Internet mang gì về bản?

Những năm gần đây, sự phát triển mạnh mẽ của hạ tầng viễn thông đã giúp sóng 4G, 5G phủ khắp nhiều khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa. Theo Bộ Thông tin và Truyền thông, tính đến năm 2023, hơn 80% hộ gia đình tại các xã miền núi đã có kết nối Internet, tạo điều kiện thuận lợi để bà con tiếp cận tri thức, mở rộng giao thương và tìm kiếm cơ hội việc làm.

Tuy nhiên, cùng với những tiện ích, Internet cũng mở ra nhiều nguy cơ mà bà con chưa lường trước được. Khi chưa có đủ kiến thức về không gian mạng, nhiều người dễ trở thành nạn nhân của các chiêu trò lừa đảo, bị dụ dỗ tham gia vào các hoạt động phạm pháp hoặc bị kích động chống đối Nhà nước.

Tại nhiều bản làng, không ít người dân đã mất tiền oan do các chiêu trò lừa đảo tài chính. Theo số liệu từ Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, trong năm 2024, cứ 220 người dùng điện thoại thông minh thì có 1 người bị lừa đảo qua mạng, với tổng thiệt hại lên tới 18.900 tỷ đồng. Đặc biệt, các đối tượng thường nhắm vào người dân tộc thiểu số – nhóm đối tượng ít có điều kiện tiếp cận thông tin cảnh báo.

Một trong những hình thức phổ biến nhất là giả danh Công an, Viện kiểm sát hoặc ngân hàng gọi điện đe dọa nạn nhân có liên quan đến một vụ án hoặc khoản vay chưa thanh toán. Khi nạn nhân hoảng loạn, các đối tượng yêu cầu chuyển tiền để “giải quyết vấn đề”.

Bên cạnh đó, tình trạng lừa đảo tuyển dụng việc làm cũng đang gia tăng. Những lời mời chào “việc nhẹ lương cao” trên mạng xã hội thực chất là cái bẫy đưa người lao động sang Campuchia, Myanmar, thậm chí sang tận châu Phi để làm việc trong các đường dây tội phạm. Khi đến nơi, họ bị ép làm việc trong điều kiện khắc nghiệt, bị đánh đập nếu không hoàn thành chỉ tiêu.

Ngoài ra, mạng xã hội cũng trở thành công cụ để các đối tượng buôn bán ma túy tiếp cận, dụ dỗ thanh niên người dân tộc thiểu số tham gia vận chuyển hàng cấm. Chỉ vì vài triệu đồng tiền công, không ít người vô tình trở thành mắt xích trong các đường dây tội phạm xuyên biên giới và phải trả giá bằng bản án nhiều năm tù.

Nguy hiểm hơn, các thế lực phản động đang triệt để lợi dụng Internet để kích động, lôi kéo đồng bào dân tộc thiểu số vào các hoạt động bạo loạn, chống phá Nhà nước. Những bài viết, video xuyên tạc chính sách dân tộc được đăng tải hằng ngày trên Facebook, YouTube nhằm làm méo mó nhận thức của người dân. Vụ bạo loạn ở Tây Nguyên vào tháng 6/2023 là một bài học đắt giá. Những kẻ chủ mưu đã sử dụng mạng xã hội để tuyên truyền tư tưởng cực đoan, kêu gọi người dân tham gia “đấu tranh giành quyền tự trị”. Hệ quả là hàng chục người vô tội bị lôi kéo vào con đường vi phạm pháp luật, gây bất ổn cho địa phương.

Giải pháp toàn diện

Trước những nguy cơ ngày càng gia tăng, cần có sự chung tay của chính quyền, tổ chức xã hội và doanh nghiệp công nghệ để bảo vệ đồng bào dân tộc thiểu số trước các rủi ro trên không gian mạng.

Trước hết, nâng cao nhận thức về an toàn mạng là biện pháp quan trọng nhất. Chính quyền địa phương cần tổ chức các buổi tập huấn, tuyên truyền bằng tiếng dân tộc tại thôn, bản để hướng dẫn bà con nhận diện các chiêu trò lừa đảo, cảnh giác với những lời mời gọi trên mạng xã hội. Các mô hình như “Tổ công nghệ số cộng đồng” tại Tây Nguyên cần được nhân rộng để giúp bà con biết cách sử dụng điện thoại thông minh một cách an toàn.

Bên cạnh đó, tăng cường kiểm soát các hội nhóm trên mạng xã hội là điều cần thiết. Các nền tảng như Facebook, YouTube cần phối hợp với cơ quan chức năng để sàng lọc, gỡ bỏ những nội dung xấu độc, xuyên tạc chính sách dân tộc, kích động bạo loạn. Đồng thời, lực lượng chức năng cần đẩy mạnh xử lý các đối tượng tung tin giả, lôi kéo người dân vào các hoạt động chống đối Nhà nước.

Ngoài ra, cần có chính sách hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số tìm kiếm việc làm an toàn, hợp pháp. Việc tăng cường thông tin về các chương trình xuất khẩu lao động chính thống, tạo cơ hội việc làm tại địa phương sẽ giúp người dân tránh xa các lời mời gọi lừa đảo trên mạng.

Cuối cùng, việc giáo dục pháp luật, nâng cao hiểu biết về trách nhiệm cá nhân khi tham gia mạng xã hội cũng rất quan trọng. Bà con cần hiểu rằng, không phải thông tin nào trên mạng cũng đúng, không phải ai trên mạng cũng đáng tin. Chỉ bằng cách tiếp cận thông tin từ các kênh chính thống, kiểm chứng kỹ lưỡng trước khi làm theo hướng dẫn trên mạng, bà con mới có thể tránh được những rủi ro không đáng có.

Cẩn trọng để không sập bẫy

Internet là con dao hai lưỡi. Nó có thể giúp đồng bào dân tộc thiểu số rút ngắn khoảng cách với thế giới, mở ra cơ hội phát triển, nhưng cũng có thể trở thành cạm bẫy nếu không được sử dụng đúng cách. Đã có quá nhiều câu chuyện đau lòng khi một người dân vì thiếu hiểu biết mà mất sạch tiền dành dụm, một người trẻ vì cả tin mà vướng vòng lao lý, một gia đình tan nát vì có người thân bị lừa bán ra nước ngoài.

Không ai có thể cấm bà con sử dụng mạng xã hội, nhưng điều quan trọng là cần có hiểu biết để tự bảo vệ mình. Hãy cảnh giác với những tin nhắn lạ, những cuộc gọi yêu cầu chuyển tiền, những lời mời chào hấp dẫn mà không rõ nguồn gốc. Hãy kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ, đừng để mình bị lợi dụng làm công cụ cho những kẻ có ý đồ xấu.

Đồng bào dân tộc thiểu số đã trải qua bao thế hệ kiên cường gìn giữ bản sắc, xây dựng cuộc sống yên bình nơi đại ngàn. Đừng để những kẻ giấu mặt trên không gian mạng phá hoại điều đó. Mỗi người dân cần trang bị cho mình kiến thức về an toàn mạng, đồng thời chính quyền và toàn xã hội phải chung tay bảo vệ để đảm bảo rằng công nghệ thực sự là cánh cửa mở ra tương lai, chứ không phải là vực sâu của những bi kịch.