Theo đó, hằng năm, căn cứ tình hình thực tế của địa phương, mỗi huyện, thành phố lựa chọn, đăng ký xây dựng 2 mô hình điển hình tiên tiến. Mỗi mô hình gồm 10 điển hình tiên tiến trên một số lĩnh vực, gồm: Điển hình tiên tiến trong lao động, sản xuất kinh doanh; điển hình tiên tiến trong công tác, học tập; điển hình tiên tiến trong công tác tuyên truyền, vận động, chấp hành tốt các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; điển hình trong xây dựng khối Đại đoàn kết các dân tộc; điển hình tiến tiến trong việc giữ gìn an ninh trật tự trong vùng đồng bào DTTS; điển hình tiên tiến trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa các DTTS.

Các gương điển hình tiên tiến phải ứng các tiêu chí chung, như: Là những cá nhân có thành tích tiêu biểu, xuất sắc trong học tập, công tác, lao động sản xuất, kinh doanh; là nhân tố nổi trội, có sức lan tỏa, dẫn đầu trong các phong trào thi đua, tác động tích cực đến cơ quan, đơn vị, địa phương, doanh nghiệp, ngành, lĩnh vực và đời sống xã hội. Gương mẫu chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước gắn với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; đoàn kết, có tinh thần tương thân, tương ái, tích cực tham gia các hoạt động xã hội do cơ quan, đơn vị, địa phương phát động... Ngoài ra, từng mô hình, có các tiêu chí cụ thể khác.

Định kỳ 2 năm/lần, các địa phương tổ chức các hoạt động biểu dương, tôn vinh, khen thưởng đối với các điển hình tiên tiến được quy định tại Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: Từ năm 2021 - 2025.