Gần 2 năm nay, ngày nào anh Chá A Mua, ở bản Huổi Chan 2, xã Mường Pồn, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên cũng phải vất vả vượt quãng đường hơn 15km từ nhà xuống trạm Y tế xã để uống Methadone. Vào những ngày mưa gió, con đường trở nên lầy lội, trơn trượt như đổ mỡ, cách duy nhất lựa chọn là phải đi bộ, mất khoảng 2 giờ đồng hồ.

Mặc dù là bệnh nhân kiên trì điều trị, song anh Chá A Mua cũng phải thừa nhận, phương pháp này đang khiến anh gặp rất nhiều khó khăn, vất vả. Công việc ruộng nương, nhà cửa bê trễ do phải mất đến nửa ngày mới hoàn thành xong việc uống thuốc.

Khoảng cách về địa lý đang là rào cản tiếp cận Methadone đối với người nghiện tại Điện Biên.

Chá A Mua chia sẻ: “Không về uống cũng không được, về uống thì cũng khổ vì mình phải đi lại xa xôi, vất vả quá. Nếu không mưa thì đi cũng nhanh, đi uống thuốc xong về đến nhà khoảng 9h. Còn ngày mưa thì có khi phải đến 12h trưa mới về đến nhà, mất hơn nửa ngày không làm được cái gì”.

Trên địa bàn xã Mường Pồn hiện có duy nhất một cơ sở điều trị, cấp phát thuốc Methadone tại Trạm Y tế xã, cung ứng thuốc điều trị cho 18 người nghiện ma túy. Nhiều người nghiện ma túy lại tập trung ở các bản xa, khó khăn, như: Huổi Chan, Huổi Un, Pá Chả… hàng ngày phải vượt quãng đường rất xa để xuống trung tâm xã uống thuốc. Do đó, những trường hợp cách trở về giao thông, đi lại vất vả như anh Chá A Mua không phải là hiếm. Điều này dẫn đến tình trạng, nhiều trường hợp tham gia điều trị một thời gian lại bỏ. Có trường hợp bỏ rồi lại quay trở lại điều trị khiến công tác quản lý người bệnh và chủ động liều lượng thuốc gặp nhiều khó khăn.

Năm 2011, tỉnh Điện Biên bắt đầu triển khai xây dựng và mở rộng cơ sở cấp phát Methadone. Tuy nhiên, sau gần 8 năm, đến nay toàn tỉnh mới chỉ có 29/131 xã, phường, thị trấn có cơ sở cấp phát và chủ yếu được đặt tại các khu vực trung tâm. Trong đó, huyện Nậm Pồ chưa có cơ sở điều trị, cơ sở cấp phát Methadone; huyện Điện Biên Đông mới chỉ có 1 cơ sở cấp phát; nhiều huyện khác có chưa đến nửa số xã có cơ sở cấp phát Methadone; cá biệt, một số địa bàn chưa tới 1/10 người nghiện tham gia điều trị Methadone.

Lũy tích điều trị Methadone tính đến cuối năm 2017 của tỉnh Điện Biên là gần 5.000 bệnh nhân. Trong đó có hơn 1.800 bệnh nhân đã ngừng điều trị do nhiều nguyên nhân khác nhau như: chuyển ngoại tỉnh, tử vong, bị bắt do vi phạm pháp luật. Đặc biệt, số bệnh nhân tự bỏ điều trị là hơn 1.400 người, nguyên nhân được xác định chủ yếu là do rào cản về khoảng cách địa lý; người nghiện ma túy ở các xã vùng sâu, vùng xa chưa có điều kiện tiếp cận với phương pháp điều trị bằng Methadone. Trong khi đó, việc điều trị bằng Methadone lại đòi hỏi phải thường xuyên, lâu dài.

Theo ông Vũ Hải Hùng, Phó Giám đốc Trung tâm phòng chống HIV/AIDS tỉnh Điện Biên: “Quy định của chương trình điều trị Methadone thì, những người tham gia uống Methadone phải có khoảng cách từ nhà đến cơ sở điều trị Methadone từ 5 đến 7km đường. Tuy nhiên, Điện Biên là tỉnh miền núi, việc đi lại rất khó khăn, đặc biệt là các xã vùng sâu, vùng xa quãng đường đi lại rất xa, vào mùa mưa thì người nghiện ma túy tiếp cận điều trị Methadone càng khó khăn hơn”.

Hiện nay, tỉnh Điện Biên đang triển khai nhiều giải pháp như: đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức, ý thức người bệnh; đưa bác sĩ, dược sĩ, tư vấn hỗ trợ kỹ thuật xuống cơ sở để tập huấn, nâng cao năng lực cho các cơ sở với kỳ vọng lấp đầy những khoảng trống này.

Tuy nhiên, với con số thực tế chỉ có hơn 2.700 bệnh nhân đang được điều trị Methadone trên tổng số hơn 9.000 người nghiện ma túy, thì việc cần có các điểm uống thuốc lưu động tại các xã, đưa việc cấp thuốc phủ khắp các trạm y tế xã cần được tỉnh Điện Biên chú trọng hơn nữa trong thời gian tới, nhằm giúp người nghiện thuận lợi hơn trong việc tiếp cận với Methadone. Bởi nếu không, khoảng cách địa lý sẽ tiếp tục là rào cản vô hình gây tâm lý cho người bệnh, gia tăng trở lại số người nghiện vốn đã cao trên địa bàn trọng điểm này.

VŨ LỢI