Các mo làng cùng dân bản cúng Cắm phà trước cây thị, gần Đền Chiêng Ngam, xã Châu Tiến.

Theo ông Lương Văn Phiết, thầy mo bản Hồng Tiến 2 cho biết, với người Thái ở xã Châu Tiến, Lễ cúng Cắm phà có một ý nghĩa rất đặc biệt. Người Thái quan niệm tín ngưỡng thờ cúng Cắm phà chính là cúng tổ tiên. Bởi vậy, hằng năm, người Thái chọn ngày 12/9 (âm lịch) để tổ chức lễ này vì cho rằng đây là ngày sạch sẽ nhất trong năm, trời đất đều linh thiêng.

Nghi thức độc đáo, trang nghiêm của Lễ cúng Cắm phà được diễn ra ở những nơi có nhiều cây cổ thụ lớn. Riêng bản Hồng Tiến 2 cúng tại cây thị bên cạnh đền Chiêng Ngam. Trước ngày diễn ra cúng lễ, trưởng bản họp dân, vệ sinh khu vực thờ cúng và bàn sắm lễ vật dâng cúng (thường thì dâng lễ bằng thịt trâu, bò hoặc dê, lợn, gà).

Sau khi thống nhất, dân làng chia thành từng tổ liên gia để góp tiền sắm lễ vật. Lễ vật cúng Cắm phà được chia làm 3 mâm để cúng thần núi Pù Xưa, thần Đất, thần Sông. Mỗi mâm cúng có 1 thủ lợn hoặc thủ dê, 1 chai rượu, một đĩa trầu cau, 3 mâm chung nhau một vò rượu cần. Ngoài 3 mâm của làng, mỗi gia đình trong bản còn làm một mâm cúng gồm một con gà luộc, một chai rượu, một ép xôi nếp, 5 đôi đũa, một tấm thổ cẩm mộc, 1 vòng tay và 5 gói mọc làm từ tôm cá rồi mang để chung cúng với các mâm của làng.

Lễ cúng được các mo làng thực hiện phải tiến hành qua 4 bước gồm: mời các thần về dự, lý do có mâm cúng, mời các thần ăn và bước cầu mong cho các thần phù hộ cho dân bản an lành.

Thầy cúng sẽ mời thần núi Pù Nhà, Pù Xưa, thần Sông và hương hồn của tất cả các bậc tiền bối của người Thái cùng về để chứng kiến lễ cúng và ghi nhận những lời cầu nguyện của bà con dân bản, phù hộ thêm cho dân làng ấm no, sung túc, phát triển.

Sau khi cúng đủ bốn bước, tất cả các mâm cúng được chia đều về từng tổ liên gia để dân làng cùng nhau ăn uống chúc tụng, sau đó tổ chức văn nghệ, thi hát xuối, nhuôn…

Lễ cúng Cắm phà không những có giá trị sâu sắc về tinh thần mà còn khẳng định vai trò, vị trí của cộng đồng gắn với thiên nhiên. Từ yếu tố tâm linh đến cuộc sống sinh hoạt, có tính cộng đồng chặt chẽ ở xã vùng cao Châu Tiến, huyện Quỳ Châu.

NGÔ HOÀI AN