Tham dự cuộc làm việc có Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn; Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Nên.

Cùng dự có các Ủy viên Trung ương Đảng: Tổng thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường; Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh; Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính-Ngân sách Nguyễn Phú Cường; Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh, Thiếu tướng Lê Tấn Tới; Trưởng ban Dân nguyện Dương Thanh Bình; Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh; Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thể; Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà; Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên; Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị; Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long; Phó Bí thư Thường trực Thành ủy, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi; lãnh đạo một số Ủy ban của Quốc hội và bộ, ngành Trung ương…

Nhiều điểm sáng rất đáng trân trọng

2021 là năm đặc biệt, chưa có tiền lệ với TP Hồ Chí Minh. Đợt dịch Covid-19 bùng phát lần thứ tư với biến chủng Delta đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới mọi mặt của đời sống chính trị, kinh tế, xã hội của thành phố. Trong bối cảnh nhiều khó khăn và thách thức như vậy, Báo cáo của Thành ủy TP Hồ Chí Minh nêu rõ, với sự quan tâm, lãnh đạo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, lãnh đạo chủ chốt và sự chỉ đạo quyết liệt, kịp thời của Chính phủ, Ban Chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch Covid-19, sự hỗ trợ của các ban, bộ, ngành Trung ương, các địa phương, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân TP đã chung sức, đồng lòng, nỗ lực, quyết tâm, quyết liệt thực hiện nhiều biện pháp phòng, chống dịch, từng bước vượt qua thử thách. Từ cuối tháng 9.2021 đến nay, dịch bệnh đã cơ bản được kiểm soát, TP bước vào giai đoạn “bình thường mới”.

Đại dịch Covid-19 đã gây nhiều tổn thất, tác động đến mọi mặt của đời sống xã hội, ảnh hưởng trực tiếp đến phần lớn người lao động trên địa bàn. Song với sự đồng lòng, đoàn kết, đồng tâm hiệp lực của các doanh nghiệp và người dân TP, sự phối hợp đồng bộ của cả hệ thống chính trị thực hiện đúng tinh thần Nghị quyết số 128/NQ-CP ngày 11.10.2021 của Chính phủ về “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19”, kinh tế TP năm 2021 mặc dù tăng trưởng thấp, song vẫn có nhiều điểm sáng rất đáng trân trọng.

Tổng thu ngân sách nhà nước đạt trên 381 nghìn tỷ đồng (đạt 104,5% dự toán), thu hút vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đạt 7,23 tỷ USD (bằng 138,6% so với năm 2020). Kiều hối đạt 6,6 tỷ USD, xuất khẩu tăng 2,8%, nhập khẩu tăng 24,9% so với cùng kỳ. TP có 5/9 ngành dịch vụ có mức tăng trưởng cao hơn cùng kỳ như: thông tin và truyền thông; tài chính - ngân hàng - bảo hiểm; hoạt động khoa học và công nghệ; giáo dục và đào tạo; hoạt động y tế và cứu trợ xã hội.

Cả hệ thống chính trị nỗ lực triển khai thực hiện chủ đề “Năm xây dựng chính quyền đô thị và cải thiện môi trường đầu tư” với tinh thần chủ động, quyết liệt, nỗ lực khắc phục khó khăn do ảnh hưởng dịch bệnh Covid-19, tích cực triển khai các kế hoạch, giải pháp hiệu quả nhằm ổn định tình hình kinh tế - xã hội, tạo tiền đề cho các năm tiếp theo. Trong đó, đẩy mạnh phân cấp quản lý Nhà nước theo ngành, lĩnh vực; ủy quyền cho các Sở, ban, ngành, quận - huyện, thành phố Thủ Đức; tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, cải thiện môi trường đầu tư, đồng hành với doanh nghiệp.

Các hoạt động văn hóa - xã hội được chủ động điều chỉnh phù hợp với công tác phòng, chống dịch. Một số hoạt động nghệ thuật phục vụ các sự kiện chính trị, các ngày lễ lớn chuyển sang hình thức trực tuyến, khai thác thế mạnh của truyền thông, gắn với công tác tuyên truyền phòng, chống dịch, động viên Nhân dân nêu cao quyết tâm, lạc quan đẩy lùi dịch bệnh, tôn vinh tinh thần trách nhiệm, tri ân sự hy sinh cao cả của đội ngũ y bác sĩ và các lực lượng tuyến đầu phòng, chống dịch. Ngành giáo dục TP đã cố gắng triển khai tốt các hoạt động giáo dục trực tuyến cho các bậc học, tổ chức huy động trang thiết bị cho các trường hợp khó khăn. Công tác an sinh xã hội, an dân, quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội được bảo đảm.

