Trợ lực để phát triển cây dược liệu

Triển khai thực hiện Dự án 3 về "Phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững, phát huy tiềm năng, thế mạnh của các vùng miền để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị" thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi (Chương trình MTQG 1719); trong đó có đầu tư, hỗ trợ phát triển vùng dược liệu quý.

Theo đó, Chương trình đã triển khai thí điểm theo hình thức dự án liên kết chuỗi giá trị tại 22 huyện của 21 tỉnh, với 18 dự án vùng trồng dược liệu quý và 4 dự án Trung tâm nhân giống ứng dụng công nghệ cao tại 4 vùng là: miền núi phía Bắc, miền Trung và Duyên Hải Nam Trung bộ, Tây Nguyên và vùng Đông Nam bộ. Tổng mức đầu tư hỗ trợ khoảng 65 tỷ đồng cho một vùng dự án.

Với nguồn lực đầu tư từ Dự án 3 hỗ trợ chi phí xây dựng thương hiệu sản phẩm, hỗ trợ giống, vật tư, bao bì, nhãn mác sản phẩm... nhiều địa phương đã phát huy lợi thế vốn có, biến tiềm năng thành lợi thế để phát triển kinh tế, tăng nguồn thu nhập cho đồng bào DTTS.

Đơn cử như tại huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La, từ nguồn vốn của Dự án 3, Chương trình MTQG 1719, huyện đã hỗ trợ đồng bào DTTS trồng, chăm sóc cây dược liệu đặc hữu, thí điểm trồng một số loài dược liệu có giá trị kinh tế cao như cây đẳng sâm, khôi nhung, sa nhân... qua đó tạo sinh kế cho người dân, phủ xanh đất trống, đồi trọc và bảo vệ rừng.

Hiện nay, toàn huyện Sốp Cộp có trên 60ha cây quế, 16ha cây sa nhân, 20ha gừng, 4ha hà thủ ô, cát sâm, khôi nhung, đẳng sâm, sa nhân, hà thủ ô đã cho thu hoạch.

Theo anh Lò Văn Nam, bản Phỏng, xã Sốp Cộp, từ năm 2022, gia đình anh trồng hơn 2ha cây sa nhân tím dưới tán rừng và gần 1ha cây ăn quả, bình quân mỗi năm, gia đình có thu nhập khoảng 100 triệu đồng từ cây ăn quả và sa nhân tươi. Nhờ trồng cây dược liệu gia đình anh đã có cuộc sống ổn định.

Còn tại Điện Biên, từ nguồn vốn Tiểu dự án 2 về "Đầu tư, hỗ trợ phát triển vùng dược liệu quý", thuộc Dự án 3, Chương trình MTQG 1719  đã hỗ trợ các HTX phát triển vùng trồng dược liệu; hình thành ý thức nuôi trồng dược liệu theo chuỗi giá trị.

Theo chia sẻ của ông Phạm Công Thành, Chủ nhiệm Hợp tác xã 7/5 ở xã Sa Lông, huyện Mường Chà, HTX đưa vào trồng thử nghiệm những giống cây dược liệu như: Sâm Ngọc Linh, Sâm Lai Châu, Đẳng Sâm, Cát Sâm đã phát triển khá tốt. Đây là tín hiệu tích cực từ một giống cây trồng mới có thể nhân rộng thành vùng nguyên liệu; góp phần vào việc phát triển kinh tế, nâng cao đời sống của người dân địa phương.

Nâng tầm giá trị cây dược liệu từ sản xuất theo chuỗi giá trị

Thời gian qua, Nhà nước đã có những chính sách đặc thù trong phát triển dược liệu, nhất là dược liệu quý hiếm như: hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng vùng trồng cây dược liệu tập trung, quy mô lớn; hình thành các chuỗi liên kết trong sản xuất, bảo quản, chế biến dược liệu...

Là một trong những địa phương có nguồn cây dược liệu lớn, phong phú, đa dạng, với khoảng 850 loài cây thuốc, trong đó có 70 loài cây thuốc quý hiếm thuộc diện bảo tồn, Lào Cai được quy hoạch, là 1 trong 8 vùng trọng điểm về sản xuất cây dược liệu trên cả nước.

Toàn tỉnh Lào Cai có 3.550ha cây dược liệu, trong đó có 210ha với 13 loại cây dược liệu trồng được Bộ Y tế đánh giá công nhận đạt các nguyên tắc, tiêu chuẩn về Thực hành tốt nuôi trồng, thu hái dược liệu và các nguyên tắc, tiêu chuẩn khai thác dược liệu tự nhiên GACP; giá trị thu nhập bình quân từ sản xuất cây dược liệu đạt 120 - 150 triệu đồng/ha.

Chị Tẩn Tả Mẩy, Giám đốc HTX Cộng đồng Dao đỏ xã Tả Phìn, thị xã Sa Pa chia sẻ: Từ khi thành lập HTX, vùng nguyên liệu của HTX được mở rộng tại hai xã Tả Phìn và xã Ngũ Chỉ Sơn, với diện tích trồng và chăm sóc, bảo tồn các loại cây thuốc của người Dao đỏ hơn 115ha. HTX tạo việc làm cho 224 hộ liên kết và 120 thành viên là phụ nữ dân tộc Dao và Mông với mức thu nhập bình quân từ 4 - 5 triệu đồng/tháng.

Đối với tỉnh Bắc Giang đã xây dựng được nhiều sản phẩm OCOP từ cây dược liệu. Qua đánh giá của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bắc Giang, hầu hết sản phẩm có mẫu mã đẹp, chất lượng tốt, tiêu thụ thuận lợi, ngày càng chiếm lĩnh thị trường.

Ra đời năm 2021, Hợp tác xã Sâm núi Dành Đức Hạnh ở xã Liên Chung, huyện Tân Yên, Bắc Giang đã có 7 thành viên và liên kết với hàng chục hộ trong vùng trồng sâm nam núi Dành. Cơ sở tập trung vào trồng và chế biến sâm núi chất lượng cao để tạo ra những sản phẩm có giá trị tốt nhất cho sức khỏe người dùng.

Theo ông Trần Văn Khiển, Giám đốc Hợp tác xã Sâm núi Dành Đức Hạnh, HTX đã phối hợp với Viện nghiên cứu Đào tạo và tư vấn khoa học công nghệ, triển khai xây dựng vùng nguyên liệu sản xuất theo quy trình hữu cơ, ứng dụng công nghệ cao, gắn với chế biến sâu.

Hiện nay, HTX Sâm núi Dành Đức Hạnh đã có 3 sản phẩm: Trà hoa sâm Núi Dành, rượu sâm núi Dành và mật ong hoa vải sâm núi Dành được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao. Được gắn sao OCOP, các sản phẩm sâm nam núi Dành trở thành quà biếu cao cấp được ưa chuộng. Mỗi vụ HTX thu hoạch khoảng 2 tấn hoa tươi, HTX tạo việc làm thường xuyên cho 10 lao động với mức thu nhập khoảng 8 triệu đồng/người/tháng.

Trên thực tế việc liên kết sản xuất, tiêu thụ dược liệu không chỉ mang lại hiệu quả cao, mà còn đảm bảo tính bền vững, nông dân thì duy trì sản xuất, còn các doanh nghiệp có nguồn cung ổn định. 

Tuy nhiên, bài toán về liên kết sản xuất theo chuỗi đối với cây dược liệu nói riêng, các cây trồng chủ lực khác nói chung không đơn giản. Muốn thành công cần sự “đồng hành” có trách nhiệm từ cấp ủy, chính quyền, nhất là người dân và doanh nghiệp.