Tham dự lễ đón nhận Bằng di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia có Nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng  và Đại tướng Lê Hồng Anh - nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Thường trực Ban Bí thư. Đại diện lãnh đạo bộ, ban, ngành trung ương và các tỉnh, thành khu vực đồng bằng sông Cửu Long.

Phát biểu tại buổi lễ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang - Nguyễn Thanh Nhàn cho biết, Nguyễn Trung Trực - một con người “sanh vi tướng, tử vi thần”, với 02 chiến công vang dội tiêu biểu “Hỏa hồng Nhựt Tảo oanh thiên địa - Kiếm bạt Kiên Giang khấp quỷ thần”; được sử sách lưu danh, người đời ca tụng.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang nhấn mạnh, rất vinh dự và tự hào, năm 2023, Lễ hội Đình thần Nguyễn Trung Trực được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Quyết định số 151/QĐ-BVHTTDL ngày 2/2/2023. Việc này thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước về bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc, và cũng là dịp để chúng ta bày tỏ lòng biết ơn về những nỗ lực thầm lặng, bền bỉ của cộng đồng, của các thế hệ nghệ nhân và mỗi người dân trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản, để hôm nay di sản được vinh danh và sẽ tiếp tục tỏa sáng trong dòng chảy lịch sử, văn hóa của dân tộc.

Nguyễn Trung Trực tên thật là Nguyễn Văn Lịch (Sinh năm Đinh Dậu 1837 - mất năm Mậu Thìn 1868), tại Bình Nhật, huyện Cửu An, phủ Tân An (nay thuộc xã Bình Đức, huyện Bến Lức, tỉnh Long An). Lớn lên trong hoàn cảnh đất nước bị thực dân Pháp xâm lược, ông tham gia và lãnh đạo nghĩa quân chống Pháp. Ông bị thực dân Pháp bắt và bị chúng xử chém tại Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang.

Khi thực dân Pháp bắt đầu xâm lược nước ta, ông được tuyển chọn vào đội nông binh dưới quyền chỉ huy của lãnh binh Trương Định giữ các chức vụ: Quyền sung quân binh, Quản cơ lãnh binh. Năm 1861 Thực dân Pháp tấn công thành Gia Định lần thứ II, ông cùng đội nông binh tham gia bảo vệ Kỳ Hòa (Gia Định) dưới tướng Thống đốc quân Vụ đại thần Nguyễn Tri Phương. Sau chiến công “Hỏa hồng Nhựt Tảo” ông được triều đình Huế phong làm Thành thủ úy Hà Tiên.

Ngày 23/6/1867, Hà Tiên thất thủ ông rút quân về Rạch Giá tiếp tục cuộc chiến đấu, lập căn cứ ở Hòn Chồng. Ngày 16/6/1868 ông cho quân đánh úp đồn Kiên Giang (nay là TP Rạch Giá) tiêu diệt nhiều quân địch. Đến tháng 10/1868, để bảo đảm lực lượng nghĩa quân và Nhân dân trên đảo, ông tự ra nộp mình cho giặc bắt. Chúng nhiều lần dụ dỗ, mua chuộc nhưng ông không ra đầu hàng.

Ngày 27/10/1868, sau khi quân Pháp xử chém Nguyễn Trung Trực tại Rạch Giá, người dân đã âm thầm thờ cúng ông tại đình thờ Ông Nam Hải tại xóm chài trên bờ kênh ông Hiển, nay thuộc phường Vĩnh Thanh Vân, TP Rạch Giá. 

Những hình ảnh nằm trong chuỗi hoạt động của ngày lễ: