân tộc vùng miền Tây tỉnh Thừa Thiên - Huế, già Quỳnh Hoàng đã được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú  vào năm 2015.

Hiện nay, tuổi đã cao, sức yếu nhưng già làng Quỳnh Hoàng luôn trăn trở cùng chính quyền địa phương, tổ chức các hoạt động để thu hút thế hệ trẻ thêm yêu quý và có ý thức, trách nhiệm bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc trước nguy cơ thất truyền.

Còn già làng Hồ Văn Hạnh, người Pa Cô, ở thôn A Niêng Lê Triêng, xã Hồng Trung, huyện A Lưới, được biết đến là một nghệ nhân văn hóa dân gian. Ông được phong tặng Nghệ nhân ưu tú năm 2019. Nhiều năm qua, già làng đã có công sưu tầm, lưu giữ các điệu múa cổ như: Cha chấp, boi bói, ca lơi...

Ông cũng là một trong số ít người biết cách chế tác nhạc cụ của người Pa Cô như câr dóc adoll, a bel, khèn, sáo. Già Hạnh có nhiều đóng góp trong việc bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống của người Pa Cô. Ông tổ chức mở lớp dạy 2 đội văn nghệ (14 thành viên) học các điệu múa cổ, làn điệu dân gian để phục vụ các lễ hội truyền thống như mừng lúa mới, lễ hội đâm trâu...

Từ năm 2016 - 2018, già Hạnh là Trưởng nhóm nghệ nhân có uy tín trong cộng đồng và là Trưởng ban đoàn kết cộng đồng của Làng dân tộc Tà Ôi – Pa Cô tại Làng Văn hoá - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội).

Già Hạnh luôn chủ động, trách nhiệm với các hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân tộc địa phương, quan tâm tới đời sống văn hoá vật chất và tinh thần của bà con tại Làng văn hóa. Già tham gia kết nối cộng đồng các dân tộc, thông qua các hoạt động tái hiện lễ hội văn hoá dân tộc gắn với không gian sống của đồng bào; tham gia giao lưu văn hoá, văn nghệ, thể dục thể thao... tại "Ngôi nhà chung".

Cuối năm 2018, già Hồ Văn Hạnh rời Làng Văn hóa, Du lịch các dân tộc Việt Nam trở về quê hương A Lưới sau 2 năm thực hiện sứ mệnh "quảng bá, giới thiệu văn hóa Pa Cô" cho công chúng Thủ đô. 

Khi trở về quê hương, già tiếp tục được bà con tín nhiệm bầu là Người có uy tín trong cộng đồng. Với kinh nghiệm được học tập từ bên ngoài, già đã vận động bà con tích cực duy trì các câu lạc bộ, đội văn nghệ thôn hoạt động sôi nổi. Đặc biệt, già Hạnh đã vận động bà con giữ nghề đan lát, thổ cẩm truyền thống, làm đồ lưu niệm bán cho khách du lịch, giúp bà con có thêm thu nhập.

Khi đời sống phát triển, văn hóa đang có sự giao thoa mạnh mẽ thì những đóng góp của đội ngũ Người có uy tín trong việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc là rất đáng ghi nhận. Bởi việc làm thiết thực này,  không chỉ giúp lớp trẻ thêm yêu mến, trân trọng nét văn hóa truyền thống của dân tộc mà còn giáo dục lòng tự hào, tinh thần tự tôn dân tộc.