Tham dự buổi lễ có các đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; Đinh Tiến Dũng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội; Trần Lưu Quang, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương, các đồng chí Lão thành cách mạng, Mẹ Việt Nam anh hùng, Anh hùng lực lượng vũ trang Nhân dân, Anh hùng lao động cùng đông đảo người dân, du khách thập phương.

Tỉnh Ninh Bình tự hào là vùng đất cổ, nơi có con người cư trú từ thời tiền sử, cách đây 30.000 năm. Qua các tầng văn hóa khảo cổ mới được phát hiện trong những năm gần đây đã cung cấp nhiều bằng chứng khoa học có ý nghĩa quan trọng, góp phần làm rõ hơn giá trị lịch sử, văn hóa và diện mạo vùng đất Ninh Bình 10 thế kỷ đầu công nguyên, phát lộ các chứng tích về một kinh thành có kiến trúc đặc sắc.

Trước khi hình thành kinh đô Hoa Lư, nơi đây đã từng là một trung tâm văn hóa, chính trị, kinh tế lớn.

Trong suốt mấy nghìn năm dựng nước, giữ nước của dân tộc, vùng đất Ninh Bình luôn là địa bàn chiến lược, ghi dấu những cuộc trường chinh vào Nam ra Bắc để bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của người Việt.

Thế kỷ X, nơi đây được chọn làm quốc đô của Nhà nước Đại Cồ Việt sau khi Đinh Bộ Lĩnh dấy nghiệp, thống nhất giang sơn, mở xưng hoàng đế, lập nên Nhà nước phong kiến trung ương tập quyền đầu tiên trong lịch sử dân tộc.

Đây cũng là nơi Vua Lê Đại Hành khởi phát các quyết định lịch sử chống xâm lược Tống, giữ vững nền độc lập dân tộc, ra sức mở mang bờ cõi, tăng cường quốc lực, xây dựng quốc gia hưng thịnh, tạo tiền đề cho sự phát triển rực rỡ của các thể chế nhà nước phong kiến trong các giai đoạn tiếp sau.

Đất Hoa Lư với hai triều đại Đinh, Tiền Lê đã đặt nền móng để triều Lý nối ngôi năm 1009. Mùa Thu năm Canh Tuất 1010, Vua Lý Thái Tổ ban Chiếu dời đô ra Đại La - Thăng Long, mở ra thời đại mới trong lịch sử dân tộc. Thăng Long trở thành kinh đô thứ hai của Nhà nước Đại Cồ Việt.

Trải qua 86 năm, với tám đời vua của ba triều đại: Đinh, Tiền Lê, Lý, Nhà nước Đại Cồ Việt đã có đóng góp to lớn, giữ vị trí, vai trò quan trọng trong tiến trình lịch sử dân tộc, khẳng định mạnh mẽ nền độc lập, tự chủ, ý chí tự cường, tự tôn dân tộc, tạo nền móng vững chắc để các triều đại phong kiến sau này kế thừa và phát triển.

Hơn 1.000 năm trôi qua, nhưng âm hưởng của Kinh đô Hoa Lư xưa vẫn còn vang vọng tới tận hôm nay. Những vết tích tường thành, nền móng cung điện hay cổ vật được khai quật từ các tầng văn hóa khảo cổ trong lòng đất cho thấy tầm vóc, kiến trúc đặc sắc của kinh thành xưa.

Linh khí chốn kinh kỳ, công đức dựng nước, giữ nước, chăm lo cho muôn dân của các bậc quân vương hiền minh vẫn còn in dấu trong suốt hành trình lịch sử, trong tâm thức Nhân dân với tấm lòng tri ân sâu nặng.

Lễ hội Hoa Lư được khai mạc hằng năm là một hoạt động văn hóa lâu đời, phản ánh đậm nét, sinh động về cuộc đời, thân thế, sự nghiệp của Đinh Tiên Hoàng đế và lịch sử Việt Nam qua ba triều đại: Đinh, Tiền Lê, Lý.

