Phóng viên: Thưa ông, để khái quát những nét cơ bản nhất về vùng DTTS của tỉnh Cà Mau, ông có thể chia sẻ điều gì?

Ông Nguyễn Minh Luân: Vùng DTTS của tỉnh hiện có 05 xã khu vực III (với 22 ấp, khóm đặc biệt khó khăn), 01 xã khu vực I, 43 ấp, khóm đặc biệt khó khăn nằm ngoài xã khu vực III; ngoài ra có 32 ấp, khóm có đông đồng bào DTTS đang trình Trung ương công nhận thuộc vùng DTTS.

Đây là địa bàn sinh sống của 12.154 hộ/50.653 nhân khẩu là người DTTS, thuộc 21 thành phần dân tộc. Trong đó, đông nhất là dân tộc Khmer với 9.699 hộ/khoảng 41.212 nhân khẩu; tiếp đến là dân tộc Hoa với 2.234 hộ/8.760 nhân khẩu; còn lại là 19 DTTS khác gồm: Mường, Tày, Thái, Nùng, Chăm, Gia Rai, Ê đê, Si La, Cơ Ho, Xtiêng, Chu Ru…. với khoảng 221 hộ/681 người.

Đồng bào các dân tộc tỉnh Cà Mau có truyền thống đoàn kết; mỗi dân tộc đều có bản sắc văn hóa, phong tục tập quán riêng và luôn gắn kết, hòa quyện với nhau để tạo nên sự đa dạng, phong phú nền văn hóa của tỉnh nhà.

Phóng viên: Trong Quyết tâm thư tại Đại hội Đại biểu các DTTS lần thứ III - năm 2019 tỉnh Cà Mau đã đặt nhiều chỉ tiêu, mục tiêu cụ thể để phát triển vùng DTTS của tỉnh. Kết quả thực hiện đến thời điểm này như thế nào, thưa ông?

Ông Nguyễn Minh Luân: Từ năm 2019 đến nay, từ nguồn lực đầu tư, hỗ trợ của Nhà nước, quyết tâm của cả hệ thống chính trị trong tỉnh và sự nỗ lực của đồng bào các dân tộc, tình hình kinh tế - xã hội vùng DTTS của tỉnh đã đạt được nhiều thành tựu đáng khích lệ; nhiều chỉ tiêu, mục tiêu được đặt ra trong Quyết tâm thư Đại hội Đại biểu lần thứ III - năm 2019 đã đạt và vượt.

Chẳng hạn về giảm địa bàn đặc biệt khó khăn, tỉnh đã đạt chỉ tiêu duy trì 100% số xã trong vùng có đường ô tô được nhựa hóa, bê tông hóa đến trung tâm xã; gần 80% đường liên ấp được bê tông hóa, cứng hóa. Đặc biệt so với năm 2019, hiện vùng DTTS của tỉnh đã giảm 04 xã khu vực III (tương ứng giảm 44,45%) và giảm được 24 ấp đặc biệt khó khăn nằm ngoài xã khu vực III (tương ứng giảm 35,82%).

Bên cạnh đó, thu nhập và mức sống đồng bào các DTTS được nâng lên qua các năm. Hết năm 2023, thu nhập bình quân đầu người chung của tỉnh đạt 68,4 triệu đồng (tăng hơn 17,7 triệu đồng so với năm 2019). Trong đó, thu nhập bình quân đầu người DTTS đạt 54,48 triệu đồng; bằng khoảng 84,07% so với mức thu nhập bình quân đầu người chung của cả tỉnh.

Những kết quả trong lĩnh vực công tác dân tộc, thực hiện chính sách dân tộc tiếp tục tăng cường niềm tin của đồng bào DTTS vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý điều hành của Nhà nước; tiếp tục phát huy tốt truyền thống đoàn kết, yêu nước, tương thân, tương ái; góp sức cùng với Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân tỉnh Cà Mau xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh".

Ông Nguyễn Minh Luân

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau.

Mức sống được nâng lên, tỉnh cũng quan tâm thực hiện các chương trình, dự án đầu tư, hỗ trợ để nâng cao chất lượng cuộc sống đối với đồng bào dân tộc và của người dân trong vùng DTTS. Đại hội Đại biểu các DTTS lần thứ III – năm 2019 đề ra các chỉ tiêu: Vùng DTTS có trên 95% hộ có phương tiện nghe, nhìn; trên 85% hộ được sử dụng nước hợp vệ sinh và trên 98% hộ gia đình được sử dụng điện lưới quốc gia. 