Bên cạnh những điểm sáng đáng ghi nhận, TP Hồ Chí Minh tiếp tục gặp nhiều khó khăn, thách thức chưa có tiền lệ. Một số ngành công nghiệp, thương mại, dịch vụ bị tổn thương nghiêm trọng. GRDP năm 2021 ước giảm 6,78% so với cùng kỳ (cùng kỳ tăng 1,39%) và không đạt chỉ tiêu kế hoạch đề ra (kế hoạch năm là 6%). Việc thực hiện 20 chỉ tiêu chủ yếu gồm 29 chỉ tiêu thành phần của Nghị quyết số 89/NQ-HĐND ngày 9.12.2020 của HĐND TP về nhiệm vụ kinh tế - xã hội năm 2021 giảm sâu, dự kiến hoàn thành 14/29 chỉ tiêu, còn 13 chỉ tiêu chưa hoàn thành, và 2 chỉ tiêu chưa đủ cơ sở tính toán.

Còn nhiều dư địa để thúc đẩy kinh tế phát triển

Về tình hình kinh tế - xã hội 2 tháng đầu năm 2022, báo cáo của Thành ủy TP Hồ Chí Minh cho thấy, mặc dù dịch Covid-19 có tăng do sự xuất hiện của biến chủng Omicron, nhưng với các biện pháp phòng, chống dịch chủ động, bình tĩnh, giám sát và hiệu quả đã giúp kiểm soát được tình hình dịch bệnh. Đặc biệt là chiến dịch bảo vệ nhóm người có nguy cơ cao, triển khai bước đầu có hiệu quả chiến dịch bảo vệ trẻ em; tổ chức tiêm vaccine xuyên Tết và đạt được kết quả tích cực với hơn 13 nghìn người được tiêm. TP tiếp tục tổ chức dạy và học trực tiếp ở tất cả các cấp học; tăng cường lực lượng bác sỹ về cơ sở. Tình hình kinh tế - xã hội đạt được nhiều kết quả tích cực, phục hồi tốt so với các tháng trước, một số chỉ tiêu đạt bằng cùng kỳ, một số ngành đạt mức bằng như trước khi có dịch Covid-19, như: tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng; ngành lưu trú, ăn uống tăng hơn 18%; huy động vốn và dư nợ tín dụng trên địa bàn tăng…

Tổng thu ngân sách 2 tháng đầu năm nay đạt hơn 88 nghìn tỷ đồng, đạt gần 23% dự toán năm và tăng gần 15% so với cùng kỳ, bình quân một ngày làm việc TP thu khoảng 2.200 tỷ đồng, trong đó thu nội địa tăng hơn 19%. “Điều này cho thấy, nội lực kinh tế TP khá vững và còn nhiều dư địa để thúc đẩy phát triển”, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi khẳng định.

Tuy nhiên, Báo cáo của Thành ủy TP Hồ Chí Minh cũng thẳng thắn: Đại dịch Covid-19 cũng cho thấy rõ hơn những hạn chế, máy móc, cứng nhắc trong một số lĩnh vực. Tổ chức bộ máy của TP còn bộc lộ nhiều bất cập giữa dân số với bộ máy quản lý, nhất là hệ thống y tế cơ sở. Đội ngũ cán bộ, kể cả cán bộ chủ chốt từng cấp vẫn còn có lúc, có nơi, có việc, có người thiếu tinh thần trách nhiệm, thiếu tâm huyết, bản lĩnh. Một số có biểu hiện tiêu cực, né tránh, ngại khó, ngại khổ; lơ là, chủ quan, bị động, lúng túng, trong lãnh đạo, chỉ đạo xử lý; còn hạn chế, bất cập trong dự báo, phân tích, đánh giá tình hình để xây dựng và triển khai thực hiện hiệu quả “mục tiêu kép” vừa phòng, chống dịch bệnh, vừa phát triển kinh tế - xã hội.

Mặc dù kinh tế TP Hồ Chí Minh đang dần phục hồi trở lại, nhưng giá cả xăng dầu, hàng hóa, nhiên nguyên vật liệu trên thế giới cũng như tại Việt Nam đang có xu hướng tăng, gây khó khăn cho hoạt động phát triển kinh tế - xã hội TP.

Huy động có hiệu quả mọi nguồn lực, đẩy nhanh tiến trình phục hồi kinh tế - xã hội

Xác định rõ năm 2022 có ý nghĩa vô cùng quan trọng - năm kiến tạo nền tảng thực hiện các mục tiêu của Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm (2021 - 2025), TP Hồ Chí Minh chọn chủ đề: “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19, nâng cao chất lượng xây dựng chính quyền đô thị, cải thiện môi trường đầu tư, đồng hành cùng doanh nghiệp”. Mục tiêu tổng quát là: “Thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19; huy động có hiệu quả mọi nguồn lực để đẩy nhanh tiến trình phục hồi kinh tế, ổn định đời sống của Nhân dân; thực hiện những giải pháp mang tính đột phá để nâng cao chất lượng xây dựng chính quyền đô thị, cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi sản xuất, kinh doanh gắn với quá trình chuyển đổi số, phát triển kinh tế số, xây dựng thành phố thông minh; đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án đầu tư hạ tầng đô thị, tạo tiền đề cho sự phát triển nhanh và bền vững trong những năm tiếp theo. Thực hiện tốt các nhiệm vụ phát triển văn hóa - xã hội, đảm bảo an sinh xã hội. Giữ vững ổn định chính trị, đảm bảo quốc phòng - an ninh và trật tự an toàn xã hội; nâng cao hiệu quả công tác đối ngoại trong tình hình mới”.

Năm 2022, TP Hồ Chí Minh phấn đấu thực hiện 19 chỉ tiêu chủ yếu, bao gồm 5 chỉ tiêu về kinh tế, 6 chỉ tiêu về xã hội, 5 chỉ tiêu về đô thị và môi trường, 2 chỉ tiêu về cải cách hành chính, và một chỉ tiêu về trật tự an toàn xã hội. Trong đó, tốc độ tăng trưởng GRDP đạt 6 - 6,5%. “Đây là chỉ tiêu phấn đấu rất cao nhưng có cơ sở, với sự đồng tâm, hiệp lực mạnh mẽ, sự khát khao phục hồi và phát triển, ý chí vươn lên, tinh thần năng động, sáng tạo của đồng bào thành phố, của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý, của giới doanh nhân; sự lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời của Trung ương, sự hỗ trợ, chia sẻ từ các bộ, ngành, các tỉnh, thành phố”, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh nói.

Về tình hình quản lý tài chính - ngân sách nhà nước, việc thực hiện thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp đạt hiệu quả, số phí bảo vệ môi trường thu được đến tháng 2.2022 là hơn 131 tỷ đồng. Nguồn thu nộp toàn bộ vào ngân sách để có thêm một phần kinh phí cải thiện môi trường, bổ trợ một phần cho công tác duy tu, vận hành, bảo dưỡng hệ thống thoát nước và cơ sở hạ tầng TP. Đồng thời, việc thực hiện thu phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công nghiệp đã có tác động đáng kể đến nhận thức, hành vi bảo vệ môi trường đối với các tổ chức, cá nhân trên địa bàn.

Về xây dựng Đề án tăng tỷ lệ điều tiết cho ngân sách TP giai đoạn 2021-2025 và giai đoạn 2026 - 2030, tại Kỳ họp thứ Hai, Quốc hội khóa XV đã thông qua Nghị quyết số 40/2021/QH15 về phân bổ ngân sách trung ương năm 2022. Theo đó, so với năm 2021, tỷ lệ ngân sách để lại cho TP Hồ Chí Minh năm 2022 được điều chỉnh từ 18% lên 21% (tăng thêm 3%). Nhu vậy, sau nhiều năm tỷ lệ điều tiết liên tục giảm dần qua các thời kỳ thì đây là thời kỳ ổn định ngân sách đầu tiên tỷ lệ điều tiết cho TP đã tăng 3%, qua đó gia tăng thêm nguồn lực chi đầu tư phát triển năm 2022, góp phần giảm bớt áp lực cho TP trong cân đối ngân sách trước bối cảnh dịch Covid-19 còn diễn biến khó lường.

