Tiềm năng và thách thức

Dẫu chỉ là một vùng đất nhỏ ven biển, nhưng kho tàng văn hóa Cửa Lò quả là đáng nể. Qua thống kê của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nghệ An, nơi đây có khoảng 40 di sản văn hóa vật thể đã được đưa vào danh mục kiểm kê, trong đó có 13 di tích đã được xếp hạng, gồm 4 di tích quốc gia (đền Vạn Lộc; nhà thờ họ Hoàng Văn; đền Mai Bảng; nhà thờ, khu lăng mộ Nguyễn Trọng Đạt) và 9 di tích cấp tỉnh.

Ẩn mình phía sau những ồn ã, náo nhiệt của nhịp sống phố biển hôm nay là một Cửa Lò lắng đọng, một Cửa Lò trầm mặc với thời gian. Mảnh đất địa linh nơi đầu sóng với những đền, chùa… sẽ là những trải nghiệm cho du lịch tâm linh nơi phố biển.

Từ đền Vạn Lộc thờ ngài Thái úy Quận công Nguyễn Sư Hồi (1444 - 1506), được Nhà nước trao tặng danh hiệu Di tích lịch sử văn hóa quốc gia năm 1991; đền Yên Lương – một Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia được xây dựng năm Nhâm Tuất (1682), niên hiệu Chính Hòa thứ 3 đời vua Lê Hi Tông; đền thờ Nguyễn Xí, được xây dựng năm 1467 để thờ Thái Sư Cương Quốc công Nguyễn Xí… đến những ngôi cổ tự theo phái Phật giáo Bắc tông cũng đã góp phần làm cho vùng sông nước Cửa Lò thêm cổ kính, linh thiêng. Đó là chùa Lô Sơn xây dựng dưới đời vua Lê Dụ Tông, được xếp hạng là Di tích lịch sử cấp tỉnh năm 2005, được vinh dự nhận cúng dường Xá lợi Phật từ Thượng tọa SanVaDo tại chùa Suyli ở Myanmar. Đó là Song Ngư tự - một Di tích lịch sử văn hóa được công nhận cấp tỉnh năm 2011, xây dựng vào khoảng thế kỷ XIII, dưới thời vua Trần Thánh Tông.

Tiềm năng phố biển Cửa Lò còn là hệ thống những hòn đảo nổi, chìm mang đến một cảm giác riêng biệt, mới lạ. Một trong số đó là đảo Lan Châu, có hình dáng tựa một con cóc khổng lồ nhoài ra biển nên dân gian gọi là Rú Cóc. Trên đảo Lan Châu có ngọn hải đăng, có lầu Nghinh Phong được vua Bảo Đại cho xây từ năm 1936. Rồi, đảo Ngư nằm cách đất liền chừng 4km. Hôm nay, tuyến cáp treo vượt biển (3,5km) kết nối đảo Hòn Ngư với đất liền, được xem là dài nhất Việt Nam do Tập đoàn Vingroup đầu tư xây dựng, gắn liền với khu vui chơi hiện đại, sầm uất bậc nhất Bắc Trung Bộ… đang mang đến sức hấp dẫn mới cho du lịch biển Cửa Lò.

Cũng được coi là một dạng tiềm năng, khi quãng đường di chuyển đến Cửa Lò đang là một điểm cộng với du khách các tỉnh phía Bắc. Hôm nay, tuyến cao tốc Hà Nội-Nghệ An đã thông xe, đã rút ngắn khoảng cách quê Bác với Thủ đô so với trước. Cùng với đó, những tuyến giao thông huyết mạch, là đường ven biển, là đại lộ 72m, cùng hệ thống sân bay, bến xe… đang là một lợi thế cho tour du lịch về với phố biển Cửa Lò.

Cùng với làng chài truyền thống thì hải sản Cửa Lò tươi ngon, giá cả phù hợp… đang là thức ăn, quà biếu tặng cho bất cứ du khách nào sau những phút giây trải nghiệm ở Cửa Lò. Thêm vào đó, hạ tầng lưu trú Cửa Lò cơ bản đáp ứng nhu cầu du khách. Hiện toàn Cửa Lò có 300 khách sạn, cơ sở lưu trú với trên 11.600 phòng; có khả năng đón và phục vụ khoảng 30.000 lượt khách mỗi ngày với chất lượng phục vụ ngày càng được cải thiện.

Nhưng thực tế thì sao?

Mô hình du lịch Cửa Lò còn mang tính đơn điệu, chủ yếu là hoạt động nghỉ mát, tắm biển của du khách. Hiện tại, nơi đây vẫn còn thiếu các dịch vụ giải trí, nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe, hoạt động ban đêm, du lịch cộng đồng… để thu hút du khách trong mùa Thu, Đông. Đặc biệt tư duy làm du lịch còn nặng tính "mùa vụ" với chu kỳ du lịch Hè - nghỉ Đông, dẫn đến thiếu động lực và đầu tư cho mùa thấp điểm. Trong khi đó, cơ chế hỗ trợ, chính sách kích cầu mùa Thu - Đông chưa mạnh mẽ, khiến doanh nghiệp ngại duy trì hoạt động quanh năm.

Cửa Lò mùa nào cũng đẹp. Nhưng trong tâm thức với ngay cả người dân nội tỉnh thì thời điểm lý tưởng ở biển Cửa Lò kéo dài từ tháng 4 đến tháng 8 dương lịch hằng năm. Hình ảnh “Cửa Lò là biển mùa Hè” đã ăn sâu vào tâm trí du khách, nhưng lại chưa có chiến dịch quảng bá mạnh để thay đổi nhận thức này. Trong khi, mùa Thu, mùa Đông - thời điểm vẫn có thể tổ chức nghỉ dưỡng, lễ hội, trải nghiệm thiên nhiên thì lại thiếu nội dung và cách thức truyền thông phù hợp.

