Một số hộ dân xâm canh, lấn chiếm đất của các công ty lâm nghiệp do quản lý lỏng lẻo. (Trong ảnh: Diện tích đất tranh chấp giữa một hộ dân xã Canh Liên với Công ty TNHH Lâm Nghiệp Hà Thanh)

Sử dụng đất chưa hiệu quả

Theo thống kê, diện tích đất lâm nghiệp toàn tỉnh Bình Định là gần 394 ngàn ha. Tuy nhiên hiện tại, 3 công ty TNHH lâm nghiệp và 9 ban quản lý rừng phòng hộ các huyện mới đo đạc, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, rừng cho 160 ngàn ha.

Ông Đào Văn Hùng, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT, cho biết: Các công ty lâm nghiệp quản lý rừng sản xuất còn nhiều lúng túng, hiệu quả sử dụng đất thấp và kết quả sản xuất kinh doanh chưa tương xứng với nguồn lực tài nguyên rừng, đất đai được giao. Do đó, một số hộ dân ngang nhiên xâm canh, lấn chiếm, dẫn đến tranh chấp, ảnh hưởng không nhỏ đến chiến lược phát triển, sản xuất, kinh doanh của các công ty.

Hiện nay, các công ty vẫn chưa hoàn thành việc xác định ranh giới, cắm mốc thực địa, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và chuyển sang thuê đất. Diện tích đất chưa sử dụng hoặc sử dụng không hiệu quả còn nhiều.

Đơn cử như, tại huyện Vĩnh Thạnh, thực hiện Nghị định số 200/2004 NĐ-CP của Chính phủ, năm 2017, Lâm trường Sông Kôn đã sắp xếp, chia tách thành Công ty Lâm nghiệp Sông Kôn, quản lý gần 13.300ha và Ban Quản lý rừng phòng hộ Vĩnh Thạnh quản lý gần 14.300ha đất lâm nghiệp. Từ đó đến nay, đã xảy ra nhiều biến động, làm giảm tổng cộng khoảng 1.180ha. Trong đó, chủ yếu là do trao trả về địa phương (538ha); chênh lệch sau khi đo đạc, rà soát (136ha); xây dựng thủy điện (508ha). Đặc biệt là tình trạng lấn chiếm, xâm canh đối với hơn 880ha tại vùng giáp ranh giữa huyện Vĩnh Thạnh với thị xã An Khê (tỉnh Gia Lai).

Ông Nguyễn Ngọc Đạo, Phó Giám đốc Công ty TNHH Lâm nghiệp Sông Kôn cho biết: “Tại khu vực này, Công ty trồng được 417 ha rừng, năm 2008 bắt đầu khai thác. Đến năm 2013, người dân ùa vào chiếm lại diện tích mà Công ty đã trồng, làm mất 318ha. 2 tỉnh, 2 huyện họp và làm việc rất nhiều lần nhưng vẫn không giải quyết được” .

Tại huyện Vân Canh, Công ty TNHH Lâm nghiệp Hà Thanh đang quản lý, sử dụng 18.778ha rừng và đất rừng. Trong đó, có 3.471,3ha đất Công ty chưa sử dụng; Tuy nhiên có đến 1.588,2ha đất đã bị dân xâm lấn. “Diện tích đất bị xâm lấn, Công ty thống nhất giao lại cho địa phương quản lý và chia cho những hộ dân thiếu đất, nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện được” , ông Cái Minh Tùng, Giám đốc Công ty TNHH Lâm nghiệp Hà Thanh cho biết thêm.

Cần chặt chẽ hơn

Có thể nói, sau khi Nghị quyết 112 được triển khai, việc quản lý, sử dụng đất đai của các công ty lâm nghiệp ở Bình Định đã có chuyển biến tích cực, nâng cao hiệu quả sử dụng đất đai, tài nguyên rừng. Tuy nhiên, theo ông Trần Châu, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định, việc quản lý đất đai còn nhiều hạn chế như tiến độ rà soát, sắp xếp, đổi mới về quản lý, sử dụng đất các nông, lâm trường vẫn còn chậm; công tác thanh kiểm tra, xử lý trách nhiệm các tổ chức, cá nhân vi phạm chưa được thực hiện nghiêm túc.

Hiện nay, các công ty đang tiến hành đo đạc, lập hồ sơ quản lý đất đai, hồ sơ địa chính, diện tích không sử dụng dự kiến bàn giao lại cho địa phương quản lý. Nhiều nơi đất rừng của các công ty bị người dân địa phương, hoặc dân ngoài tỉnh lấn chiếm lâu dài để canh tác nương rẫy trái phép mà chưa có giải pháp ngăn chặn cụ thể.

Bà Cao Thị Xuân, Trưởng đoàn giám sát đã ghi nhận kết quả đạt được của tỉnh trong quá trình triển khai Nghị quyết 112. Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Quốc hội cũng chỉ rõ những hạn chế cần phải khắc phục trong thời gian tới. Cụ thể, tiến độ rà soát, sắp xếp, đổi mới về quản lý, sử dụng đất của các nông, lâm trường vẫn còn chậm; công tác quản lý, thanh kiểm tra, xử lý trách nhiệm các tổ chức, cá nhân vi phạm chưa được thực hiện nghiêm túc. UBND tỉnh Bình Định cần quyết liệt chỉ đạo các cấp, các ngành rà soát đất rừng, đất lâm nghiệp giao cho người dân, nhất là người DTTS để họ có đất sản xuất, vươn lên thoát nghèo.

“Đặc biệt phải tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để giải quyết dứt điểm các vụ việc xâm chiếm đất rừng; thu hồi diện tích đất sử dụng không đúng mục đích; bố trí kinh phí đo đạc, lập bản đồ đất rừng và sớm hoàn thành trao giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho cá nhân, đơn vị” , bà Cao Thị Xuân nhấn mạnh.

PHƯƠNG LÊ