Theo Liên minh HTX tỉnh Phú Yên, tại các HTX, vốn điều lệ hình thành từ vốn góp thành viên. Hiện các HTX có gần 141.000 thành viên, nhưng số thành viên tham gia góp vốn chỉ chiếm 50-70%. Còn vốn tích lũy hình thành chủ yếu từ lãi trong quá trình sản xuất kinh doanh hằng năm cũng không đủ để mở thêm dịch vụ. Đồng thời, vốn của HTX nằm trong nợ đọng cũng chiếm gần 50%.

Mô hình làm lúa giống của HTX An Thạch, huyện Tuy An đang phát huy hiệu quảnhưng đang thiếu vốn để đầu tư máy móc, công nghệ chế biến và bảo quản sản phẩm.

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Thành Duy, Giám đốc HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Sơn Thành Đông, huyện Tây Hòa, chia sẻ: Hơn chục năm nay, HTX tích lũy được gần 260 triệu đồng. HTX có kế hoạch mở dịch vụ vật tư nông nghiệp, nhưng số vốn này không thấm vào đâu, nên đành để lũy kế trong sổ sách.

Tại buổi khảo sát về hoạt động của các HTX theo Luật HTX 2012 do Sở KH-ĐT tỉnh Phú Yên chủ trì. Sau khi nghe các địa phương báo cáo về vốn góp thành viên, ông Trần Thiện Kim, Phó Giám đốc Sở KH-ĐT Phú Yên bày tỏ: Phần lớn HTX trên địa bàn tỉnh, mỗi thành viên góp vốn chỉ từ vài chục ngàn đồng, vài trăm ngàn đồng đến vài triệu đồng để hình thành vốn điều lệ vài trăm triệu đồng; số HTX có vốn điều lệ hơn 1 tỷ đồng chỉ đếm trên đầu ngón tay. So với số vốn hàng trăm tỷ của các doanh nghiệp hiện nay thì các HTX gặp khó khi cạnh tranh trên thị trường.

Ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Phú Yên, cho biết: Hiện 190 HTX trên địa bàn tỉnh đều có vốn hoạt động, tuy nhiên, số vốn không lớn và không tạo nền tảng giúp HTX bứt phá trong phát triển kinh tế. Nguyên nhân, do HTX không đủ điều kiện để thụ hưởng vốn chính sách cũng như tiềm năng để huy động vốn góp từ thành viên và đối tác.

Nhằm giúp các HTX có vốn để đầu tư công nghệ, máy móc phát triển sản xuất, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 2261/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệt chương trình hỗ trợ phát triển HTX giai đoạn 2015-2020. Từ dó đến nay, đã gần 03 năm kể từ ngày quyết định này có hiệu lực (tháng 12/2014), các HTX trông chờ nhiều vào nguồn vốn hỗ trợ nhưng vẫn chưa thấy vốn đâu.

Ông Phạm Ngọc Thanh, Phó Chủ tịch UBND huyện Tuy An cho biết: Căn cứ trên đề xuất của các HTX, địa phương đã xây dựng kế hoạch khoảng 37 tỷ đồng cho các HTX xây mới, nâng cấp trụ sở và hiện đại hóa trang thiết bị máy móc theo danh mục hỗ trợ của Quyết định 2261, nhưng hơn năm nay, vẫn đang ở trong tình trạng chờ!.

Vì sao tỉnh Phú Yên vẫn chưa giải ngân được nguồn vốn theo Quyết định 2261?

Theo Sở KH-ĐT, từ năm 2017, việc hỗ trợ các HTX lấy từ nguồn vốn Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, gắn với tiêu chí 13 về tổ chức hoạt động hiệu quả. Tuy nhiên, trên thực tế, các địa phương đều đã được duyệt danh mục xây dựng NTM và không có danh mục nào cho HTX.

Ông Lương Công Tuấn, Phó Chủ tịch UBND TX Sông Cầu cho biết thêm: Hiện nay, các danh mục vốn triển khai xây dựng NTM đã được UBND tỉnh phê duyệt, với tổng vốn khoảng 10 tỷ đồng, trong đó không có mục nào dành riêng cho HTX. Giờ muốn “bóc tách” cho HTX, địa phương cần có hướng dẫn cụ thể… Hiện chưa có văn bản hướng dẫn nên địa phương vẫn chờ và chưa thể phân bổ cho HTX.

Trong khi đó, theo Liên minh HTX tỉnh Phú Yên, các HTX còn hơn 500 triệu đồng thuộc vốn quỹ quốc gia về giải quyết việc làm trên địa bàn tỉnh cũng chưa được giải ngân. Đơn vị đã làm việc với Ngân hàng Chính sách xã hội chi nhánh Phú Yên, đơn vị quản lý nguồn vốn này, thì được biết do các HTX không có phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả nên không tiếp cận được.

Có thể nói, nguyên nhân lớn làm cho “sức khỏe” của các HTX yếu là thiếu vốn. Hy vọng trong thời gian tới, các ngành chức năng sẽ có giải pháp nhằm tháo gỡ những nút thắt để Quyết định 2261 trở thành một “liều thuốc” hữu hiệu để hồi phục sức khỏe cho các HTX.

LÊ PHƯƠNG