Đến nay, tỷ lệ hộ gia đình trong vùng DTTS của tỉnh có trên 99% hộ có phương tiện nghe, nhìn; trên 95% hộ được sử dụng nước hợp vệ sinh và trên 99,9% hộ gia đình được sử dụng điện lưới quốc gia; như vậy đã vượt chỉ tiêu của Đại hội..

Những kết quả đó tiếp tục tăng cường niềm tin của đồng bào DTTS vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý điều hành của Nhà nước; chấp hành và thực hiện tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tiếp tục giữ gìn, phát huy tốt truyền thống đoàn kết, yêu nước, tương thân, tương ái; góp sức bảo tồn bản sắc văn hóa truyền thống, phấn đấu cùng với Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân tỉnh Cà Mau xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh.

Phóng viên: Ông có thể chia sẻ một số chỉ tiêu được đề ra tại Đại hội Đại biểu các DTTS lần thứ III - năm 2019 đến nay vẫn chưa đạt?

Ông Nguyễn Minh Luân: Trong quá trình triển khai Quyết tâm thư Đại hội Đại biểu các DTTS lần thứ III thì việc thực hiện chỉ tiêu giảm nghèo và nâng thu nhập bình quân đầu người của đồng bào DTTS gặp nhiều khó khăn và đến nay chưa đạt so với chỉ tiêu Đại hội đề ra.

Trong đó, với giảm nghèo, Đại hội lần III đặt chỉ tiêu giảm hộ nghèo đồng bào DTTS toàn tỉnh từ 3%/năm trở lên. Nhưng trong giai đoạn 2019 – 2023, bình quân mỗi năm tỉnh mới chỉ giảm được 2,57% hộ nghèo là người DTTS. Đến cuối năm 2023, toàn tỉnh còn 713 hộ nghèo người DTTS, chiếm tỷ lệ 6,09% trong tổng số hộ DTTS (so với năm 2019, đã giảm được 547 hộ nghèo). Về thu nhập bình quân, chỉ tiêu Đại hội lần III đề ra là tăng gấp 2,5 lần so với năm 2019. Nhưng đến hết năm 2023, mới tăng hơn 1,51 lần so với năm 2019...

Phóng viên: Theo ông, hiện nay nguồn lực nào có vai trò là “cú hích” để tiếp tục nâng cao thu nhập, giảm nghèo nhanh và bền vững, từ đó thúc đẩy phát triển vùng DTTS của tỉnh?

Ông Nguyễn Minh Luân: Giai đoạn 2021 – 2025, tỉnh đồng thời triển khai thực hiện 03 Chương trình mục tiêu quốc gia (xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi). Cùng với các chính sách dân tộc khác và các chính sách an sinh xã hội thì đây là nguồn lực quan trọng để tỉnh tiếp tục đầu tư, hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS của tỉnh.

Riêng với Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 – 2030; giai đoạn I: 2021 – 2025 theo Quyết định số 1719/QĐ-TTg (Chương trình MTQG 1719); dự kiến tổng vốn ngân sách nhà nước bố trí cho Cà Mau giai đoạn 2021 - 2025 là 260.737 triệu đồng. 

Đây là nguồn lực quan trọng để tỉnh hướng đến mục tiêu đến năm 2025 có ít nhất 40% số xã (tương đương 02 xã) và 51,2% số ấp, khóm (tương đương 22 ấp, khóm) ra khỏi địa bàn đặc biệt khó khăn. Từ nguồn vốn này, bên cạnh đầu tư cơ sở hạ tầng thiết yếu để phục vụ sản xuất, sinh hoạt cho người dân thì tỉnh đã tập trung giải quyết những vấn đề cấp thiết ở vùng DTTS.

Hiện tỉnh đã hỗ trợ đất ở cho 11 hộ, hỗ trợ nhà ở cho 280 hộ; hỗ trợ chuyển đổi nghề thay cho đất sản xuất 211 hộ và hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán cho 413 hộ; hoàn thành 66 dự án phát triển sản xuất cộng đồng tại địa bàn 5 xã khu vực III và 43 ấp, khóm đặc biệt khó khăn vùng DTTS; với 700 hộ tham gia, trong đó có hơn 50% là hộ nghèo, cận nghèo.

Năm 2024 các địa phương đang tiếp tục triển khai hỗ trợ đất ở cho 28 hộ, nhà ở cho 180 hộ, hỗ trợ chuyển đổi nghề thay cho đất sản xuất 264 hộ và hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán cho 272 hộ thụ hưởng; đã phê duyệt phương án để triển khai thêm 22 dự án phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế cộng đồng tại địa bàn các xã, ấp đặc biệt khó khăn. Những nội dung hỗ trợ này sẽ tác động tích cực đến nỗ lực giảm nghèo, nâng cao thu nhập cho đồng bào DTTS của tỉnh trong thời gian tới.

