Vướng thực hiện các dự án hạ tầng cơ sở

Trong rất nhiều những khó khăn của việc thực hiện Chương trình MTQG 1719, thì vướng mắc lớn nhất là ở các dự án hạ tầng cơ sở.

Theo kế hoạch từ đầu giai đoạn 2021-2025, tại Dự án 2, toàn tỉnh Nghệ An thực hiện 4 dự án, nhưng đến thời điểm hiện tại mới chỉ hoàn thành 2 dự án là Dự án khu tái định cư xã Tiền Phong và Dự án khu tái định cư bản Xốp Tụ. Còn lại 2 dự án chưa hoàn thành, gồm: 1 dự án mới bắt đầu triển khai do vướng mắc các thủ tục và 1 dự án đang loay hoay với tình trạng khắc phục sạt lở.

Cụ thể, “Dự án khu tái định cư bản Nam Tiến 2, xã Hữu Kiệm", triển khai trên địa hình núi dốc cao, hiểm trở, việc đào và san lấp mặt bằng bên cạnh vực sâu, có thời điểm mưa lũ nên nhiều vị trí bị sạt lở, sụt lún... 

Ông Nguyễn Văn Long, Chủ tịch UBND xã Hữu Kiệm, cho biết: Các sở, ngành, đơn vị liên quan đang đề nghị các đơn vị tư vấn, thi công khẩn trương đánh giá trên cơ sở các yếu tố khoa học, kỹ thuật để đề xuất phương án xử lý, nhằm đảm bảo an toàn, ổn định lâu dài cho các hộ dân khi chuyển đến tái định cư.

Còn ở Dự án khu tái định cư Khe Hộc, bản Huồi Pủng, xã Hữu Khuông có quy mô 84 lô đất tái định cư, sau rất nhiều năm chật vật chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng, đánh giá tác động môi trường thì mới bắt đầu triển khai. Ông Lô Văn Giáp, Chủ tịch UBND xã Hữu Khuông, chia sẻ: Dự án sẽ trễ hẹn niên độ 2021-2025, chúng tôi mong dự án sớm hoàn thành để bố trí tái định cư cho dân.

Về nội dung đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu vùng đồng bào DTTS và miền núi theo Dự án 4 hiện cũng đang vướng mắc, ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân nguồn vốn. Một loạt các dự án đang dang dở, có thời điểm “đắp chiếu” do yếu tố thời tiết, do điều kiện thi công không đảm bảo.

Điển hình như, dự án xây dựng đường giao thông vào trung tâm xã Hữu Khuông, Nhôn Mai thuộc vùng lòng hồ Bản Vẽ. Việc thi công vướng mắc giải phóng đất rừng, vận chuyển nguyên vật liệu qua lòng hồ, thi công trên mực nước lòng hồ luôn vượt bản vẽ thiết kế… 

Theo Đại diện Ban Quản lý dự án công trình giao thông tỉnh Nghệ An, đến mùa cạn năm 2026, nếu thời tiết diễn biến bất thường, mực nước lòng hồ Bản Vẽ vẫn duy trì mức cao thì đơn vị sẽ có ý kiến trình UBND tỉnh và phối hợp với Công ty thủy điện Bản Vẽ để tính toán, điều chỉnh mức cốt nước ngập phục vụ thi công dự án. 

Ở thời điểm hiện tại, mực nước lòng hồ đang cao, tại vị trí cầu Suối Hộc có độ sâu hơn 50m, thì không có cách nào để tiếp tục thi công; phải tạm dừng để chờ đến mùa cạn năm 2026 mới tiếp tục triển khai.

Tiếp đến, là Dự án xây dựng cầu cứng Xiêng Thù xã Chiêu Lưu, Dự án xây dựng cầu cứng qua sông Nậm Mộ ở xã Hữu Kiệm, cũng đang dang dở do ảnh hưởng mưa lũ. Đến thời điểm này, các dự án này mới chỉ thi công được 2/4 nhịp; các hạng mục phụ trợ như đường dẫn hai bên vẫn chưa thi công. Trong khi đó, các cầu treo ở gần đang xuống cấp nghiêm trọng, ảnh hưởng đến việc đi lại, sản xuất của người dân.

Những giải pháp gỡ khó

Những khó khăn, vướng mắc trong thực hiện Chương trình MTQG 1719 đang ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện chung của tỉnh Nghệ An, dẫn đến nhiều nhóm mục tiêu, chỉ tiêu chưa đạt kế hoạch.

Theo đó, một số mục tiêu chưa đạt kế hoạch đề ra như Nhóm mục tiêu về cải thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội ở các xã, thôn vùng đồng bào DTTS và miền núi (không đạt 3/8 mục tiêu, chiếm 38%); nhóm mục tiêu về lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khoẻ người dân (không đạt 1/4 mục tiêu, chiếm 25%); nhóm mục tiêu về bảo tồn và phát triển các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các DTTS (không đạt 1/2 mục tiêu, chiếm 50%).

Để triển khai hiệu quả Chương trình MTQG 1719, tỉnh Nghệ An đã có văn bản đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành nghiên cứu khắc phục tình trạng nhiều dự án, nội dung đang khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện; Tập trung đổi mới phương thức thực hiện Chương trình MTQG 1719, trong đó ưu tiên đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, tập trung cho địa bàn đặc biệt khó khăn, nhóm dân tộc có khó khăn đặc thù... 

Cùng với đó, tập trung ưu tiên nguồn lực bố trí cho các nội dung có kết quả giải ngân tốt của giai đoạn I, như việc đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông, tăng cường cơ sở vật chất cho lĩnh vực giáo dục và đào tạo, y tế, lựa chọn điểm để tập trung đầu tư thí điểm các mô hình quản lý bảo vệ rừng, bảo tồn bản sắc văn hóa gắn với phát triển dịch vụ du lịch…

Tỉnh cũng đề xuất giải pháp là, xem xét tăng tỷ lệ vốn đầu tư (vốn đầu tư cần chiếm ít nhất 70%; còn lại là vốn sự nghiệp) và tăng mức đầu tư tối thiểu bằng 1,5 lần so với giai đoạn I. Thực hiện giao kế hoạch vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách Trung ương thực hiện Chương trình giai đoạn 2026 - 2030; đồng thời với thời gian giao kế hoạch đầu tư công trung hạn vốn ngân sách Nhà nước để các địa phương có đủ thời gian triển khai và bảo đảm tính đồng bộ trong xây dựng kế hoạch đầu tư công.

Đồng thời, xem xét, cho phép địa phương tổ chức thực hiện và giải ngân nguồn vốn của chương trình theo cả giai đoạn (được phép kéo dài phần vốn chưa giải ngân hết hàng năm sang năm tiếp theo). Đối với các tỉnh chưa tự cân đối được ngân sách, xem xét không giao yêu cầu bố trí vốn đối ứng theo tỷ lệ % như giai đoạn I mà ngân sách Trung ương cân đối, bố trí đủ nguồn vốn hỗ trợ địa phương thực hiện Chương trình.

Đặc biệt, cần xem xét việc có cơ chế thực hiện Chương trình theo hướng Trung ương ban hành Chương trình khung và giao mục tiêu, chỉ tiêu, kinh phí; trên cơ sở đó, địa phương tổ chức thực hiện, triển khai cụ thể.