Dẫn chúng tôi đi thăm bản Thu Lũm với bề dày trên 10 năm được công nhận danh hiệu bản văn hóa, Bí thư Đảng ủy xã Thu Lũm - ông Lỳ Pó Chừ chia sẻ: Xã có 9 bản với 514 hộ/2.560 nhân khẩu thuộc 3 dân tộc: Hà Nhì, Dao, La Hủ cùng sinh sống, trong đó, dân tộc Hà Nhì chiếm 81%. Nhờ đa dạng các hình thức tuyên truyền, vận động và triển khai có hiệu quả phong trào xây dựng gia đình văn hóa, bản văn hóa nên đã tạo nền tảng vững chắc để người dân đoàn kết, đồng lòng xây dựng nông thôn mới.

Nhân dân trong xã đã đóng góp hàng nghìn ngày công lao động, hiến trên 17.300 mét vuông đất để xây dựng các tuyến đường, hệ thống thủy lợi, nhà văn hóa, lớp học với tổng kinh phí thực hiện là 16,748 tỷ đồng. Tính đến hết năm 2020, thu nhập bình quân của xã đạt trên 36 triệu đồng/người/năm, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 11,9%. Tháng 5-2021, UBND xã Thu Lũm đã tổ chức lễ công nhận đạt chuẩn nông thôn mới.

Từ thực tiễn quá trình xây dựng đời sống văn hóa nông thôn mới cho thấy, bà con đã đoàn kết, chung tay đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, trong đó, tích cực ứng dụng khoa học, kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp. Đến nay, người dân trong xã đã trồng được 167ha sa nhân tím, gần 132ha mắc ca, 1,2ha thất diệp nhất chi hoa; 350ha sả. Bên cạnh đó, toàn xã hiện có trên 500ha thảo quả, đây là một trong những cây trồng chủ lực góp phần xóa đói giảm nghèo của nhân dân địa phương.

Hiện nay, nhiều hộ dân ở xã Thu Lũm thu nhập trên 100 triệu đồng/năm từ trồng sả và trồng thảo quả. Ngoài ra, nhiều hộ dân còn tập trung chăn nuôi gia súc, gia cầm và trồng lúa nước, bình quân mỗi hộ thu hoạc khoảng 2 tấn thóc/năm.

Chị Chu Xừ Só, Đội trưởng Đội văn nghệ bản Thu Lũm phấn khởi nói: Để hướng ứng phong trào xây dựng đời sống văn hóa nông thôn mới thì ngoài việc chăm lo phát triển kinh tế gia đình, không để con cháu bỏ học, vợ chồng hòa thuận thì những lúc nông nhàn, hoặc vào các buổi tối, chúng tôi luyện tập văn nghệ để giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Đây cũng là dịp để các thành viên trao đổi các kỹ năng phát triển kinh tế như trồng sả, sa nhân tím, thảo quả hay những kinh nghiệm trong xây dựng gia đình hạnh phúc.

Song song với phát triển kinh tế thì các giá trị, bản sắc văn hóa tinh thần của người dân nơi đây luôn được bảo tồn, phát huy. Theo thống kê, hiện tại, xã Thu Lũm có 8/9 bản đạt danh hiệu bản văn hóa, 86% số hộ dân được công nhận danh hiệu gia đình văn hóa, 9/9 bản có đội văn nghệ và nhà văn hóa, trong đó, có 3 nhà trình tường được xây dựng theo truyền thống của người Hà Nhì.

Vào những dịp lễ, Tết, đặc biệt là Tết mùa mưa truyền thống của người Hà Nhì, những bài hát, điệu múa càng làm cho không khí của các bản trở nên vui tươi. Cùng với đó là âm vang của nhạc cụ, lời ca đắm say lòng người và sắc đỏ, vàng rực rỡ trong trang phục của các cô gái Hà Nhì nơi đây. Có lẽ, chính từ những điều bình dị ấy mà mới đây, Đội văn nghệ xã Thu Lũm vinh dự được trao giải Nhất toàn đoàn tại Hội diễn Nghệ thuật quần chúng các xã biên giới tỉnh Lai Châu lần thứ III, năm 2021.

Xã Thu Lũm có 36,245km đường biên giới và 15 cột mốc, giáp với Trung Quốc, trên địa bàn xã có cửa khẩu U Ma Tu Khoòng. Thời gian qua, ngoài việc thường xuyên phối hợp với chính quyền địa phương tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành tốt chủ trường, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; xây dựng gia đình văn hóa, bản văn hóa, chung sức xây dựng nông thôn mới, Đồn Biên phòng Thu Lũm, BĐBP Lai Châu còn phối hợp với dân quân, Công an xã tổ chức tuần tra biên giới. Đơn vị cũng tham mưu cho chính quyền xã Thu Lũm tổ chức cho 27 hộ dân đăng ký tham gia tự quản đường biên, cột mốc theo Chỉ thị số 01/CT-TTg ngày 9-1-2015 của Thủ tướng Chính phủ về việc tổ chức phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới - Thiếu tá Cao Văn Quý, Chính trị viên Đồn Biên phòng Thu Lũm cho biết.

Với cách làm phù hợp với điều kiện thực tiễn tại địa phương nên phong trào xây dựng đời sống văn hóa nông thôn mới ở xã biên giới Thu Lũm được ví như luồng gió mới, góp phần xây dựng khu vực biên giới ổn định; đồng thời huy động được sức mạnh toàn dân trong tham gia phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh nơi phên giậu của Tổ quốc.