Phóng viên: Để các chính sách đầu tư, hỗ trợ tăng hiệu quả, đồng bào các DTTS đoàn kết, chủ động tham gia các phong trào thi đua thì vai trò của Người có uy tín trong đồng bào DTTS của tỉnh rất quan trọng. Ông đánh giá như thế nào về nhận định này?

Ông Nguyễn Minh Luân: Tỉnh Cà Mau hiện có 67 Người có uy tín trong đồng bào DTTS. Thời gian qua, đội ngũ Người có uy tín luôn tích cực vận động đồng bào DTTS chấp hành nghiêm chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhất là chính sách pháp luật về dân tộc, tôn giáo; vận động đồng bào xóa bỏ các hủ tục, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp, ăn ở hợp vệ sinh, phòng chống dịch bệnh; đi đầu trong các phong trào thi đua lao động sản xuất, giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới...

Đội ngũ Người có uy tín là cầu nối quan trọng giữa cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội với đồng bào DTTS, từ đó góp phần xây dựng và củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, giữ gìn an ninh trật tự trong vùng đồng bào DTTS, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Nhằm phát huy vai trò của lực lượng quần chúng đặc biệt này, các cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp của tỉnh luôn quan tâm thực hiện kịp thời, đầy đủ các chế độ, chính sách theo đúng quy định và tạo điều kiện thuận lợi để họ phát huy vai trò nòng cốt trong đời sống xã hội của tỉnh.

Phóng viên: Đại hội Đại biểu các DTTS tỉnh lần thứ IV - năm 2024 sẽ được tổ chức trong 2 ngày 26 và 27/8 tới đây. Ông có thể cho biết ý nghĩa của sự kiện này và và dự kiến những hoạt động chính của Đại hội?

Ông Nguyễn Minh Luân: Tỉnh Cà Mau đã hoàn tất Đại hội Đại biểu các DTTS cấp huyện vào cuối tháng 06/2024 và đã hoàn tất công tác chuẩn bị tổ chức Đại hội cấp tỉnh, dự kiến vào ngày 26-27/8/2024.

Với chủ đề: “Các dân tộc đoàn kết, đổi mới, sáng tạo, phát huy lợi thế, tiềm năng, hội nhập và phát triển bền vững”, Đại hội là dịp để đánh giá kết quả thực hiện Quyết tâm thư Đại hội Đại biểu lần thứ III - năm 2019. 

Tỉnh sẽ tổ chức thực hiện, phấn đấu giải ngân đạt từ 95% trở lên đối với kế hoạch vốn ngân sách Nhà nước bố trí thực hiện Chương trình MTQG 1719 giai đoạn 2026 - 2030 trên địa bàn".

Ông Nguyễn Minh Luân

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau.

Đại hội sẽ phân tích những ưu điểm, hạn chế, xác định nguyên nhân, rút ra bài học kinh nghiệm, từ đó đề ra mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp thực hiện công tác dân tộc, chính sách dân tộc giai đoạn 2024 - 2029.

Đại hội cũng sẽ tôn vinh, biểu dương, khen thưởng các cá nhân tiêu biểu là đồng bào DTTS, các tập thể có đóng góp trong công tác triển khai thực hiện chính sách dân tộc trên địa bàn tỉnh. 

Từ đó, tạo sinh khí vui tươi, phấn khởi, là động lực để đồng bào các DTTS hăng hái thi đua lao động sáng tạo, đoàn kết phát triển, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của dân tộc, góp phần xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh.

Tại Đại hội, tỉnh cũng sẽ có những định hướng, đề ra các chỉ tiêu cụ thể để phát triển toàn diện vùng DTTS của tỉnh trong thời gian tới. Trong đó có định hướng để các ngành, các cấp hoàn thiện cơ chế chính sách phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của các địa phương vùng DTTS, phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng bình quân trên 7%/năm; tỷ lệ lao động DTTS qua đào tạo trên 65%, lao động đến tuổi có việc làm thu nhập ổn định trên 90%; mức thu nhập bình quân người DTTS tăng gấp 2,0 lần so với hiện nay.

Giai đoạn 2024 - 2029, tỉnh Cà Mau phấn đấu giảm hộ nghèo trong đồng bào DTTS toàn tỉnh từ 2%/năm trở lên; trong đó, hộ nghèo đồng bào DTTS của các xã khu vực III và ấp đặc biệt khó khăn vùng DTTS giảm từ 3%/năm trở lên.

Trân trọng cảm ơn ông!