Đặc xá, giảm án, tha tù trước thời hạn, ân giảm hình phạt… là những chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước, thể hiện truyền thống nhân văn, nhân đạo của dân tộc ta đối với những người phạm tội, khuyến khích họ hối cải, rèn luyện trở thành người có ích cho xã hội.

Nhiều năm qua, Đảng và Nhà nước đã tiến hành nhiều đợt đặc xá, giảm hình phạt, tha tù trước thời hạn cho những người lầm lỗi có quá trình cải tạo tốt được trở về với cộng đồng. Giảm án, tha tù trước thời hạn nhân dịp Quốc khánh năm 2023 một lần nữa tiếp tục khẳng định chính sách nhân văn này.

Ngày 30/8, theo thông tin từ Văn phòng Chủ tịch nước, xét đề nghị của Chánh án TAND tối cao, Viện trưởng VKSND tối cao và Chủ nhiệm Văn phòng Chủ tịch nước; sau khi xem xét, cân nhắc nhiều mặt, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng đã quyết định ân giảm từ hình phạt tử hình xuống tù chung thân cho 11 bị án. Văn phòng Chủ tịch nước nhấn mạnh, quyết định này thể hiện chính sách khoan hồng, nhân đạo của Đảng, Nhà nước, mở cho các bị án nêu trên con đường được sống, cải tạo, phục thiện, có cơ hội trở về với gia đình, cộng đồng.

Cùng với đó, tại các trại giam, trại tạm giam trên cả nước cũng công bố các quyết định giảm án, tha tù trước thời hạn cho các phạm nhân cải tạo tốt, có đủ điều kiện theo quy định.

Thời gian qua đã xuất hiện nhiều luận điệu vu cáo, xuyên tạc chính sách hình sự, chế độ giam giữ tù nhân ở Việt Nam khi cho rằng chính quyền Việt Nam phân biệt đối xử, bắt và giam giữ tùy tiện, vi phạm các đảm bảo về xét xử công bằng; Việt Nam đang giam giữ nhiều “tù nhân chính trị”, “tù nhân lương tâm”; Việt Nam đang duy trì chế độ nhà tù bất công, ngược đãi, tra tấn tù nhân và đàn áp bằng bạo lực…

Gần đây là báo cáo của Nghị viện châu Âu (EP) năm 2022 đã có những thông tin, nhận định thiếu khách quan, xuyên tạc tình hình nhân quyền ở Việt Nam khi cho rằng, cơ quan này đã gặp nhiều giới hạn trong việc bảo vệ những nhà hoạt động nhân quyền ở Việt Nam, vu cáo những cá nhân hoạt động trong lĩnh vực nhân quyền bị kiểm soát ngặt nghèo, chính quyền Việt Nam sẵn sàng đàn áp những người hoạt động nhân quyền “một cách trắng trợn”…

Hay như các tổ chức phản động lưu vong ở nước ngoài sử dụng mạng xã hội để đăng các bài viết xuyên tạc, vu cáo Việt Nam vi phạm nhân quyền trong “bắt và giam giữ tùy tiện tù nhân chính trị”, xuyên tạc về sự độc lập của cơ quan tư pháp. Chúng tự vẽ ra các con số, cho rằng chính quyền đã bắt giữ ít nhất 173 người hoạt động chính trị hoặc nhân quyền, trong đó có 24 người đang bị tạm giam chờ xét xử, có 19 người bị bắt giữ và 26 người khác bị kết án vì thực thi các quyền! Những ngày qua, trên trang Facebook của tổ chức khủng bố Việt Tân liên tục đăng tải các bài viết về nhân quyền ở Việt Nam và đòi thả tự do cho các đối tượng như Trương Văn Dũng, Lê Đình Lượng, Phạm Đoan Trang… những trường hợp mà tổ chức Việt Tân tự phong là “nhà hoạt động nhân quyền”!

Các hoạt động xuyên tạc, vu cáo trên thực chất là phương thức, thủ đoạn thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình” đối với Việt Nam của các thế lực thù địch, phản động. Các đối tượng triệt để lợi dụng vấn đề nhân quyền, coi đó là một mũi tấn công chiến lược nhằm phá vỡ sự ổn định chính trị, xã hội, làm suy yếu, tiến tới lật đổ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Thực tiễn cho thấy, đặc xá, giảm án, tha tù trước thời hạn là chính sách khoan hồng của Đảng, Nhà nước và thể hiện truyền thống nhân đạo của dân tộc Việt Nam đối với những người phạm tội, khuyến khích họ hối cải, rèn luyện trở thành người có ích cho xã hội. Đồng thời là sự ghi nhận kết quả cải tạo, chấp hành tốt các nội quy của phạm nhân, thể hiện sự kết hợp chặt chẽ giữa trại giam, gia đình, các cơ quan có liên quan và xã hội. Thực hiện Luật Đặc xá cùng các chính sách liên quan, trong thời gian qua, Chủ tịch nước đã quyết định nhiều đợt đặc xá, tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn nhân các ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt.

