Sự hội tụ của hương vị ẩm thực

Gần 100 gian hàng thiết kế tre nứa nghệ thuật là nơi mà các nghệ nhân cùng trổ tài để tôn vinh những giá trị ẩm thực của Huế cũng như các vùng miền khác đã được “định danh” để cùng nhau kiến tạo một tương lai mới cho bản đồ ấm thực Việt. Đó cũng là tâm huyết mà chuyên gia ẩm thực Lê Tân, Tổng thư ký Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Việt Nam, một người con xứ Huế muốn gửi gắm trong Lễ hội này. 

Khá hứng thú với kế hoạch lan ẩm thực Huế, ông nói:  "Lễ hội lần này hướng đến góp phần vào tiến trình xây dựng nền văn hóa ấm thực Việt Nam tương đồng, phù hợp với sự tiếp cận của cộng đồng trong nước và trên thế giới. Điều này, đồng hành với mục đích hướng đến của Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Việt Nam xây dựng văn hóa ấm thực trở thành thương hiệu quốc gia”.

Thực hiện mục tiêu này, Lễ hội ngoài quy tụ các nghệ nhân ẩm thực còn có sự tham gia của các chuyên gia, doanh nhân, doanh nghiệp nổi tiếng kinh doanh trong lịch vực nhà hàng gắn với các chương trình xúc tiến du lịch, ẩm thực, nghệ thuật.

Đến với Lễ hội, du khách sẽ được thưởng lãm các món ăn do các nghệ nhân thực hiện, quảng diễn; được tự tay làm những món ăn theo hướng dẫn của các nghệ nhân; tìm hiểu về các món ăn qua những tài liệu được trưng bày, triển lãm; được giao lưu với các nghệ nhân để hiểu sâu hơn về cách thức thực hiện từng món ăn.

Bên cạnh những món đặc trưng làm nên thương hiệu ẩm thực Huế như các món ăn cung đình Huế, món ăn dân gian Huế; các loại bánh Huế; các món ăn chế biến từ sen Huế, chè Huế, ẩm thực chay Huế... là hàng chục món ăn “kinh điển” đến từ các vùng miền trong cả nước. Hà Nội có phở cuốn Ngũ xá, cá kho trà cổ thụ, chè cốm, xôi Phú Thượng, bún ốc bà ngoại… Điện Biên có gà đen Tủa chùa, Xôi chim Mường Thanh, Thịt lợn xay hấp lá chuối; Quảng Ninh có chả mực, gà đồi Tiên Yên, nem Quảng yên, Khâu nhục Tiên Yên; Hải Phòng có cá mòi kho Kiến Thụy, bánh đa cua, chả chìa Hạ Lũng… Rồi ẩm thực Quảng Trị, Phú Thọ, Bình Dương, Đà Nẵng, Nam Định… cùng cất tiếng nói trong bản hòa ca ẩm thực chung.

Để tạo nên sự kết nối đa dạng, Ban Tổ chức lên kế hoạch mời các nhà hàng quốc tế giới thiệu các món ăn của Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Trung Quốc, Lào, Thái Lan… để thực khách trải nghiệm hành trình khám phá của mình qua hương vị của các món ăn.

Đại diện cho ẩm thực Nam Định là món bún đũa trộn, phở trộn và xôi cá rô đồng. Nghệ nhân ẩm thực Lê Thị Thiết, Chủ tịch Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Nam Định hào hứng chia sẻ món ăn mà chị sẽ trực tiếp quảng diễn tại Lễ hội: “Món xôi cá rô đồng là đặc sản của ẩm thực Nam Định. Một số địa phương khác cũng có món ăn này nhưng để có hương vị đặc trưng "nếm là yêu” thì chỉ ở Nam Định mới có. Bí quyết tạo nên sự thơm ngon riêng của xôi cá rô đồng Nam Định chính là sự dẻo thơm của nếp Hải Hậu và các loại gia vị sơ chế. Xôi được đồ cùng với thịt cá rô đồng đã rút xương xào hành mỡ. Vị ngọt của cá quyện với vị thơm của nếp sẽ tạo nên hương vị vừa dân giã vừa quý phái của món ăn”.

Ngoài nghệ nhân Lê Thị Thiết, Nam Định có 5 nghệ nhân tham gia Lễ hội lần này. Riêng khu vực phía Bắc có gần 30 nghệ nhân vào cuộc. Sự náo nức ở mỗi nghệ nhân ẩm thực là nhìn thấy, đong đếm được. Hơn bao giờ hết, ai cũng muốn nâng công việc “bếp núc” của mình lên tầm văn hóa và qua đó định danh các món ăn trở thành thương hiệu quốc gia để phát triển du lịch.

Phải làm gì để ẩm thực trở thành thương hiệu quốc gia?

Thời gian gần đây, Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Việt Nam đã rất nỗ lực tổ chức các Lễ hội Ẩm thực, phiên chợ Tết Việt để giới thiệu, quảng bá các món ăn Việt. Những lễ hội này cũng đã thu hút được sự chú ý của công chúng, của dư luận. Tuy nhiên, để ẩm thực Việt trở thành thương hiệu quốc gia một cách đúng nghĩa thì hành trình mới chỉ bắt đầu. 

Khởi đầu bằng những lễ hội được tổ chức, gọi là “khua chiêng, gõ mõ” cũng được để đánh thức sự quan tâm của xã hội về vai trò, giá trị của ẩm thực, hay nói chính xác là văn hóa ẩm thực trong sự định danh bản sắc của một quốc gia. Tiếp đến là sự chọn lọc, định vị và bảo tồn từng món ăn để tạo lập nên bản đồ ẩm thực mang bản sắc của mảnh đất vùng chữ S. Không phải cứ Xôi Phú Thượng đã là Hà Nội; hay Xôi cá rô đồng đã là món ngon của Nam Định. Quan trọng là định lượng, định tính của món ăn đó nó như thế nào mới chuẩn món ăn và gói ghém theo nó là cả một không gian văn hóa với bát ngát những câu ca, hò, vè với thấm đẫm câu chuyện cổ kim về từng vùng đất. Điều này thì Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Việt Nam đang cố sức để thực hiện. 

Hiện tại, Hiệp hội đang thực hiện giai đoạn đầu tiên trong hành trình khám phá truy tìm xây dựng Đề án tổng bộ 1.000 món ẩm thực tiêu biểu Việt Nam (thuần Việt), kết hợp với món ẩm thực có mặt tại Việt Nam với nhiều nguồn gốc khác nhau vào năm 2023-2024. Các món ăn này sẽ được công nhận bởi Hội đồng chuyên môn của Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Việt Nam có tham khảo đánh giá của cộng đồng.

Giai đoạn 1 “Khám phá 100 món ăn tiêu biểu 5 tỉnh phía Bắc: Hà Nội, Phú Thọ, Thái Nguyên, Nam Định, Hà Nam” đã được thực hiện và thu được kết quả khá khả quan. Một số món ăn tưởng thất truyền đã được tìm lại và phục dựng để định danh, bảo tồn. Mọi sự mới khởi đầu và còn khá gian nan. 

Hy vọng, tại lễ hội trong khuôn khổ Fesstival lần này, các nghệ nhân sẽ chứng tỏ cho thực khách thấy ẩm thực là một trong những nút thắt quan trọng để chào gọi, níu du khách, kéo du khách đến với Huế, với Việt Nam.