Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV đã dành nhiều nguồn lực, ưu tiên đầu tư phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núiTờ trình của Chính phủ về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2026-2035 tại Quốc hội cho thấy, việc tích hợp 3 chương trình thành một chương trình nhằm thực hiện mục tiêu cao nhất của Đảng và Nhà nước là làm cho người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Đặc biệt, việc tích hợp không làm giảm đi các chính sách, mà khắc phục chồng chéo, trùng lặp, giúp tập trung ưu tiên hơn vào vùng đồng bào DTTS và miền núi trong thời gian tới.
Đối tượng thụ hưởng chương trình là các xã, thôn, người dân, cộng đồng và các tổ chức có liên quan trên phạm vi cả nước. Trong đó, tập trung ưu tiên địa bàn nghèo, vùng đồng bào DTTS và miền núi. Chương trình sẽ thực hiện trên phạm vi toàn quốc, ưu tiên vùng đồng bào DTTS và miền núi, trong 10 năm, chia làm 2 giai đoạn: 2026 - 2030 và 2031 - 2035.
Dự kiến, Chương trình được thiết kế thành 2 hợp phần: Hợp phần thứ nhất gồm 10 nhóm nội dung chung, thực hiện trên địa bàn cả nước. Hợp phần thứ hai gồm 5 nhóm nội dung đặc thù, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi. Đây là những chính sách đặc thù riêng, được đầu tư bổ sung cho vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Thảo luận về vấn đề này, các đại biểu Quốc hội nhấn mạnh yêu cầu tích hợp 3 chương trình phải đi đôi với bảo đảm tính đặc thù, không hòa tan chính sách dân tộc - lĩnh vực có ý nghĩa chiến lược về chính trị, xã hội và quốc phòng - an ninh.
Theo đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Đoàn Lâm Đồng), 3 Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025 đều hướng tới mục tiêu phát triển bền vững, nhưng bản chất cốt lõi của từng chương trình có sự khác biệt rõ rệt. Chính vì bản chất khác nhau nên cơ chế thực hiện, đối tượng thụ hưởng, phương thức đầu tư và cách tiếp cận chính sách của từng chương trình không thể đồng nhất. Do đó, khi triển khai chủ trương tích hợp, thách thức lớn nhất là làm sao vẫn bảo đảm tính đặc thù, liên tục và trọng tâm của chính sách dân tộc, không để các mục tiêu đặc thù bị hòa loãng vào mục tiêu chung.
Đại biểu Hồ Thị Minh (Đoàn Quảng Trị) thống nhất với Chính phủ về chủ trương tích hợp 3 Chương trình mục tiêu quốc gia trong giai đoạn 2026 - 2035 để giảm đầu mối, giảm trùng lặp và nâng cao hiệu quả điều hành. Tuy nhiên, bà nhấn mạnh việc tích hợp không có nghĩa là hòa tan, giản lược hoặc làm mất đi tính đặc thù của từng lĩnh vực chính sách, nhất là chính sách dân tộc - một lĩnh vực có tính nhạy cảm chính trị, xã hội và quốc phòng - an ninh.
Chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn mới được kỳ vọng là lực đẩy chính sách mạnh mẽ để phát triển toàn diện kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi. Ảnh: tư liệu Từ đánh giá hệ thống chính sách hiện hành, kết quả giai đoạn 2021 - 2025 và các văn bản pháp lý liên quan, đại biểu đề nghị phải bảo đảm giữ nguyên hợp phần 2 như một hợp phần độc lập tương đối. Đồng thời, đề nghị giao Bộ Dân tộc và Tôn giáo chủ trì hợp phần 2. Theo đại biểu, đây là lĩnh vực đặc thù, thực hiện xuyên suốt nhiều nhiệm kỳ. Chương trình mục tiêu quốc gia tác động trực tiếp nhất đến đồng bào DTTS và miền núi. Nếu không giao Bộ Dân tộc và Tôn giáo chủ trì, dễ xảy ra “thiếu đầu mối thống nhất, phân tán nguồn lực và suy giảm hiệu quả chính sách dân tộc”.
Đại biểu Cao Thị Xuân (Đoàn Thanh Hóa) nhấn mạnh, địa bàn ưu tiên, tập trung chủ yếu của chương trình là vùng đồng bào DTTS và miền núi, đại biểu đề nghị cần xác định rõ vị trí, vai trò và sự tham gia của Bộ Dân tộc và Tôn giáo trong triển khai chương trình là hết sức quan trọng và cần thiết.
Tại kỳ họp cuối cùng của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đã biểu quyết thông qua Nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2026 - 2035, với đa số đại biểu tán thành (90,91%). Theo đó, chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia này được kỳ vọng là lực đẩy chính sách mạnh mẽ để phát triển toàn diện kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi.
Có thể thấy rằng, việc tập trung ưu tiên đầu tư phát triển vùng đồng bào DTTS và miền núi trong thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia đã được khẳng định. Đồng thời, cần phát huy vai trò của hệ thống cơ quan quản lý Nhà nước về công tác dân tộc, để đảm bảo tính riêng, đặc thù và chính sách dân tộc được thực hiện thống nhất, xuyên suốt.