Lễ hội Hoa Lư xưa được các thể chế quân chủ phong kiến Việt Nam tổ chức như Lễ trọng, có tầm ảnh hưởng lớn, bảo lưu được những yếu tố văn hóa, văn nghệ dân gian đặc sắc.

Trải qua thời gian, Lễ hội trở thành nét sinh hoạt văn hóa tinh thần của người dân cố đô nói riêng và Nhân dân cả nước nói chung, nhằm tôn vinh các giá trị văn hóa tốt đẹp, thể hiện lòng thành kính, sự tri ân sâu sắc với các bậc tiên đế, tiền nhân, làm cho giá trị của Nhà nước Đại Cồ Việt luôn sống mãi với thời gian và lịch sử.

Với những giá trị tiêu biểu, trường tồn ấy, Lễ hội Hoa Lư đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia, cùng với Cố đô Hoa Lư tạo nên giá trị đặc biệt của Quần thể danh thắng Tràng An, được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc ghi danh là Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới.

Phát biểu tại buổi lễ, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng nhấn mạnh tỉnh Ninh Bình có vị trí đặc biệt quan trọng trên các phương diện địa - chính trị, địa - văn hóa và địa - sinh thái; là nơi giao thoa nhiều vùng địa chất, khí hậu, mang đậm những giá trị lịch sử - văn hoá quý báu của dân tộc Việt Nam từ thời tiền sử đến thời hiện đại.

Trong công cuộc dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam, các thế hệ tiền nhân của Ninh Bình luôn cần cù, sáng tạo trong lao động; anh dũng, quật cường trong chiến đấu, đã lập nên nhiều chiến công hiển hách, ghi lại những mốc son lịch sử vẻ vang.

Năm 968, Đinh Bộ Lĩnh thu phục 12 sứ quân, thống nhất giang sơn, đặt tên nước là Đại Cồ Việt, định đô ở Hoa Lư, mở xưng Hoàng đế, lập nên Nhà nước phong kiến trung ương tập quyền đầu tiên trong lịch sử dân tộc.

Kế tục sự nghiệp của nhà Đinh, nhà Tiền Lê và nhà Lý tiếp tục củng cố vững chắc nền độc lập, ra sức mở mang bờ cõi, xác lập vị thế quốc gia, làm nên một thời kỳ chuyển tiếp đặc sắc trong lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta.

Trải qua 86 năm tồn tại và phát triển, với ba triều đại: Đinh, Tiền Lê và thời kỳ đầu của nhà Lý, Nhà nước Đại Cồ Việt mà người khởi đầu là Đức Đinh Tiên Hoàng đế đã mở ra kỷ nguyên mới cho lịch sử nước nhà - kỷ nguyên độc lập, tự chủ, xác lập và nâng tầm vị thế quốc gia; khẳng định sức mạnh của ý chí độc lập dân tộc, tự chủ, tự cường, khát vọng hòa bình và thống nhất đất nước của Nhân dân Việt Nam.

Với 42 năm là kinh đô của Đại Cồ Việt cho đến khi Vua Lý Thái Tổ ban Chiếu dời đô về thành Đại La - Thăng Long, Hoa Lư có một sứ mệnh lịch sử hết sức đặc biệt: Là nơi phát tích của các triều đại phong kiến Việt Nam, nơi lưu giữ những giá trị khởi nguyên trong hành trình phục hưng dân tộc.

Ghi nhận và tưởng nhớ giai đoạn lịch sử huy hoàng ấy, nhân dân Hoa Lư đã xây dựng đền thờ Vua Đinh Tiên Hoàng, Vua Lê Đại Hành ngay trên nền móng cung điện xưa, hằng năm mở hội để con cháu muôn đời có cơ hội tri ân, báo đáp các bậc tiên hiền có công với nước.

