Theo thống kê của Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, hiện cả nước đã thành lập 5.167 tổ khuyến nông cộng đồng với hơn 47.000 thành viên tham gia. Các tổ này đóng vai trò nòng cốt trong việc hướng dẫn, hỗ trợ nông dân ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, đồng thời là điểm tựa để chính quyền cơ sở triển khai các chương trình phát triển nông thôn mới.

Tuy nhiên, sau khi sắp xếp theo mô hình chính quyền 2 cấp, nhiều trạm khuyến nông bị dồn về trung tâm khu vực, dẫn đến khoảng cách địa lý xa hơn, làm giảm tính kịp thời trong hỗ trợ nông dân. Một số địa phương tổ chức lại theo hướng hợp nhất các trạm chuyên ngành (khuyến nông, bảo vệ thực vật, thú y, thủy sản) thành trung tâm dịch vụ nông nghiệp, trong khi nơi khác thành lập trạm khuyến nông khu vực để quản lý nhiều xã. Cách làm này tuy tinh gọn bộ máy, nhưng lại đặt ra bài toán về nguồn lực, nhân sự và cơ chế vận hành.

Lực lượng khuyến nông cộng đồng được đánh giá là “cánh tay nối dài” của ngành Nông nghiệp, góp phần quan trọng trong chuyển giao kỹ thuật, nhất là tại vùng sâu, vùng xa. Ông Hoàng Văn Hồng, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia nhấn mạnh: “Tổ khuyến nông cộng đồng không chỉ hỗ trợ sản xuất, mà còn đồng hành cùng hợp tác xã, chính quyền địa phương trong xây dựng vùng nguyên liệu, phát triển chuỗi giá trị, kết nối nông dân với doanh nghiệp”.

Tuy nhiên, hạn chế lớn nhất hiện nay là cơ chế, chính sách cho khuyến nông cộng đồng chưa rõ ràng. Nguồn kinh phí hoạt động chưa ổn định, một số địa phương còn lúng túng trong bố trí ngân sách. Bên cạnh đó, đội ngũ cán bộ khuyến nông ở cơ sở mỏng, phần lớn kiêm nhiệm, thiếu chuyên môn sâu, khiến hiệu quả triển khai mô hình chưa đồng đều.

Trước yêu cầu phát triển nông nghiệp xanh, tuần hoàn và phát thải thấp, việc hoàn thiện cơ chế cho khuyến nông càng trở nên cấp bách. Nhiều ý kiến cho rằng, Nhà nước cần ban hành khung pháp lý rõ ràng, quy định cụ thể về trách nhiệm, quyền lợi của các tổ khuyến nông cộng đồng, đồng thời bố trí nguồn lực ổn định để duy trì hoạt động lâu dài.

Song song với đó, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong công tác khuyến nông, như xây dựng cơ sở dữ liệu nông nghiệp, triển khai hệ thống tư vấn trực tuyến, kết nối thị trường qua nền tảng số. Đây là giải pháp thiết thực để thu hẹp khoảng cách, giảm gánh nặng nhân sự và nâng cao tính kịp thời của hoạt động khuyến nông.

Ngoài ra, việc đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng cho cán bộ khuyến nông cộng đồng cũng cần được coi trọng. Khi được trang bị kiến thức mới, đội ngũ này sẽ phát huy tốt vai trò “cầu nối” giữa khoa học và sản xuất, giúp nông dân tiếp cận các phương thức canh tác bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu.