Hà Giang là tỉnh miền núi có địa hình phức tạp, giao thông đi lại khó khăn, nhiều xã cách xa trung tâm huyện, cho nên việc tuyên truyền, phổ biến kiến thức cho người dân còn gặp nhiều khó khăn. Các vụ ngộ độc từ cây rừng xảy ra chủ yếu đối với đồng bào các dân tộc thiểu số vùng cao, vùng sâu, vùng xa. Những trường hợp tử vong do ăn quả hồng châu trên địa bàn thời gian qua chủ yếu rơi vào các bé có độ tuổi từ 4 đến 12 tuổi, nguyên nhân được xác định là do trẻ em chưa ý thức được sự nguy hiểm gây ngộ độc chết người đối với quả rừng, nhìn thấy có màu sắc đẹp bắt mắt có thể hái ăn ngay.

Để đảm bảo an toàn thực phẩm góp phần giảm thiểu nguy cơ ngộ độc thực phẩm, nâng cao sức khỏe cộng đồng trên địa bàn tỉnh Hà Giang, Chi cục An toàn vệ sinh thực phẩm tỉnh Hà Giang khuyến cáo bà con các dân tộc thiểu số, học sinh tuyệt đối không ăn quả hồng châu và các loài quả dại khác kể cả chỉ ăn thử một lần.

Để nhận biết loại quả này Chi cục Vệ sinh an toàn thực phẩm tỉnh Hà Giang cho biết, cây hồng châu có tên khoa học (Capparis versicolor Griff), họ Màn màn (Capparaceae). Tên gọi theo địa phương khác là cây rom, cây mề gà, cây khua mật, cây móc quạ (Thái Nguyên), chi pản sloa (Cao Bằng)...

Cây hồng châu thường mọc ở khu vực núi đá, thuộc dạng cây dây leo, vỏ thân cây màu xanh nhạt, có gai nhọn, cứng, lá cây to gần bằng 2 ngón tay người lớn, dài từ khoảng 11-12cm, màu của lá xanh đậm.

Quả tròn to gần bằng quả trứng gà, vỏ nhẵn mượt không có lông, quả non vỏ màu xanh nhạt, khi quả chín vỏ có màu tím và hơi mềm, bên trong có lớp vỏ mầu hồng, mỗi quả có từ 4-6 hạt, các hạt có một lớp cùi màu trắng đục, nhiều nước và mềm bao bọc, bên trong cùi có một hạt to bằng hạt ngô có màu tím và hơi dẹt.

Quả hồng trâu chín vào tháng 6, 7, 8 hằng năm.

Độc tố của quả hồng châu là alcaloid, chứa chính trong nhân hạt (chưa thấy trong cùi) của quả. Độc tính của chúng tác động chủ yếu lên tế bào cơ tim và gây phù phổi cấp.

Thử nghiệm trên động vật cho thấy liều tối thiểu gây chết qua đường tiêu hóa của hạt có cả cùi đối với thỏ là 18g/kg thể trọng, đối với chuột cống trắng là 72g/kg thể trọng (động vật chết do suy hô hấp và trụy tim mạch).

Hiện chưa có thuốc điều trị ngộ độc đặc hiệu với độc tố nói trên, do đó điều trị triệu chứng là chủ yếu. Khi bệnh nhân có biểu hiện ngộ độc, cần đưa đến bệnh viện bằng xe cơ giới (tuyệt đối không để bệnh nhân đi bộ.

Thời điểm này đang là mùa quả hồng châu chín, để đảm bảo an toàn tính mạng cho người dân, đặc biệt nhất là trẻ em, cấp ủy, chính quyền địa phương và các nhà trường cần đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền hướng dẫn người dân nhận thức rõ về mức độ nguy hiểm của loại thực vật này, tránh để những vụ việc đáng tiếc xảy ra./.