Vào thế kỷ XVII, triều đình Hậu Lê và sau này, triều đình nhà Nguyễn đã trùng tu, tôn tạo, xây dựng đền thờ, làm nên một kiệt tác nghệ thuật điêu khắc và kiến trúc mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam, được Nhân dân Ninh Bình bảo tồn, phát huy giá trị, trở thành tài sản quý báu cho muôn đời. Cũng từ đây, Lễ hội Hoa Lư được các thể chế nhà nước và nhân dân Việt Nam coi là lễ trọng.

Tiếp nối truyền thống lịch sử vẻ vang của cha ông, trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Ninh Bình luôn đoàn kết, chủ động, sáng tạo, phát huy tối đa tiềm năng, thế mạnh của tỉnh, đạt được nhiều kết quả phát triển nổi bật, toàn diện.

Kinh tế đạt mức tăng trưởng khá, quy mô nền kinh tế được mở rộng, cơ cấu chuyển dịch đúng hướng. Từ năm 2022, Ninh Binh đã trở thành tỉnh tự cân đối ngân sách, có điều tiết về Trung ương.

Du lịch Ninh Bình có bước chuyển mạnh mẽ, dần trở thành một trong những trọng điểm du lịch của khu vực và cả nước. Lĩnh vực nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới đạt nhiều kết quả nổi bật.

Các lĩnh vực văn hóa, xã hội, môi trường được quan tâm chăm lo, đầu tư phát triển. Quốc phòng, an ninh được giữ vững.

Công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị có chuyển biến tích cực, phương thức lãnh đạo của các cấp ủy có nhiều đổi mới.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng cho rằng, trong thời gian tới, tỉnh Ninh Bình cần tiếp tục tăng cường đoàn kết, thống nhất, xây dựng Đảng bộ và hệ thống chính trị của tỉnh trong sạch, vững mạnh toàn diện; kiện toàn tổ chức, bộ máy hệ thống chính trị các cấp tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của các cấp ủy; nâng cao hơn nữa năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các tổ chức đảng và đảng viên. Thực hành dân chủ, giữ vững kỷ cương, đồng thời khuyến khích bảo vệ cán bộ có tinh thần đổi mới sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Ninh Bình cần xác định, phát huy tối đa tiềm năng nổi trội, giá trị độc đáo, lợi thế của địa phương; giải quyết thật tốt mối quan hệ giữa bảo tồn và phát triển, chú trọng phát triển bền vững, bảo đảm hài hoà giữa phát triển kinh tế với phát triển văn hóa - xã hội, bảo vệ môi trường, bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Tỉnh cần sớm hoàn thiện và triển khai thực hiện hiệu quả Quy hoạch tỉnh Ninh Bình thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và các quy hoạch có liên quan, phù hợp và góp phần thực hiện Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Nghị quyết số 30 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng đồng bằng sông Hồng.

Ninh Bình cần khẩn trương tham mưu cho các cấp có thẩm quyền các cơ chế, chính sách, đồng thời cần chủ động xây dựng các cơ chế, chính sách bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử - văn hóa và truyền thống tốt đẹp của vùng đất Cố đô Hoa Lư, theo chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 30 của Bộ Chính trị.

Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh nghiên cứu, làm rõ giá trị lịch sử - văn hóa vùng đất cố đô và Nhà nước Đại Cồ Việt; tăng cường quản lý, bảo tồn, tôn tạo và phát huy các giá trị tự nhiên, văn hóa - lịch sử, đặc biệt là giá trị của Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới Quần thể danh thắng Tràng An.

Với niềm tin, niềm tự hào về vùng đất hàm chứa sự bình yên và vững chãi, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng tin tưởng Đảng bộ, chính quyền và nNân dân tỉnh Ninh Bình sẽ phát huy truyền thống vẻ vang của ông cha, đoàn kết, chung sức đồng lòng, năng động, sáng tạo, tận dụng mọi thời cơ, vượt qua mọi khó khăn, thách thức, tiếp tục phát triển mạnh mẽ, vươn lên trong giai đoạn mới, xứng đáng với vị thế của vùng đất Đế đô lịch sử.