Việc kết nối giữa Cửa Lò với các điểm du lịch trong tỉnh như quê Bác, Đảo chè, Pù Mát, Quảng trường Hồ Chí Minh, Đền thờ Hoàng đế Quang Trung... còn rời rạc, thiếu sản phẩm tour xuyên suốt 4 mùa. Cửa Lò dường như vẫn chưa khai thác hết tiềm năng du lịch tâm linh, văn hóa, sinh thái, cộng đồng trong khu vực.

Cần chiến lược bài bản

Để khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế của Cửa Lò, ngày 14/6/2021, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Nghệ An đã ban hành Nghị quyết số 01-NQ/TU về xây dựng và phát triển thị xã Cửa Lò đến năm 2025 và những năm tiếp theo. Mục tiêu của Nghị quyết này là tập trung mọi nguồn lực xây dựng đô thị du lịch Cửa Lò phát triển nhanh, bền vững, cùng với thành phố Vinh trở thành đầu tàu tăng trưởng, trung tâm đổi mới sáng tạo của Nghệ An và vùng Bắc Trung Bộ.

Từ Nghị quyết này, những năm qua, Nghệ An đã đầu tư nhiều cho phố biển Cửa Lò, xem phát triển ngành công nghiệp không khói là chiến lược trong phát triển kinh tế chung của tỉnh.

Đặc biệt, đón mùa du lịch năm 2025, thành phố Vinh đã triển khai nhiều hoạt động du lịch biển đặc sắc để vừa giữ gìn những giá trị vốn có, vừa hòa nhập vào diện mạo mới của một thành phố đang vươn mình mạnh mẽ, nhằm quảng bá hình ảnh Vinh - thành phố biển; thành phố văn minh - thân thiện - đáng sống. Lãnh đạo UBND thành phố Vinh chia sẻ: Du khách khi đến với Cửa Lò trong mùa Hè này sẽ có những trải nghiệm đáng nhớ, như được tận hưởng hoàn toàn miễn phí các dịch vụ tắm tráng, gửi xe, vệ sinh công cộng và thậm chí cả dịch vụ check-in tại một số điểm du lịch nổi tiếng.

Cửa Lò hôm nay đã là một bãi biển trải dài khoáng đạt, với nước trong xanh, nền cát sạch và một bờ kè lý tưởng chạy dọc bãi biển. Không còn cảnh nhếch nhác hàng quán năm nào, không còn cảnh lộn xộn chèo kéo du khách vào hàng này, quán nọ. Tất cả đã được thay thế bằng những tiểu công viên, bằng những hàng ghế đá dưới bóng cây xanh, bằng những trụ vòi tắm tráng hiện đại, sạch sẽ… Chỉ bấy nhiêu cũng đủ cho thấy một quyết tâm lớn mà thành phố Vinh đang thực hiện, trên hành trình đưa du lịch Cửa Lò lột xác.

Nhưng nếu chỉ dừng lại ở du lịch một mùa, Cửa Lò vẫn còn tồn tại tư duy làm du lịch thuần túy, thiếu tầm nhìn, thiếu đầu tư, thiếu tư duy bứt phá. Còn nếu làm du lịch bốn mùa, thì sao? Đó là cả những quyết liệt cụ thể mang tính đồng bộ và dài hơi.

Trước hết, truyền thông vẫn phải đi đầu và được đẩy mạnh hơn. Ngoài những kênh truyền thống như báo chí, truyền hình thì cần tận dụng ưu thế của nền tảng số như TikTok, Facebook, YouTube… với những nội dung sáng tạo, gần gũi (storytelling, vlog, video ngắn...).

Cùng với đó, là đẩy mạnh hoạt động liên kết du lịch biển Cửa Lò với các điểm du lịch sinh thái, du lịch văn hóa, du lịch tâm linh khác của tỉnh theo các tour với lịch trình phù hợp. Phải nghiên cứu đa dạng hóa các sản phẩm du lịch vào mùa thấp điểm, tạo thêm các điểm check-in, nghệ thuật công cộng, nghệ thuật đường phố ở bãi biển Cửa Lò gắn với các hoạt động ưu tiên trải nghiệm, lễ hội biển, sự kiện âm nhạc, đêm văn hóa, hội chợ ẩm thực, chèo thuyền trên biển, đạp xe ven biển…

Tại Tọa đàm đánh giá các sản phẩm, dịch vụ du lịch năm 2025, bà Trần Thị Mỹ Hạnh, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nghệ An cho rằng: Ngành Du lịch Nghệ An phải bắt tay xây dựng các sản phẩm du lịch mùa Đông với tên gọi “Cửa Lò không mùa Đông”. Cần thoát ra khỏi quan niệm “biển chỉ để tắm”, Cửa Lò có thể sẽ xây dựng các điểm check-in, phát triển du lịch tâm linh với các đền, chùa nổi tiếng ở lân cận, xây dựng các lễ hội, những câu chuyện làng nghề; nghiên cứu làm tour đêm với các điểm đến khác trong tỉnh. 

Đối với vấn đề nhân lực, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nghệ An cũng cho rằng: Gốc rễ của tình trạng nhân lực thiếu chuyên nghiệp cũng bắt nguồn từ du lịch mùa vụ. Cùng với chiến lược đào tạo, thì cải thiện được du lịch mùa vụ sẽ cải thiện được chất lượng phục vụ. Ngành cũng sẽ kết hợp với các đơn vị kinh doanh du lịch trên địa bàn triển khai đồng loạt chính sách ưu đãi, giảm giá, đóng gói các sản phẩm để xây dựng “Cửa Lò không mùa Đông”.