UBND TP chỉ đạo các đơn vị “Thường xuyên rà soát các quy định khác nhau giữa Nghị quyết số 54 của Quốc hội với Luật, nghị quyết khác của Quốc hội về “cùng một vấn đề” và “Tổ chức rà soát các văn bản quy phạm pháp luật của HĐND, UBND TP căn cứ vào Nghị quyết số 54 của Quốc hội để tham mưu, đề xuất sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ hoặc ban hành văn bản mới cho phù hợp với việc thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP”, góp phần hoàn thiện hành lang pháp lý cho việc triển khai Nghị quyết 54 trên địa bàn TP được đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật nói chung và có cơ sở để TP xem xét lựa chọn áp dụng các quy định pháp luật có lợi hơn, phù hợp hơn với điều kiện phát triển đặc thù của TP.

Tuy nhiên, việc triển khai một số nội dung theo Nghị quyết số 54 còn chậm so với kế hoạch dự kiến. Nguyên nhân do có ý kiến khác nhau giữa các Bộ ngành; một số vấn đề mới, phức tạp, có tác động lớn, lâu dài, khi triển khai cụ thể cần nghiên cứu kỹ trước khi xem xét, quyết định. Ảnh hưởng tiêu cực của đại dịch Covid-19 trong năm 2020, 2021 đã tác động không nhỏ đến tình hình triển khai Nghị quyết.

Ban Thường vụ Thành ủy TP Hồ Chí Minh kiến nghị Quốc hội xem xét, thông qua chủ trương đầu tư Dự án Đầu tư xây dựng đường Vành đai 3 TP Hồ Chí Minh và các cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai thực hiện dự án. Đồng thời nêu một số kiến nghị về điều chỉnh tăng mức vốn dự kiến kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025; Đề án Phát triển TP Hồ Chí Minh trở thành Trung tâm Tài chính quốc tế.

Về cơ chế cho TP Thủ Đức, Ban Thường vụ Thành ủy TP Hồ Chí Minh kiến nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quan tâm, xem xét chấp thuận khi Đề án hoàn chỉnh được trình.

Để bảo đảm tính liên tục của chính sách đã và đang thực hiện, Ban Thường vụ Thành ủy TP Hồ Chí Minh kiến nghị Quốc hội cho phép TP tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 54/2017/QH14 của Quốc hội đến hết giai đoạn 2023 - 2025, hoặc Quốc hội sẽ ban hành một nghị quyết mới về cơ chế, chính sách phát triển TP phù hợp với vị trí vai trò của TP để vừa huy động cao nhất nguồn lực phát triển, vừa nâng cao hiệu quả quản lý “một siêu đô thị”.

Ban Thường vụ Thành ủy TP Hồ Chí Minh cũng nêu một số kiến nghị về áp dụng phương pháp hệ số điều chỉnh giá đất khi xác định, thẩm định, quyết định giá đất trên địa bàn TP. Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép TP Hồ Chí Minh áp dụng cơ chế “đấu thầu dự án” thay cơ chế “đấu giá” đất công để thực hiện theo quy hoạch. Với cơ chế “đấu thầu dự án” bảo đảm sự hài hòa giữa mục tiêu phát triển với mục tiêu thu ngân sách từ quỹ đất.

Một số nội dung trọng tâm đề xuất cơ chế chính sách phát triển TP Hồ Chí Minh; thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật; thẩm quyền tổ chức bộ máy hành chính; thẩm quyền trong lĩnh vực tài chính công... cũng được Ban Thường vụ Thành ủy TP Hồ Chí Minh kiến nghị với Chủ tịch Quốc hội và Đoàn công tác.

Tại cuộc làm việc, trên cơ sở gợi mở một số nội dung cần tập trung thảo luận của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương, Chủ nhiệm một số Ủy ban của Quốc hội đã phát biểu, đánh giá về những kết quả, thành tựu của TP Hồ Chí Minh đạt được trong bối cảnh rất khó khăn do những tác động tiêu cực của đợt bùng phát dịch lần thứ tư; trao đổi cụ thể về các kiến nghị, đề xuất của TP Hồ Chí Minh; đề xuất những giải pháp cụ thể để TP Hồ Chí Minh tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, chủ động thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19; huy động có hiệu quả mọi nguồn lực để đẩy nhanh tiến trình phục hồi kinh tế, ổn định đời sống của Nhân dân TP.

Phiên chất vấn đầu tiên của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XV