Với những đóng góp to lớn trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ cứu nước, "Địa điểm Khu kinh tế thanh niên năm 1970 tại xã Minh Đài" tại huyện Tân Sơn, vừa được xếp hạng Di tích Lịch sử Quốc gia vào ngày 14/4, theo Quyết định số 1017/QĐ-BVHTTDL do Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ký ban hành.

Theo Quyết định này, khu vực bảo vệ di tích được xác định theo biên bản và bản đồ khoanh vùng các khu vực bảo vệ di tích trong hồ sơ. UBND các cấp nơi có di tích được xếp hạng, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, thực hiện việc quản lý nhà nước đối với di tích theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa.

Khu kinh tế thanh niên là mô hình đặc thù, thí điểm đưa thanh niên miền xuôi lên phát triển kinh tế miền núi, vừa sản xuất hàng hóa xuất khẩu, vừa đào tạo lớp cán bộ chi viện cho chiến trường miền Nam, cho quân đội và cho các ngành, địa phương.

Ngày 23/12/1970, Phó Thủ tướng Đỗ Mười đã ký Quyết định số 268 cho phép Trung ương Đoàn huy động 500 đoàn viên ưu tú từ các tỉnh: Nam Hà, Hải Hưng, Vĩnh Phú (cũ) và Thái Bình, đồng thời chọn cử 100 cán bộ kỹ thuật từ các cơ quan nhà nước tham gia. Ngày 23/02/1971, Khu kinh tế thanh niên được thành lập trên địa bàn 7 xã của huyện Thanh Sơn (nay thuộc huyện Tân Sơn), trong đó xã Minh Đài là trung tâm.

Theo Quyết định, Khu kinh tế thanh niên có nhiệm vụ xây dựng thí điểm mô hình đưa thanh niên miền xuôi lên phát triển kinh tế miền núi, trồng cây nông sản xuất khẩu sang Liên Xô và Đông Âu để đổi lấy hàng hóa phục vụ công cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Với tinh thần nhiệt huyết và tình yêu Tổ quốc, những thanh niên ưu tú năm ấy đã không quản ngại khó khăn, gian khổ, xung phong lên đường làm nhiệm vụ lao động sản xuất, xây dựng vùng kinh tế mới, học tập văn hóa, rèn luyện chính trị. Thông qua lao động sản xuất đào tạo lớp thanh niên “vừa hồng, vừa chuyên” theo công thức 8+2+2 tức là 8 giờ sản xuất, 2 giờ học tập, 2 giờ luyện tập quân sự.

Sau 1 năm vượt khó khăn, gian khổ, cuộc sống tạm thời ổn định, thì ngày 20/9/1972, máy bay Mỹ đã tập kích bất ngờ Khu kinh tế thanh niên, bởi chúng cho rằng đây là một nơi huấn luyện cán bộ cho chiến trường miền Nam. Sau nửa giờ bắn phá, máy bay Mỹ đã ném 128 quả bom, phóng nhiều tên lửa vào trung tâm, khiến 45 cán bộ đội viên Thanh niên xung phong hy sinh, 26 người bị thương.

Ngay sau sự kiện trên, ngày 30/9/1972, Phó Thủ tướng Đỗ Mười đã gửi thư chia buồn tới Khu kinh tế thanh niên.

Khu kinh tế thanh niên đã được Chính phủ tặng Huân chương Lao động hạng Ba trong thời kỳ chống Mỹ, cứu nước; được Bộ Nông nghiệp tặng 300 Huy chương Vì sự nghiệp phát triển nông thôn Việt Nam, 270 Kỷ niệm chương phát triển ngành Chè; được Trung ương Đoàn tặng 700 Kỷ niệm chương Thanh niên xung phong… Đặc biệt, 45 cán bộ đội viên Thanh niên xung phong hy sinh ngày 20/9/1972 đã được tặng Bằng Tổ quốc ghi công, 26 người được công nhận là thương binh.

Việc xếp hạng di tích Trung tâm Khu kinh tế thanh niên xã Minh Đài là Di tích Lịch sử Quốc gia sẽ tiếp tục khẳng định giá trị, vai trò của di tích, thể hiện sự tri ân với các thế hệ cha ông đi trước, tiếp tục giáo dục truyền thống đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” với các thế hệ trẻ.