Đặc điểm của cây mướp khía

Mướp khía là loài thực vật sống hằng năm, thân leo, dài khoảng 3 – 6m, thân cây có nhiều rãnh và đường kính khoảng 2cm. Lá có hình tim, mép có răng cưa to, mọc so le, rộng đến 25cm và dài từ 15 – 20cm. Hoa đơn tính, hoa đực thường mọc thành chùm và có lá bắc màu lục. Cánh hoa có màu vàng tươi, đài hoa màu trắng lục dính vào nhau ở gốc. Hoa có tổng cộng 5 nhị, trong đó có 4 nhị chỉ dính vào nhau, 1 nhị rời.

Hoa cái mọc đơn lẻ, vòi nhụy ngắn và đầu có 3 núm nhỏ, có lông mềm màu vàng. Quả hình chùy, kích thước lớn, đường kính khoảng 7 – 10cm, dài 30 – 40cm và có các cạnh nhọn dọc (khoảng 10 cạnh). Hạt khi chín chuyển thành màu đen và có bề mặt sần sùi.

Mướp khía là loài cây ưa ẩm, sáng và sinh trưởng nhanh. Do đó khi trồng cần tưới nước thường xuyên. Cây ra hoa và sai quả vào tháng 4 – 6 hằng năm.

Công dụng chữa bệnh của cây mướp khía

Trong y học cổ truyền cac bộ phận như quả mướp, thân, lá, rễ cây đều có tác dụng chữa bệnh.

Quả mướp vị ngọt, tính bình, không độc, dùng nấu nước uống giúp lợi sữa cho phụ nữ mới sinh, có thể nấu với móng giò lợn để ăn.

Xơ mướp là vị thuốc lương huyết, hoạt huyết, thông kinh giải độc, giảm đau, cầm máu, dùng chữa chảy máu ruột, băng huyết, lỵ ra máu.

Lá mướp có vị đắng và chua, tính hơi hàn, có tác dụng chỉ huyết, thanh nhiệt giải độc, ho gà, trị vết thương chảy máu, trị mụn…

Hạt có vị hơi ngọt, tính bình, có tác dụng trị ho nhiều đờm, tiểu khó …

Dây có vị ngọt, tính bình, có tác dụng thông kinh hoạt lạc, chỉ khái hoá đàm.

Rễ có vị ngọt, tính bình, có tác dụng thanh nhiệt giải độc. Có thể dùng trị chứng viêm xoang mũi, đau lưng.

Trong thành phần của mướp khía, người ta tìm thấy một lượng lớn chất xơ và các dưỡng chất có lợi cho sức khỏe như vitamin C, riboflavin, kẽm, thiamin, sắt và magan... Thêm vào đó, mướp khía còn chứa rất ít chất béo, ít calorie vì vậy rất thích hợp với những người mỡ máu cao. Ngoài ra muwps khía còn một số công dụng đặc biệt như sau:

Tốt cho người bệnh tiểu đường: Trong thành phần của mướp khía có chứa insulin dạng peptides, alkaloids và dạng charantin, có tác dụng làm giảm mức đường huyết của máu, có lợi cho bệnh nhân tiểu đường và sức khỏe nói chung.

Hỗ trợ giảm cân: Mướp khía có chứa rất ít lượng chất béo và calorie, không có cholesterol lại rất dồi dào chất xơ và chứa nhiều nước nên rất phù hợp với những người đang ăn kiêng. Trong 100g mướp khía đã qua chế biến chỉ có chứa khoảng 60 đơn vị calorie, vì vậy nên có thể xem mướp khía như một loại thực phẩm vàng có tác dụng hỗ trợ giảm cân.

Tác dụng bảo vệ hệ tiêu hóa: Celulozo trong mướp khía giúp bạn phòng tránh chứng bệnh táo bón và kích thích tiêu hóa. Chính vì thế, nếu bạn đang lo ngại về bệnh táo bón thì đừng quên bổ sung mướp khía vào trong chế độ ăn uống thường ngày.

Tác dụng “lọc” sạch máu: Mướp khía có khả năng thanh lọc máu rất tốt, hỗ trợ chức năng lọc máu của gan. Đồng thời, hạn chế nguy cơ gan bị nhiễm độc từ những thực phẩm, đồ uống chứa độc tố.