Công tác đặc xá, giảm án, tha tù trước thời hạn những năm qua đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Về mặt xã hội, công tác này có tác dụng khuyến khích những người bị kết án phạt tù đang chấp hành án sẽ tích cực học tập, lao động, chấp hành tốt các quy định, nội quy trại giam, lập công chuộc tội để có thể sớm trở về với gia đình và cộng đồng. Đặc xá, giảm án, tha tù trước thời hạn đã góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào chính sách khoan hồng, nhân đạo của Đảng và Nhà nước, thể hiện bản chất chế độ XHCN của chúng ta. Về chính trị, việc công khai, minh bạch, dân chủ trong thực hiện các trình tự thủ tục xét đặc xá, giảm án, tha tù trước thời hạn; thông tin đầy đủ cho các cơ quan báo chí trong nước, quốc tế và tổ chức các chuyến thăm, khảo sát tại các trại giam cho các tổ chức nhân quyền quốc tế đã thể hiện rõ chính sách nhân đạo, khoan hồng của Đảng và Nhà nước ta đối với phạm nhân. Qua đó đã góp phần phản bác quan điểm sai trái của các thế lực thù địch hòng bôi nhọ, vu cáo Đảng, Nhà nước ta vi phạm nhân quyền.

Chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước ta là bảo vệ và thúc đẩy quyền con người một cách công bằng, bình đẳng cho tất cả mọi công dân, kể cả những người đang chấp hành hình phạt tù. Điều này đã được quy định rõ trong Hiến pháp năm 2013, hệ thống các văn bản pháp lý như Bộ luật Hình sự 2015, Bộ luật Tố tụng Hình sự 2015, Luật Thi hành tạm giam, tạm giữ năm 2015, Luật Thi hành án hình sự năm 2019…

Đặc biệt, hiện nay, hoạt động đặc xá được thực hiện theo Luật Đặc xá mới (Luật Đặc xá sửa đổi, bổ sung năm 2018). Công tác đặc xá, giảm án, tha tù trước thời hạn được tiến hành trên cơ sở những quy định mới, chặt chẽ hơn về các tiêu chuẩn được xét, từ việc bảo đảm thời hạn đã chấp hành án phạt tù, hoàn thành các nghĩa vụ bồi thường dân sự, hình sự, trả lại các tài sản có được do hành vi phạm tội cho đến xem xét kết quả cải tạo trong quá trình chấp hành án phạt tù, bảo đảm chỉ những người thực sự đủ tiêu chuẩn mới được hưởng khoan hồng của Đảng và Nhà nước.

Thực tiễn cho thấy, các quy định của pháp luật nhằm bảo đảm các quyền theo quy định pháp luật đối với công dân, không phân biệt công dân nước ngoài hay công dân Việt Nam trong quá trình tố tụng và thi hành án hình sự. Những quyền này được bảo đảm trên thực tế tại các tòa án, các cơ sở giam giữ. Đó là các quyền cơ bản của những người chấp hành án phạt tù như quyền về ăn, mặc, ở, chăm sóc y tế, nhận quà hay bưu phẩm, thăm gặp thân nhân, người bào chữa, tiếp xúc lãnh sự, người đại diện hợp pháp để thực hiện giao dịch dân sự… Chính sách chung là tạo điều kiện thuận lợi tối đa để các phạm nhân yên tâm cải tạo, tu dưỡng đạo đức và đặc xá chính là sự động viên cao nhất nếu họ cải tạo tốt, thực sự hướng thiện, hoàn lương.

Bằng các quy định của pháp luật nói trên đã đảm bảo đầy đủ các quyền của công dân trong công tác đặc xá, giảm án, tha tù trước thời hạn, kể cả đối với người nước ngoài đang chấp hành án tại Việt Nam. Những quyền này được bảo đảm trên thực tế tại các tòa án, các cơ sở giam giữ, là minh chứng sinh động để phản bác luận điệu, thông tin sai sự thật của những cá nhân, tổ chức có ý đồ xấu, cố tình xuyên tạc về tình hình bảo đảm quyền con người ở Việt Nam. Bên cạnh đó, việc xem xét đặc xá cho những trường hợp quốc tịch nước ngoài trên cơ sở công bằng, minh bạch cũng giúp cộng đồng quốc tế nhận thức rõ hơn về chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ta.

Hằng năm, với quyết định đặc xá của Chủ tịch nước, quyết định giảm án, tha tù trước thời hạn của các cấp có thẩm quyền đã tạo điều kiện cho rất nhiều người được hòa nhập cộng đồng hoặc rút ngắn thời gian chấp hành án, sẵn sàng cho cơ hội sớm trở về với gia đình. Những người từng một thời lầm đường, lạc lối đã phải trả giá cho những hành động của mình, bị hạn chế một số quyền công dân theo quy định, tuy nhiên vẫn được tạo điều kiện, cơ hội để sửa sai, để có thể được tận hưởng đầy đủ các quyền và nghĩa vụ đó với tư cách của một công dân. Đó chính là dấu ấn nhân văn, phản ánh rõ việc đảm bảo và thúc đẩy quyền con người trong các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước ta.