Chế biến cà phê thông qua bọc vải trùm để hạn chế gây ô nhiễm môi trường.

Mùa thu hoạch cà phê, đất trời Tây Nguyên cuồn cuộn gió cuốn. Các vườn cà phê ở các xã Hà Mòn, Đăk Mar, Ngọc Wang, thị trấn Đăk Hà, huyện Đăk Hà (Kon Tum)... mới ngày nào còn đỏ mọng quả, đón những đoàn người lao động từ các các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định... lên thu hái thì nay phần lớn trụi quả, trơ cành.

Thấy tôi tìm hiểu mùa vụ, chị Nguyễn Thị Điểm (thôn 5, xã Hà Mòn), chủ nhân của 2ha cà phê, mở giọng buồn buồn: Năm nay cà phê mất mùa, gia đình em bỏ bao nhiêu công sức và vốn liếng đầu tư, nhưng năng suất cà phê thu được chỉ đạt 13 tấn quả tươi/ha. Đây là vườn cà phê cũ, gia đình mua lại của một người dân trong vùng với mong muốn đầu tư thâm canh để nâng cao năng suất, kiếm thêm thu nhập, nâng cao đời sống, nhưng kết quả thu được không như mong muốn. Với năng suất cà phê thu được và với giá cả như hiện nay, mùa cà phê này, gia đình thu không đủ chi.

“Chuyên canh cà phê, năng suất bình quân phải đạt từ 15 tấn quả tươi/ha trở lên mới có lãi. Dưới mức này, người trồng lỗ vốn đầu tư chăm sóc và thuê người hái quả”, chị Điểm thật lòng.

Ngay cả những vườn cà phê của Hợp tác xã Nông nghiệp, sản xuất và thương mại Sáu Nhung chuyên sản xuất cà phê theo mô hình hữu cơ, an toàn, mọi năm năng suất bình quân đạt 21-25 tấn quả tươi/ha (tương ứng 4-5 tấn nhân/ha), thậm chí có vườn đạt năng suất 27-28 tấn quả tươi/ha (gần 7 tấn nhân/ha); nhưng năm nay cũng bị mất mùa thê thảm. Năng suất cà phê của Hợp tác xã giảm 20-30% so với vụ mùa năm ngoái, có vườn cà phê đạt dưới 15 tấn tươi/ha. Nguyên nhân do năm nay mưa nhiều, cà phê rụng quả, vì vậy năng suất thấp.

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Tri Sáu, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp, sản xuất và thương mại Sáu Nhung cho hay: Trong khi cà phê mất mùa, giá hạt cà phê giảm, nhưng công lao động hái cà phê không giảm. Năm ngoái, giá nhân công hái cà phê với mức 70-80 nghìn đồng/tạ quả, thì năm nay lên 80-90 nghìn đồng/tạ quả. Trên địa bàn huyện Đăk Hà có vườn cà phê của Công ty TNHH MTV Cà phê 731 thường giữ được năng suất ổn định hơn các vườn cà phê của các công ty khác, do khu vực đất đai thuận lợi, địa hình chắn gió và kỹ thuật chăm sóc của người công nhân cao hơn.

Ông Phạm Văn Sớm, Giám đốc Công ty TNHH MTV Cà phê 731 cho biết, năng suất cà phê của Công ty đạt 3,3 tấn cà phê nhân/ha, giảm 10% so với vụ mùa năm trước. Tuy nhiên, với năng suất này, Công ty vẫn vượt 16% so kế hoạch. Thời gian qua đối với các vườn cà phê già cỗi, năng suất thấp, Công ty tái canh 24,5ha cà phê và đang thực hiện kế hoạch tái canh cà phê theo lộ trình.

Về giá cả, ông Sớm cho biết, vào đầu vụ giá cà phê nhân trên thị trường 37,10 triệu đồng/tấn nhân, thì nay chỉ còn 33,8 triệu đồng/tấn. Khắc phục cà phê mất mùa và hạ giá, Công ty tập trung vào xây dựng thương hiệu, chế biến cà phê nhân để tạo việc làm và tăng thêm thu nhập cho người lao động. Toàn bộ sản lượng cà phê của Công ty được công nhân nhập đưa vào xay xát, chế biến cà phê nhân. Cà phê sau khi nhập xong, công nhân muốn bán lúc nào thì chốt giá vào điểm đó. Người lao động được quyền quyết định trên sản phẩm của mình.

Đến các điểm chế biến cà phê của Công ty TNHH MTV Cà phê 731 tại các sân phơi lớn, chị Đỗ Thị Thương công nhân của nhà máy cho rằng, việc công ty cho nhập cà phê tươi để chế biến cà phê nhân và được quyền tự quyết định thời điểm chốt giá bán là phù hợp với nguyện vọng của công nhân. Gia đình chị cũng như các công nhân đều nhập hết cà phê tươi cho công ty. Tuy nhiên, phần lớn sản phẩm nộp về công ty, công nhân chưa chốt giá mà còn trông chờ giá cà phê lên.

Trông chờ là vậy, nhưng người công nhân và các doanh nghiệp ở huyện Đăk Hà nói riêng và Tây Nguyên nói chung không ai có thể đoán định được trong thời gian tới cà phê nhân sẽ lên giá hay sẽ tiếp tục hạ giá, bởi sự “nóng lạnh” của thị trường...

Câu chuyện mùa vụ và giá cả cà phê có lẽ nói hoài không hết!.

Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Kon Tum, đến nay, toàn tỉnh phát triển trên 20.833ha, trong đó có 15.450ha cà phê đi vào kinh doanh; sản lượng cà phê niên vụ 2018-2019 dự thu khoảng trên 43.390 tấn nhân/năm.

VĂN NHIÊN