Thời gian qua, tình hình tội phạm và tệ nạn ma túy ở nước ta diễn biến rất phức tạp, nghiêm trọng là tình trạng tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy đang diễn ra tại nhiều địa phương, nhất là ở các thành phố lớn, nơi tập trung nhiều trường đại học, cao đẳng, các cơ sở giáo dục… trong đó, lứa tuổi thanh, thiếu niên, học sinh, sinh viên (HSSV) chiếm tỷ lệ lớn.

Hiện cả nước có gần 230.000 người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy và người đang bị quản lý sau cai nghiện có hồ sơ quản lý, khoảng 60% người sử dụng ma túy lần đầu trong độ tuổi từ 15 - 25, trong đó có nhiều em ở độ tuổi 13 - 15 tuổi. Trong tổng số 95% người sử dụng ma túy túy tổng hợp thì có tới 70 - 75% người trong độ tuổi 17 - 35 tuổi, chiếm tỷ lệ lớn là thanh niên, HSSV. Có thể thấy HSSV là những đối tượng trẻ tuổi, dễ bị dụ dỗ, lôi kéo, rủ rê, thích trải nghiệm những cái mới nên đã và đang trở thành mục tiêu mà tội phạm ma túy hướng tới.

Trong khi đó thủ đoạn của tội phạm ma túy ngày càng tinh vi, các đối tượng lợi dụng sự phát triển của khoa học công nghệ để sản xuất rất nhiều loại ma túy thế hệ mới có độc tính cao, với hình thức bắt mắt thu hút sự tò mò, khám phá của giới trẻ, đồng thời ngụy trang núp bóng dưới dạng: “Nước vui”, trà sữa hoặc tẩm ướp trong thực phẩm đồ uống, thuốc lá điện tử... để đối phó với cơ quan chức năng. 

Người sử dụng ma túy tổng hợp kéo dài dẫn đến rối loạn tâm thần “ngáo đá”, mất khả năng kiểm soát hành vi gây nguy hiểm cho bản thân và những người xung quanh, gây ra tình trạng mất an ninh, trật tự ở nhiều địa bàn, với nhiều vụ án gây dư luận xấu trong nhân dân. Trong năm 2023, có gần 1.500 đối tượng sử dụng ma túy tổng hợp có biểu loạn thần “ngáo đá”, gây ra 30 vụ phạm pháp hình sự.

Hiện nay, công tác phòng, chống ma túy ở nước ta đang tập trung vào 3 trụ cột chính: “Giảm cung”, “giảm cầu” và “giảm tác hại”. Trong hoạt động “giảm cầu”, công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng, chống ma túy giữ vai trò hết sức quan trọng.

Thời gian qua, mặc dù các đơn vị chức năng đã nỗ lực ngăn chặn, nhưng tỷ lệ người sử dụng ma túy không giảm mà có chiều hướng gia tăng với nhiều diễn biến phức tạp. Nguyên nhân chính là do nhận thức của người dân, nhất là giới trẻ về tác hại của ma túy chưa được đầy đủ. Công tác tuyên truyền phòng, chống ma túy còn mang tính hình thức, dàn tràn, áp dụng cho nhiều đối tượng khác nhau, chưa có tính riêng biệt, chuyên sâu dành cho đối tượng có nguy cơ cao như: Thanh thiếu niên, HSSV.

Trước thực trang trên, Bộ Công an và Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) thống nhất ký kết chương trình phối hợp tuyên truyền, giáo dục phòng, chống ma túy trong các cơ sở giáo dục, giai đoạn 2024 - 2030. Mục tiêu của chương trình nhằm xây dựng các chương trình cụ thể, chuyên biệt để triển khai các giải pháp phòng ngừa, ngăn chặn ma túy trong học đường, đưa nội dung tuyên truyền phòng, chống ma túy vào các tiết học ở các cấp học; đồng thời có sự chỉ đạo, thực hiện thống nhất, đồng bộ, xuyên suốt từ Trung ương xuống địa phương.

Bên cạnh đó, nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức, giáo viên, HSSV trong các cơ sở giáo dục về tác hại và hậu quả của ma túy, trang bị những kỹ năng cần thiết để phòng tránh tệ nạn ma túy; qua đó phát huy vai trò xung kích của đoàn viên, thanh niên, HSSV trong công tác phòng, chống ma túy. Kịp thời phát hiện và xử lý những hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống ma túy, giữ gìn an ninh trật tự, tạo môi trường an toàn, lành mạnh trong các cơ sở giáo dục.

Cục Cảnh sát Điều tra tội phạm về ma túy, Bộ Công an và Vụ Giáo dục chính trị và Công tác HSSV, Bộ GD&ĐT được giao nhiệm vụ là đơn vị đầu mối tham mưu triển khai thực hiện quy chế.

Việc ký kết Chương trình phối hợp giữa hai bộ nhằm cụ thể hóa việc thực hiện các chủ trương chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về phòng, chống ma túy, tuyên truyền nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi về tác hại của ma túy và những hệ lụy của ma túy đối với cán bộ, giáo viên, HSSV tại các cơ sở giáo dục; đồng thời bảo đảm an toàn cả ở bên ngoài và bên trong các nhà trường. Việc ký kết tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật phòng, chống ma túy tại các cơ sở giáo dục giai đoạn 2024 - 2030 sẽ góp phần ngăn chặn, đẩy lùi tệ nạn ma túy trong HSSV. Khi học sinh, sinh viên nhận thức đầy đủ về tác hại của ma túy thì chính họ sẽ là những tuyên truyền viên tích cực cho gia đình và cộng đồng hiểu về tác hại của ma túy và tránh xa tệ nạn nguy hiểm này.