Trị chứng vàng da: Vàng da là dạng bệnh lý thường gặp ở trẻ nhỏ hoặc những người mắc chứng bệnh gan. Theo đông y, nước của Mướp khía có thể có tác dụng chữa vàng da rất hiệu quả. Hoặc bạn cũng có thể dùng bột được chế biến từ hạt và vỏ mướp để chữa vàng da cũng mang lại tác dụng tương tự.

Tăng cường miễn dịch: Hệ miễn dịch của cơ thể bị suy yếu chính là nguyên nhân hàng đầu khiến bạn bị mắc phải các chứng bệnh viêm nhiễm, các chứng bệnh do virus tấn công. Việc cải thiện và tăng cường chức năng hệ miễn dịch không hề khó, những gì bạn cần làm là chăm chỉ ăn các món ăn chế biến từ Mướp khía hoặc uống nước ép mướp khía.

Bài thuốc chữa bệnh của cây mướp khía

Chữa bệnh sởi: Lấy xơ mướp 20g, cỏ mần trầu 8g, cam thảo nam 4g, bạch chỉ, kim ngân và kinh giới mỗi thứ 12g,. Đem các vị thái nhỏ, sao vàng và sắc nước uống 2 lần/ ngày.

Chữa bệnh viêm xoang: Dùng 8 – 12g thân già và rễ cây mướp khía. Sắc uống hằng ngày.

Hỗ trợ điều trị viêm mũi: Dùng thân mướp khía đem sao cháy, sau đó tán bột và thổi vào mũi 2 – 3 lần/ ngày.

Chữa viêm xoang mũi: Dùng thân cây sim 8 – 12g và thân mướp khía 10 – 20g. Đem sắc uống. Tuy nhiên nếu gặp phải tình trạng táo bón khi dùng bài thuốc này, gia thêm 30 – 40g vừng đen.

Chữa hen suyễn: Chuẩn bị xơ mướp băm nhỏ, sao 20g và hạt đay giã dập, sao12g. Đem trộn đều các vị, sau đó đem sắc và uống khi nóng. Ngày dùng 2 lần liên tục từ 2 – 3 ngày.

Giúp bồi bổ sức khỏe và hỗ trợ điều trị: Dùng 8 – 12g thân già của cây mướp và 1 ít thịt nạc. Đem nấu với thịt, sau đó vớt thịt ăn và dùng nước uống.

Giúp lợi sữa: Dùng móng giò heo và mướp khía tươi nấu canh ăn thường xuyên.

Hoặc: Chuẩn bị mướp khía 10g, gạo tấm 100g, cá mè 1 con. Luộc cá lấy nước, sau đó cho gạo vào nước luộc cá nấu thành cháo. Gọt bỏ mướp, thái lát và cho vào cùng nấu chín. Nêm gia vị cho vừa miệng.

Chữa băng huyết, kiết lỵ, rong kinh và xuất huyết trĩ: Dùng xơ mướp (ty qua lạc). Đốt tồn tính và tán bột. Mỗi lần dùng 4 – 8g, chia thành 2 lần uống trong ngày và chiêu với nước ấm.

Chữa tắc tia sữa và viêm tuyến vú: Dùng gai bồ kết 10 cái, hành tươi 1 củ và xơ mướp khía 1 cái. Đem các dược liệu băm nhỏ, sau đó sắc với 400ml nước, còn lại 100ml. Chia thành 2 lần uống, dùng liên tục trong 2 – 3 ngày. Tuy nhiên cần kết hợp với các động tác massage ngực để thông tia sữa bị tắc.

Chữa bế kinh: Dùng tiết chim bồ câu trắng và xơ mướp. Xơ mướp đốt tồn tính, tán nhỏ và trộn với tiết chim bồ câu làm thành bánh. Sau đó phơi khô và tán nhỏ. Mỗi lần dùng 8g uống với rượu khi đói.

Lưu ý

Phụ nữ mang thai nên tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng.

Các bài thuốc từ mướp khía có thể gây táo bón khi áp dụng nên cho thêm vừng đen đồng thời cần uống nhiều nước và bổ sung thêm rau xanh vào chế độ ăn.