Tản bộ trên con đường Đoàn Khuê, nơi có hàng cây xanh rợp bóng mát, già làng A Pruih vừa trò chuyện vừa dẫn tôi đến nhà rông mới của làng. Đúng như giới thiệu của già làng A Pruih, càng đến gần, ngôi nhà rông trông càng cao và đẹp, nổi bật giữa làng Kon Mơ Nay Sơ Lam 1.

Lúc chúng tôi đến, Trưởng thôn A Yek và Bí thư chi bộ Nguyễn Thị Huynh đã chờ sẵn trước nhà rông. Hai người này cũng giống như già làng A Pruih, đều gắn bó lâu năm, biết được lịch sử hình thành, phát triển của làng Kon Mơ Nay Sơ Lam 1 và cuộc sống của các thế hệ người dân trong làng.

Sau khi niềm nở, thân mật chào đón chúng tôi, trưởng thôn A Yek lấy chiếc chìa khóa duy nhất mà dân làng tín nhiệm giao cất giữ mở cửa nhà rông. “Nhà rông là tài sản lớn, nên dân làng thống nhất chỉ sử dụng 1 chìa để mở khóa cửa”, Trưởng thôn A Yek cho hay.

Chiều buông dần, bầu trời bắt đầu tối, Trưởng thôn A Yek đi một vòng quanh nhà rông để bật tất cả bóng đèn. Không gian xung quanh nhà rông trở nên bừng sáng, lũ trẻ khắp nơi trong làng ùa đến vui chơi, nô đùa.

Trên khuôn mặt của Trưởng thôn A Yek, già làng A Pruih và Bí thư chi bộ Nguyễn Thị Huynh lộ rõ vẻ phấn khởi và hạnh phúc khi tiếp chuyện tôi. Mọi người cùng chia sẻ, đã từ rất lâu, dân làng Kon Mơ Nay Sơ Lam 1 mong mỏi có được ngôi nhà rông to và đẹp. Trải qua quãng thời gian dài, dân làng mới có được nhà rông thiết kế theo đúng tâm nguyện của mình.

Già làng A Pruih nhớ lại: Lúc tôi còn nhỏ, nhà rông của làng ở vị trí cách nhà rông mới không xa, nhưng kích thước nhà rông nhỏ, chỉ đáp ứng sinh hoạt cộng đồng cho vài chục hộ dân. Trải qua hàng chục năm, số hộ dân và khẩu tăng dần, dân làng Kon Mơ Nay Sơ Lam 1 quyết định tháo dỡ nhà rông nhỏ, cùng vào những cánh rừng ở xã Đăk Rơ Wa (Tp. Kon Tum) và xã Đăk Tờ Re (huyện Kon Rẫy) tìm kiếm vật liệu đem về dựng nhà rông mới. Nhà rông có diện tích hơn 100 m2.

“Mọi người đã bỏ ra rất nhiều công sức để tìm kiếm các vật liệu và chung tay dựng nên. Ai cũng bảo ban nhau phải gìn giữ và bảo vệ nhà rông. Tuy nhiên, sau 3 năm sử dụng, vào đợt mưa bão năm 2008, nhà rông không may bị sét đánh trúng và bị cháy. Khi nhà rông bị cháy, tôi và các hộ dân trong làng trông cậy hoàn toàn vào lực lượng Cảnh sát chữa cháy. Dẫu vậy, vì lửa bén nhanh và lớn nên kết cấu gỗ, tranh, tre, nứa của nhà rông đều bị cháy toàn bộ”, Trưởng thôn A Yek tiếp lời.

Bí thư chi bộ Nguyễn Thị Huynh cho hay, đầu năm 2011, làng Kon Mơ Nay Sơ Lam 1 được Nhà nước đầu tư xây dựng nhà rông mới bằng kết cấu bê tông, cốt thép và mái tôn trên diện tích gần 70 m2 với tổng kinh phí thực hiện hơn 326 triệu đồng. Vì diện tích sử dụng không lớn và kiến trúc chưa thật sự phù hợp với không gian văn hóa truyền thống của đồng bào tại địa phương, vì vậy, đến đầu năm 2021, Đảng ủy phường Trường Chinh đã chỉ đạo UBND phường chuẩn bị về kinh phí, tổ chức họp làng để cùng bàn bạc, xây dựng nhà rông mới và được bà con dân làng đồng tình ủng hộ.

Theo bà Huynh, nhà rông mới được khởi công xây dựng vào tháng 3/2022, vị trí xây dựng trên nền nhà rông cũ. Với sự quyết tâm, đồng lòng của cả hệ thống chính trị, sự đóng góp của các cá nhân, tổ chức, sau 6 tháng thi công xây dựng, nhà rông mới đã hoàn thành và đưa vào sử dụng. Nhà rông có tổng kinh phí xây dựng gần 1,96 tỷ đồng, diện tích sử dụng 173,7 m2, có kết cấu xây dựng vật liệu tự nhiên kết hợp với vật liệu nhân tạo. “Ngoài đầu tư xây dựng nhà rông mới cho làng, UBND phường Trường Chinh còn đầu tư xây dựng cổng, tường rào dài 39,3 m và làm mới sân bê tông xung quanh nhà rông”, bà Huynh nói.

Làng Kon Mơ Nay Sơ Lam 1 đến nay có 260 hộ với 1.199 khẩu, hầu hết các hộ dân trong làng là người Rơ Ngao (một nhánh của dân tộc Ba Na) và sinh sống bằng nghề làm nông. Nhà rông có ý nghĩa rất quan trọng trong đời sống tinh thần, sinh hoạt văn hóa của bà con DTTS trong làng. Nhà rông có khuôn viên sân rộng nên phù hợp tổ chức các hoạt động văn hóa của làng. Sau khi khánh thành và đưa nhà rông mới vào sử dụng, dân làng Kon Mơ Nay Sơ Lam 1 đã sắp xếp lại bàn ghế, bục tượng Bác Hồ và treo bảng tên, các quyết định, giấy khen cá nhân, tập thể tiêu biểu lên các phên vách. Đội cồng chiêng xoang của làng cũng lấy nhà rông làm địa điểm để tập luyện tham gia Hội thi cồng chiêng xoang cấp thành phố vừa qua.

“Khuôn viên nhà rông sáng, sạch và đẹp, bà con dân làng ai cũng rất vui mừng. Từ khi nhà rông hoàn thành, chiều mỗi ngày, thanh niên và trẻ em trong làng đều đến đá bóng, đạp xe, nô đùa rất vui”, già làng A Pruih cười nói.

“Từ nay, làng Kon Mơ Nay Sơ Lam 1 có nhà rông kiên cố. Chúng tôi sẽ vận động bà con trồng thêm hoa và cây xanh, cùng gìn giữ, bảo vệ nhà rông thật tốt, để thời gian sử dụng được lâu dài góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc”, Trưởng thôn A Yek, già làng A Pruih và Bí thư chi bộ Nguyễn Thị Huynh cùng cho biết.